18 lipca br. Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok (SK 18/09), w którym uznał art. 20 ust. 3 ustawy o PIT w brzmieniu obowiązującym w latach 1998 – 2006 za niezgodny z Konstytucją. Przepis ten był podstawą dla wydawania decyzji wymierzających 75-proc. podatek od dochodów z nieujawnionych źródeł.

W konsekwencji, podatnicy, którzy zapłacili taki podatek, mogą obecnie ubiegać się o zwrot zapłaconych fiskusowi kwot. Na złożenie wniosku o wznowienie postępowania mają jednak czas tylko do 27 września. Podatnicy skrzywdzeni przez fiskusa w prowadzonych od 1998 r. postępowaniach w sprawie nieujawnionych źródeł przychodu, którzy nie złożą wniosków w tym terminie, zaprzepaszczą bezpowrotnie szansę jaką daje im przełomowy wyrok Trybunału.

Pisaliśmy na ten temat w piątek 6 września, „Fiskus zwiera szyki".

W związku z tą sprawą pojawia się sporo wątpliwości, które zgłaszają nam czytelnicy Rz. Poniżej przedstawiamy zatem odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania związane z wyrokiem TK.

Stawka zgodna z ustawą zasadniczą

- Trybunał Konstytucyjny orzekł, że 75 proc. stawka podatku z art. 30 ust. 1 pkt 7 ustawy o PIT jest zgodna z konstytucją. Czy w związku z tym możliwe jest w ogóle wzruszenie decyzji wymierzających ten 75-proc. podatek?

Stawka podatkowa jest tylko jednym z elementów konstrukcyjnych podatku. Drugim, równie ważnym, jest podstawa opodatkowania. Skoro zatem Trybunał uznał za niekonstytucyjny art. 20 ust. 3 ustawy o PIT (w brzmieniu obowiązującym w latach 1998 – 2006) definiujący tę podstawę, to – pomimo zgodności z konstytucją 75 proc. stawki podatku - podatek ten nie może być wymierzony z powodu braku podstawy opodatkowania. Oznacza to, że wzruszenie decyzji ostatecznych kończących postępowanie w sprawie podatku od dochodu z nieujawnionych źródeł za te lata jest możliwe w drodze wznowienia postępowania.

Nie warto czekać na uzasadnienie

- Czy należy składać wniosek o wznowienie postępowania w sprawie zakończonej decyzją ostateczną dotyczącą lat 1998 – 2006, czy też trzeba poczekać na uzasadnienie wyroku Trybunału Konstytucyjnego?

Oczywiście składać! Nie wiadomo kiedy uzasadnienie zostanie opublikowane, zaś ostateczny termin do złożenia wniosków mija 27 września br.

Poza tym zawarte w części I punkcie 2 sentencji wyroku orzeczenie o niekonstytucyjności art. 20 ust. 3 ustawy o PIT, w brzmieniu obowiązującym w latach 1998 – 2006, sformułowane zostało w sposób bezwarunkowy (niezależnie od tego, co znajdzie się w uzasadnieniu) i weszło w życie w dacie opublikowania wyroku, tzn. 27 sierpnia 2013 r.

Niezbędne elementy

- Co powinno zawierać żądanie wznowienia postępowania?

Wniosek z żądaniem wznowienia postępowania musi spełniać ogólne wymagania dotyczące pism procesowych. Należy w nim zawrzeć m.in. żądanie wznowienia postępowania w sprawie zakończonej decyzją ostateczną oraz żądanie uchylenia decyzji ostatecznej i decyzji poprzedzających organu I instancji.

Wniosek należy uzasadnić, m.in. wystąpieniem przesłanki wznowienia z art. 240 § 1 pkt 8 ordynacji podatkowej, w związku z wyrokiem TK (SK 18/09). Warto również podkreślić, że podstawą wydania decyzji, której dotyczy wznowienie oraz decyzji poprzedzających, był niekonstytucyjny przepis art. 20 ust. 3 ustawy o PIT.

W uzasadnieniu nie należy natomiast stawiać zarzutów ani prowadzić rozważań dotyczących minionego postępowania zwyczajnego. Będą one bezprzedmiotowe z uwagi na to, że przedmiotem postępowania wznowieniowego jest wyłącznie badanie istnienia przesłanek wznowienia i ich wpływu na wynik sprawy.

Który organ wydał decyzję w ostatniej instancji

- Gdzie należy złożyć wniosek w sprawie wznowienia postępowania?

Wniosek należy złożyć do organu, który wydał decyzję w ostatniej instancji. W przypadku gdy decyzja została wydana przez urząd skarbowy lub urząd kontroli skarbowej i zyskała przymiot ostateczności (nie było składane odwołanie), właściwym do rozpatrzenia wniosku wznowieniowego będzie ten właśnie organ I instancji.

W przypadku zaś, gdy decyzję ostateczną (po odwołaniu) wydał dyrektor izby skarbowej, wniosek z żądaniem wznowienia należy złożyć do tego ostatniego.

To nic nie kosztuje

- Czy złożenie wniosku wznowieniowego wiąże się z kosztami?

Nie.

Wniosek taki wolny jest od opłat. Jedynie w sytuacji, gdy w postępowaniu tym podatnika reprezentuje pełnomocnik, konieczne jest uiszczenie 17 zł opłaty skarbowej.

Decyduje data uzyskania przychodu

- Decyzja ostateczna dotycząca dochodu z nieujawnionych źródeł za 2006 r. została wydana w roku 2010. Czy w odniesieniu do tej decyzji zastosowanie ma art. 20 ust. 3 ustawy o PIT w brzmieniu obowiązującym w roku 2006, czy w roku, w którym została wydana decyzja?

