Opłata za wywóz śmieci: Czy musi być elementem czynszu za lokal

- Spółdzielnia mieszkaniowa wynajmuje lokale użytkowe osobom trzecim (osobom niebędącym członkami spółdzielni) na podstawie umowy najmu. Pozostała część lokali użytkowych posiada własnościowe prawo do lokalu. Jako zarządca spółdzielnia złożyła deklarację o wysokości opłaty za odbiór odpadów komunalnych do urzędu miasta i gminy. Czy wprowadzona od lipca opłata śmieciowa dla lokali użytkowych powinna być powiększana o kwotę VAT w wysokości 23 proc.?

– pyta czytelnik.

Największy problem przy przenoszeniu kosztów na osoby trzecie powoduje sytuacja, gdy koszt ten sam z siebie nie ma jakiejkolwiek stawki VAT ani też zwolnienia od VAT. A właśnie do takich kosztów należy wprowadzona od lipca br. tzw. opłata śmieciowa.

Stawka podstawowa

W przypadku opisanym przez czytelnika jest ona odprowadzana do urzędu miasta i gminy przez spółdzielnię mieszkaniową jako właściciela i zarządcę nieruchomości. Jest to dla spółdzielni danina publiczna niepodlegająca opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, gdyż nie została ona objęta zakresem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT. Nie stanowi bowiem ani odpłatnej dostawy towarów, ani odpłatnego świadczenia usług.

Należy zatem uznać, że opłata ta stanowi element składowy czynszu. I właśnie jako taki element musi być opodatkowana stawką taką samą, jaka obowiązuje na świadczenie główne, czyli w tym przypadku na najem użytkowy. Jest to oczywiście stawka VAT w wysokości podstawowej, tzn. 23 proc.

Tak jak w podatku od nieruchomości

Ponieważ nie ma jeszcze jakiegokolwiek orzecznictwa w tym zakresie, można odwołać się jedynie do orzecznictwa sądowo-administracyjnego wypracowanego na bazie podatku od nieruchomości jako składnika czynszu najmu.

W wyroku z 18 marca 2013 r. (III SA/Gl 1755/12) WSA w Gliwicach stwierdził: „W prze- pisach kodeksu cywilnego, art. 659 i następne, ani ustawie – Kodeks postępowania cywilnego nie zdefiniowano pojęcia czynszu. Nie ma natomiast wątpliwości na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług oraz Dyrektywy Rady 2006/112/WE, co stanowi podstawę opodatkowania z tytułu świadczonej usługi najmu.

W tym zakresie sąd w całości podziela przedstawione przez organ stanowisko, a w szczególności twierdzenie, że kwota odpowiadająca części podatku od nieruchomości ustalona z uwzględnieniem powierzchni wynajmowanej przez najemcę stanowi element cenotwórczy kosztów jej świadczenia, niezależnie, czy będzie ona elementem czynszu czy odrębnie wskazanym w umowie kosztem ponoszonym w związku z najmem konkretnego lokalu.

Przypomnieć też należy, że podatek od nieruchomości jest podatkiem tylko dla wynajmującego (właściciela lokalu), a przy ustalaniu ceny usługi najmu elementem kosztów, które zostają przeniesione przez wynajmującego. Ich zapłata stanowi obrót w rozumieniu art. 29 ust. 1 ustawy VAT i stanowi podstawę opodatkowania".

Analogicznie będzie przy opłacie śmieciowej. Czyli opłata śmieciowa jest daniną publiczną tylko dla wynajmującego (właściciela nieruchomości), a przy ustalaniu ceny usługi najmu elementem kosztów, które zostają przeniesione przez wynajmującego na najemcę. Ich zapłata jest obrotem w rozumieniu art. 29 ust. 1 ustawy o VAT i stanowi podstawę opodatkowania.

Kto ma płacić

Powyższa interpretacja ma sens tylko w przypadku, gdy nie ma wątpliwości, że deklaracje o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi powinny do urzędu miasta i gminy składać (jak również uiszczać te opłaty) wyłącznie same spółdzielnie mieszkaniowe, a nie sami lokatorzy lub użytkownicy lokali. Natomiast w tej właśnie sprawie różnią się zdecydowanie w swoich stanowiskach Ministerstwo Środowiska oraz generalny inspektor ochrony danych osobowych (GIODO).

Niektóre spółdzielnie twierdzą, że nie są one właścicielami nieruchomości w rozumieniu ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach i w związku z tym sami lokatorzy lub użytkownicy lokali powinni składać deklaracje o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, jak również uiszczać te opłaty. Ministerstwo Środowiska na swoich stronach internetowych (www.mos.gov.pl) w dziale Akty prawne/Interpretacje wyjaśniało jednak, że to właśnie spółdzielnia składa jedną deklarację (a nie wiele deklaracji dla poszczególnych lokali) i uiszcza jedną opłatę.

Ministerstwo Środowiska stwierdziło bowiem, że: „Artykuł 2 ust. 3 ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach odnosi się do szczególnego przypadku, jakim jest nieruchomość zabudowana budynkami wielolokalowymi, w których ustanowiono odrębną własność lokali – wówczas obowiązki właściciela nieruchomości obciążają zarząd nieruchomością wspólną, w rozumieniu przepisów ustawy z 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (DzU z 2000 r. nr 80, poz. 903 z późn. zm.) lub właścicieli lokali, jeżeli zarząd nie został wybrany.

Z kolei ustawa z 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (DzU z 2003 r. nr 119, poz. 1116 ze zm.) odwołuje się w kwestiach dotyczących zarządu nieruchomością wspólną do ustawy o własności lokali (w art. 26 oraz 27). Jeżeli w spółdzielni nie została wyodrębniona własność jakichkolwiek lokali – art. 2 ust. 3 nie znajduje zastosowania.

Jeżeli własność niektórych lokali została wyodrębniona, przepis ten ma zastosowanie, a osobą sprawującą zarząd nieruchomością wspólną jest, zgodnie z art. 27 ustawy z 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych, spółdzielnia i to ona składa jedną deklarację (a nie dla poszczególnych lokali) i uiszcza jedną opłatę. Ustawa z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach nie reguluje natomiast rozliczeń spółdzielni z osobami, którym służy spółdzielcze prawo do lokalu i z właścicielami lokali – pozostaje to domeną prawa spółdzielczego".

Różnice stanowisk

Generalny inspektor danych osobowych (GIODO) ma jednak na ten temat całkowicie odmienne zdanie. Uznaje mianowicie, że: „W ustawie śmieciowej brakuje przepisu nakładającego na spółdzielnie mieszkaniowe obowiązek składania deklaracji także w imieniu pozostałych właścicieli lokali.

Spółdzielnia może być co najwyżej pomocna w rozprowadzaniu deklaracji, jednak samo ich składanie obciąża osoby, których dane osobowe są przetwarzane w deklaracji. Brakuje bowiem podstawy prawnej do przetwarzania w tego typu sytuacji danych osobowych przez spółdzielnie". Pisaliśmy o tym w „Rzeczpospolitej" z 30 lipca 2013 r.

Autorka jest niezależnym ekspertem i wykładowcą VAT, www.elzbietarogala.pl