Takie stanowisko wyraził Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 27 marca 2013 r. (II FSK 1460/11). Orzekł bowiem, że wydatki ponoszone przez pracodawcę na rzecz związków zawodowych, które działają u danego pracodawcy, nie są kosztami uzyskania przychodów. Wskazane wydatki nie zmierzają bowiem ani do osiągnięcia przychodu, ani do zachowania czy zabezpieczenia jego źródła.

Udostępnienie może być odpłatne

W ustnym uzasadnieniu orzeczenia NSA wskazał, że nie istnieje związek między wspomaganiem organizacji zawodowych, których celem jest ochrona pracowników i dbanie o ich interesy a przychodem pracodawcy. Oczywiście, obowiązkiem pracodawcy jest stworzenie związkom zawodowym możliwości działania na terenie zakładu pracy, np. poprzez udostępnienie pomieszczeń. Jednak nie oznacza to, że udostępnienie to musi mieć charakter nieodpłatny. W konsekwencji nie ma podstaw, aby wydatki poniesione przez pracodawcę na działalność prowadzoną przez związki zawodowe zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów.

Ugruntowane stanowisko sądów...

Stanowisko wyrażone w omawianym wyroku jest niekorzystne dla podatników – pracodawców, jednak nie jest ono odosobnione.

Sądy administracyjne oraz organy podatkowe uznają, że wydatki pracodawcy na rzecz związków zawodowych związane m.in. z nieodpłatnym udostępnieniem pomieszczeń, sprzętu komputerowego i materiałów biurowych, a także koszty mediów nie stanowią kosztów uzyskania przychodów w podatku dochodowym.

Uzasadnieniem takiego stanowiska jest przyjęcie, że tego typu koszty ponoszone są na rzecz funkcjonowania związków zawodowych i nie są związane z działalnością spółki, tj. nie wpływają na przychody pracodawcy, ani nie służą zachowaniu albo zabezpieczeniu źródła przychodów. Wydatki te przede wszystkim bowiem służą celom związków zawodowych.

... i fiskusa

Stanowisko takie dominuje również w interpretacjach wydawanych przez organy podatkowe. Przykładowo, w interpretacji Izby Skarbowej w Poznaniu z 25 listopada 2010 r. (ILPB3/423-728/10-2/GC), wskazano, że związek zawodowy jest podmiotem odrębnym od pracodawcy. W konsekwencji wydatki ponoszone w związku z wykonywaniem działalności związkowej przez związki zawodowe nie mają wpływu bezpośredniego ani pośredniego na przychody podatnika.

Tylko w ujęciu rachunkowym

Analogiczne stanowisko do tegorocznego wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego wyraził przykładowo ten sam sąd w wyroku z 28 sierpnia 2009 r. (II FSK 517/08).

Naczelny Sąd Administracyjny zgodził się z sądem pierwszej instancji, że uznanie kosztu za koszt uzyskania przychodów uzależnione jest od związania go z przychodem takim związkiem przyczynowo-skutkowym, który oznacza, że poniesienie wydatku miało lub mogło mieć w kategoriach obiektywnych wpływ na powstanie lub powiększenie przychodu.

Jednocześnie sąd przyznał rację skarżącemu, że koszty ponoszone na rzecz związków zawodowych stanowią koszty funkcjonowania podatnika, ale nie są to koszty podatkowe, a jedynie koszty w ujęciu rachunkowym.

—Aleksandra Kasińska, doradca podatkowy w Kancelarii Ożóg i Wspólnicy