Artykuł 21 ustawy nowelizującej z 16 listopada 2006 r. (DzU nr 217 poz. 1588 ze zm.), która zmieniła m.in. art.20 ust. 3 ustawy o PIT, mówi wyraźnie, że nowe brzmienie przepisów stosuje się do dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2007 r. Oznacza to, że do dochodów uzyskanych do 31 grudnia 2006 r. stosuje się przepisy w brzmieniu dotychczasowym. Decydująca jest zatem data uzyskania dochodu (przychodu), a nie data prowadzenia postępowania lub wydania decyzji.

Jeśli więc decyzja ostateczna wydana w 2010 r. dotyczy dochodu z nieujawnionych źródeł uzyskanego w roku 2006, to zastosowano w niej bez wątpienia art. 20 ust. 3 ustawy o PIT w obowiązującym wówczas (w 2006 r.) brzmieniu. Decyzja ta może więc być wzruszona po wznowieniu postępowania na podstawie art. 240 § 1 pkt 8 ordynacji podatkowej, w związku z częścią I pkt 2 sentencji wyroku Trybunału.

SPRAWA MUSI BYĆ ROZSTRZYGNIĘTA PRZEZ SĄD

- Czy mogę złożyć żądanie wznowienia postępowania przed organem podatkowym, gdy decyzja ostateczna została zaskarżona do wojewódzkiego sądu administracyjnego?

Nie

. Zawisłość sprawy przed WSA wyklucza możliwość złożenia wniosku wznowieniowego. Nie ma natomiast przeszkód, by wniosek taki złożyć, jeśli sprawa została już rozstrzygnięta wyrokiem sądowym.

Można starać się zmienić także późniejsze rozstrzygnięcia

- Mam decyzję ostateczną kończącą postępowanie w sprawie podatku od dochodów z nieujawnionych źródeł za rok 2010. Decyzja ta nie została zaskarżona do sądu administracyjnego. Czy mogę złożyć wniosek o wznowienie postępowania?

Oczywiście tak. Zwłaszcza, że postępowanie wznowieniowe przed organem podatkowym nie wiąże się z dodatkowymi kosztami.

Wyrok Trybunału stwierdza co prawda niekonstytucyjność art. 20 ust. 3 ustawy o PIT w brzmieniu obowiązującym w latach 1998 - 2006, jednak z uwagi na podobne brzmienie i sens tego przepisu w latach późniejszych, istnieją duże szanse na wzruszenie tej decyzji (choć nie ma gwarancji wygranej).

Niezłożenie wniosku wznowieniowego do 27 września br. doprowadzi zaś do bezpowrotnego zaprzepaszczenia tej szansy. Nie będzie już bowiem możliwości późniejszego powrotu do wznowienia postępowania, nawet gdyby okazało się, że ukształtuje się korzystna dla podatników linia orzecznicza dotycząca tego okresu lub gdy będzie to wynikało z uzasadnienia wyroku TK.

Nie jest istotny upływ terminu przedawnienia

- Czy upływ terminów przedawnienia z art. 68 lub art. 70 ordynacji podatkowej ma wpływ na skuteczność wniosku wznowieniowego?

Nie. Nie ma takiego wpływu.

Przepisy ordynacji podatkowej przewidują, w pewnym uproszczeniu, dwie kategorie przedawnienia:

- ogólne przedawnienie zobowiązania podatkowego z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku (art. 70 § 1); termin płatności podatku to 14 dni od daty doręczenia decyzji ustalającej zobowiązanie w podatku od nieujawnionych źródeł;

- również 5-letnie, przedawnienie prawa do wydania (mówiąc ściślej – doręczenia) decyzji ustalającej to zobowiązanie (art. 68 § 4); w myśl tego przepisu zobowiązanie nie powstaje, jeśli decyzja doręczona zostanie po upływie określonego w nim terminu.

Po zapłacie podatku ustaje bieg przedawnienia zobowiązania z art. 70 § 1 ordynacji podatkowej. Nie stanowi to przeszkody do obniżenia lub „wyzerowania" zobowiązania (nie może być ono jedynie podwyższone), zaś z uwagi na ustanie biegu przedawnienia nie ma także przeszkód do zwrotu podatku.

Nie ma też przeszkód, by zobowiązanie wynikające z decyzji konstytutywnej (ustalającej) obniżyć lub „wyzerować" (nie można go podwyższyć), już po upływie terminu z art. 68 § 4 ordynacji.

Z punktu widzenia terminów przedawnienia, skuteczny wniosek wznowieniowy można zatem złożyć bezterminowo.

Strona nie będzie wzywana

- Czy po wznowieniu postępowania moi bliscy, ja, lub inne osoby mogą być przesłuchiwane przez urząd skarbowy?

Nie. Wznowienie postępowania dotyczy wyłącznie kontroli istnienia przesłanek wznowienia (w tym przypadku taką przesłanką jest wyrok TK) i wpływu tych przesłanek na wynik sprawy. Organ prowadzący to postępowanie nie ma kompetencji do ponownego merytorycznego rozpatrywania sprawy, gromadzenia i przeprowadzania dowodów, przesłuchiwania świadków, itp., co miało miejsce w postępowaniu zwyczajnym.

Autor jest doradcą podatkowym, partnerem w Grupie Doradców Podatkowych Sp. z o.o., właścicielem JAT Serwis doradztwa podatkowego on-line