20 września 2013 r. weszły w życie znowelizowane przepisy ustawy o podatku akcyzowym, zmieniające zasady opodatkowania akcyzą wyrobów węglowych. Podmioty, które mają styczność z wyrobami węglowymi wyłącznie w charakterze ich nabywców na własne potrzeby (czy to do działalności gospodarczej, czy na cele prywatne), powinny zapoznać się z nowymi regulacjami. Wpływają one bowiem na wysokość ceny stosowanej przy nabyciu tych wyrobów.

Akcyza będąca elementem kalkulacyjnym ceny sprzedaży jest zarazem podstawą opodatkowania VAT. To oznacza, że akcyza zawarta w cenie ma wpływ również na wysokość VAT, a tym samym na cenę brutto wyrobów węglowych.

W przypadku wyrobów węglowych przedmiotem opodatkowania akcyzą jest sprzedaż tych wyrobów na terytorium kraju finalnemu nabywcy węglowemu (art. 9a ust. 1 pkt 1 ustawy akcyzowej). Kim jest finalny nabywca węglowy? W art. 2 ust. 1 pkt 23c ustawy akcyzowej definiuje się go jako podmiot, który nabywa na terytorium kraju, importuje lub nabywa wewnątrzwspólnotowo wyroby węglowe lub posiada uzyskane w sposób inny niż w drodze nabycia wyroby węglowe, a nie jest pośredniczącym podmiotem węglowym, o którym mowa w art. 2 ust. 1 pkt 23a ustawy akcyzowej.

Wystarczy nie wysłać pisma

W odniesieniu do nabywcy, którego związek z wyrobami węglowymi sprowadza się wyłącznie do ich nabycia i następnie użycia na własne potrzeby, określenie jego statusu nie jest skomplikowane. Wystarczy, że taki nabywca nie powiadomi pisemnie właściwego naczelnika urzędu celnego o działalności jako pośredniczący podmiot węglowy (tak zwykle jest). Nie może być wówczas uznany za pośredniczący podmiot węglowy.

Powiadomienie, o którym mowa powyżej, są obowiązane złożyć tylko podmioty, które zamierzają prowadzić działalność gospodarczą jako pośredniczący podmiot węglowy (art. 16 ust. 3a ustawy akcyzowej). Oznacza to, że podmioty, które takiego zamiaru nie mają, nie muszą składać powiadomienia.

W konsekwencji, gdy nabywca nie jest pośredniczącym podmiotem węglowym, lecz nabywa na terytorium kraju wyroby węglowe, to należy go uznać za finalnego nabywcę węglowego, o którym mowa w art. 2 ust. 1 pkt 23c ustawy akcyzowej. To z kolei oznacza, że sprzedaż na jego rzecz wyrobów węglowych może być opodatkowana akcyzą.

Preferencja

Jednak taka sprzedaż będzie obłożona podatkiem akcyzowym tylko wówczas, gdy nie będzie korzystać ze zwolnienia podatkowego. Ustawodawca wprowadził bowiem w art. 31a ust. 1 ustawy akcyzowej wiele zwolnień od akcyzy w odniesieniu do przypadków związanych z określonym przeznaczeniem wyrobów węglowych do celów opałowych >patrz tabela. Zakres tych zwolnień jest zasadniczo taki sam jak przed 20 września 2013 r.

Uwaga! W zakresie nieobjętym zwolnieniami podatkowymi sprzedaż wyrobów węglowych na rzecz finalnego nabywcy węglowego jest opodatkowana przy zastosowaniu właściwej stawki akcyzy.

Stosownie do art. 31a ust. 3 pkt 1 ustawy akcyzowej, warunkiem zwolnienia od akcyzy w przypadku sprzedaży wyrobów węglowych na terytorium kraju finalnemu nabywcy węglowemu jest wystawienie przez podmiot sprzedający wyroby węglowe dokumentu dostawy lub faktury. Wzór dokumentu dostawy został określony w przepisach rozporządzenia ministra finansów z 16 września 2013 r. w sprawie dokumentu dostawy, ewidencji wyrobów akcyzowych objętych zwolnieniem od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie, warunków i sposobu ich zwrotu oraz środków skażających alkohol etylowy (DzU z 2013 r., poz. 1108). Natomiast faktura, aby uprawniała do zwolnienia podatkowego, musi określać łącznie:

- pozycję CN wyrobów węglowych,

- ich ilość w kilogramach,

- ich przeznaczenie uprawniające do zwolnienia od akcyzy

- potwierdzenie podpisem nabycia tych wyrobów przez finalnego nabywcę węglowego.

