W związku z licznymi wątpliwościami, jakie po 1 stycznia 2013 r. wzbudził status faktur pro forma, głos zabrał resort finansów. W specjalnych wyjaśnieniach zamieszczonych na oficjalnej stronie internetowej minister podtrzymał swoje dotychczasowe podejście do tej kwestii.
Jak zauważył w piśmie, powstałe wątpliwości mają związek ze zmianami w zasadach fakturowania wprowadzonymi rozporządzeniem ministra finansów z 11 grudnia 2012 r. zmieniającym przepisy wykonawcze do ustawy o VAT dotyczące m.in. wystawiania faktur.
W wyniku tej nowelizacji został zniesiony obowiązek oznaczania faktur wyrazami „Faktura VAT". Obecnie za fakturę jest uznawany dokument zawierający dane określone w rozporządzeniu fakturowym. W ogóle od początku roku dokumenty wystawiane przez podatników VAT nie muszą zawierać wyrazu „Faktura".
I tu pojawił się problem, czy możliwe jest dalsze posługiwanie się tzw. fakturą pro forma, która nie jest dokumentem księgowym, ale od dawna powszechnie się ją wykorzystuje jako potwierdzenie złożenia oferty czy przyjęcia zamówienia do realizacji. Podatnicy obawiali się, że jeśli zawiera wszystkie dane niezbędne w normalnej fakturze, trzeba będzie odprowadzić od niej VAT.
Ministerstwo Finansów uspokaja. Wyraźne oznaczenie tego dokumentu wyrazami pro forma powoduje, że nie można przypisać mu waloru faktury w rozumieniu przepisów o VAT. W jego ocenie w takim przypadku podmiot wystawiający jednoznacznie wskazuje, że nie jest to faktura. Wystawienie tego dokumentu nie powoduje zatem skutków w zakresie VAT, tj. obowiązku zapłaty podatku. Z drugiej strony nie stanowi dla kontrahenta podstawy do odliczenia wykazanego w tym dokumencie VAT.
Ponadto Ministerstwo Finansów zwróciło uwagę, że wystawienie takiego dokumentu nie zwalnia podatnika z obowiązku wystawienia faktury dokumentującej dokonanie dostawy towaru lub wykonanie usługi albo otrzymanie całości lub części należności przed dostawą lub wykonaniem usługi.
Z wyjaśnień jasno wynika, że po 1 stycznia 2013 r. nie zmieniło się merytoryczne podejście fiskusa do dokumentów określanych mianem faktur pro forma.
Jego zdaniem bezpodstawne jest zwłaszcza stanowisko, że wystawienie takiego dokumentu (w celu na przykład potwierdzenia przyjęcia zamówienia), który będzie zawierał wszystkie dane wymagane dla faktur (w tym kwotę podatku), rodzi obowiązek zapłaty wykazanego podatku przewidzianego w art. 108 ustawy o VAT.
Przypomnijmy, że regulacja ta stanowi szczególną podstawę powstania obowiązku zapłaty podatku o charakterze sankcyjnym. Zgodnie z jego treścią, w przypadku gdy osoba prawna, fizyczna czy też jednostka niemająca osobowości prawnej wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku, jest zobowiązana do jego zapłaty.
