Obowiązek wpisania do ewidencji VAT niewystarczająco udokumentowanych transakcji wewnątrzwspólnotowych wiąże się z koniecznością wykazania kwoty podatku do zapłaty.
Tak wynika z dwóch wczorajszych uchwał Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Zagadnienie, nad którym pochylił się NSA, dotyczyło pytania, czy podatnik, który dokonał wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, lecz nie posiada jeszcze potwierdzających to dokumentów, jest zobowiązany do zapłaty VAT według stawki krajowej czy ciążą na nim jedynie obowiązki ewidencyjne.
Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów jest opodatkowana stawką zerową. Pozwala to na odliczenie VAT naliczonego na wcześniejszym etapie obrotu (np. przy zakupie) i jednoczesny brak zapłaty po zbyciu (podatek odprowadza nabywca w innym kraju UE). Warunkiem zastosowania stawki zerowej jest posiadanie, przed terminem na złożenie deklaracji VAT, dokumentów potwierdzających wywóz towarów z Polski i ich dostarczenie nabywcy w kraju docelowym.
Na podstawie art. 42 ust. 12, 12a i 13 ustawy o VAT (przepisy zmieniły się 1 grudnia 2008 r., stąd dwie uchwały, podatnik, który przed upływem terminu na złożenie deklaracji nie posiada jeszcze odpowiednich dokumentów, nie wykazuje dostawy w ewidencji prowadzonej na potrzeby VAT za ten okres. Dostawę tę wykazuje się ze stawką krajową w ewidencji za następny okres rozliczeniowy (w przypadku rozliczeń kwartalnych) lub kolejny po następnym (rozliczając VAT miesięcznie), jeśli przed terminem na złożenie deklaracji podatnik wciąż nie posiada odpowiednich dowodów wywozu towarów. Terminy się zmieniały, ale zasada pozostawała taka sama.
Na tle tych przepisów ukształtowały się dwa odmienne, poparte orzecznictwem stanowiska. Pierwsze jest takie, że z ustawy nie wynika obowiązek wykazania dostawy ze stawką krajową w deklaracji VAT ani zapłaty podatku. Żadna ewidencja nie nakazuje zapłaty podatku należnego, a taka konieczność istnieje wyłącznie wtedy, gdy do wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów w ogóle nie doszło. Jeśli natomiast podatnik czeka tylko na otrzymanie odpowiednich dowodów, ciążą na nim jedynie obowiązki ewidencyjne.
Drugi pogląd, prezentowany przez ministra finansów, zakłada, że wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów niepotwierdzona dokumentami powinna zostać wykazana w deklaracji VAT jako dostawa krajowa i opodatkowana stawką VAT właściwą dla takiej sprzedaży. Po otrzymaniu odpowiednich dokumentów podatnik może skorygować deklarację, co zdaniem przedstawiciela prokuratora generalnego popierającego wczoraj argumentację fiskusa przesądza, że wcześniej podatnik musiał wykazać dostawę w deklaracji i zapłacić VAT. Inaczej taka norma byłaby pusta.
NSA w siedmioosobowym składzie przychylił się do drugiego poglądu, tj. konieczności wykazania kwoty podatku w deklaracji VAT.
Zdaniem sądu regulacje zawarte w art. 42 ustawy nie zwalniają z obowiązku wykazywania kwoty VAT od wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów w deklaracji, a jedynie umożliwiają jej wykazanie w innych terminach, niż to wynika z zasad ogólnych.
Podatek wykazany, zgodnie z art. 42 ustawy o VAT, w ewidencji trzeba też przenieść do deklaracji i rozliczyć z fiskusem.
sygnatura akt: I FPS 4/13 i I FPS 5/13