Podpis potwierdzający nabycie wyrobów węglowych przez finalnego nabywcę węglowego może zostać złożony na dokumencie dostawy, fakturze lub w umowie zawartej pomiędzy sprzedawcą wyrobów węglowych a finalnym nabywcą węglowym (art. 31a ust. 4 ustawy akcyzowej).

Zwrot tych wyrobów odbywa się na podstawie dokumentu dostawy lub faktury korygującej.

Przykład

Jan Kowalski nabywa węgiel do ogrzewania domu, w którym mieszka. Jest to zatem sytuacja, która uprawnia go do nabycia węgla bez akcyzy, gdyż sprzedawca powinien zastosować w takim przypadku art. 31a ust. 1 pkt 3 ustawy akcyzowej zwalniający od akcyzy czynności podlegające opodatkowaniu, których przedmiotem są wyroby węglowe przeznaczone do celów opałowych przez gospodarstwo domowe.

Dla osób fizycznych

Dokument dostawy jest wystawiany wtedy, gdy w transakcji pomiędzy sprzedawcą wyrobów węglowych zwolnionych od akcyzy (posiadającym status pośredniczącego podmiotu węglowego) a ich finalnym nabywcą nie została wystawiona faktura lub faktura korygująca (§ 2 ust. 1 pkt 5 ww. rozporządzenia).

W praktyce dokument dostawy będzie zatem dotyczyć sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. W przypadku takiej transakcji sprzedawca nie ma obowiązku wystawienia faktury, chyba że nabywca tego zażąda (art. 106 ust. 4 ustawy o VAT).

Do 200 kg jednorazowo

Dodatkowe zwolnienie od akcyzy przewidziano w § 4 pkt 1 rozporządzenia ministra finansów z 16 września 2013 r. w sprawie warunków stosowania niektórych zwolnień od podatku akcyzowego (DzU z 2013 r., poz. 1109). Dotyczy ono sprzedaży na terytorium kraju przez pośredniczący podmiot węglowy finalnemu nabywcy węglowemu korzystającemu ze zwolnienia, o którym mowa w art. 31a ust. 1 ustawy akcyzowej, wyrobów węglowych w ilości nieprzekraczającej 200 kg jednorazowo. Dla zastosowania zwolnienia od akcyzy w tym przypadku nie muszą być spełnione warunki, o których mowa w art. 31a ust. 3 ustawy akcyzowej. Oznacza to, że nie jest wymagany ani dokument dostawy, ani faktura. Oczywiście regulacja ta nie znosi obowiązku wystawienia faktury dla celów VAT.

Niezgodne z przeznaczeniem

Nabycie wyrobów węglowych ze zwolnieniem od akcyzy nie oznacza, że w późniejszym czasie nie może powstać obowiązek podatkowy wobec nabywcy. W przypadku wyrobów węglowych przedmiotem opodatkowania akcyzą jest bowiem również użycie wyrobów węglowych przez finalnego nabywcę węglowego nabytych w ramach zwolnienia, o którym mowa w art. 31a ust. 1 ustawy akcyzowej, do celów innych niż zwolnione na podstawie tego przepisu. Za takie użycie uznaje się tutaj również eksport lub dostawę wewnątrzwspólnotową wyrobów węglowych przez finalnego nabywcę węglowego zamiast użycia ich do celów objętych zwolnieniem.

Przykład

Jan Kowalski kupił wyroby węglowe do celów opałowych w gospodarstwie domowym. Finalnie zostały jednak użyte dla potrzeb działalności gospodarczej prowadzonej przez Jana Kowalskiego, w obszarze niekorzystającym ze zwolnienia od akcyzy z art. 31a ust. 1 ustawy akcyzowej. Jan Kowalski stanie się w takim przypadku podatnikiem podatku akcyzowego zobowiązanym do jego zapłaty z tytułu użycia wyrobów węglowych na cele nieobjęte zwolnieniem podatkowym.

Zniesienie wymogu ewidencji

Istotnym ułatwieniem dla nabywców węgla i koksu wprowadzonym omawianą nowelizacją jest zniesienie od 20 września 2013 r. obowiązku prowadzenia ewidencji wyrobów węglowych zużywanych do celów zwolnionych. Na gruncie dotychczasowych przepisów prowadzenie takiej ewidencji przez nabywców (z wyjątkiem gospodarstw domowych) było warunkiem zwolnienia od akcyzy kupowanych wyrobów węglowych na cele uprawniające do zwolnienia. Od 20 września 2013 r. obowiązek prowadzenia ewidencji dotyczy jedynie pośredniczących podmiotów węglowych (art. 91a ustawy akcyzowej).

Autor jest doradcą podatkowym i wspólnikiem w Czyż Łabno Wojtowicz-Janicka Doradcy Podatkowi sp.j. z siedzibą w Krakowie