Po raz kolejny z początkiem nowego roku, przedstawiamy Państwu przegląd ciekawych orzeczeń sądów administracyjnych oraz Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawach podatkowych, wydanych w roku minionym. Wyroki te warto znać, gdyż mają one często duży wpływ na praktykę organów podatkowych. Wiedza ta pozwala w sposób bardziej racjonalny i bezpieczny podejmować decyzje biznesowe w prowadzonej działalności.
Impreza integracyjna to przychód pracownika
Tak stwierdził NSA w wyroku z 17 stycznia 2012 r. (II FSK 2740/11). Sąd podkreślił, że ponoszone przez pracodawcę koszty związane z wyjazdami integracyjnymi stanowią dla pracownika realną korzyść, konkretne przysporzenie o wymiarze finansowym, którego ciężaru sam pracownik nie musi ponosić. Co więcej, z tego wyroku płynie wniosek, że nieodpłatnym świadczeniem na rzecz pracownika jest już samo umożliwienie mu skorzystania z wyjazdu.
Zdaniem sądu, ryczałtowe ponoszenie opłaty za usługę organizacji imprezy integracyjnej przez pracodawcę nie wyklucza możliwości ustalenia wartości przychodu uzyskanego przez poszczególnych pracowników. Wartość świadczenia przypadającą na jednego pracownika należy wówczas ustalić biorąc pod uwagę cenę zakupu usługi, poprzez podzielenie tej ceny przez liczbę pracowników uprawnionych do skorzystania z udziału w imprezie.
Więcej:
Impreza integracyjna to też przychód
Impreza integracyjna nie zawsze jest przychodem pracownika
Od firmowego śledzika też trzeba zapłacić daninę
Udzielenie bonifikaty może oznaczać korektę wstecz
NSA w wyrokach z 10 października 2012 r. (II FSK 508/11 oraz II FSK 646/11)
uznał, że udzielenie bonifikaty po zakończeniu roku podatkowego należy rozpatrywać w kontekście pierwotnego zdarzenia. Korekta przychodu powinna zatem odnosić się do roku podatkowego, w którym taki przychód pierwotnie powstał.
W wyrokach tych NSA nie podzielił stanowiska prezentowanego przez organy podatkowe, zgodnie z którym w przypadku udzielenia bonifikaty po zakończeniu roku podatkowego korekty przychodu należy dokonać na bieżąco, tj. odnosząc się do momentu udzielenia bonifikaty. A zatem w świetle tych wyroków, jeżeli podatnik udzielił bonifikaty już po zakończeniu roku podatkowego, w którym doszło do transakcji, to będzie obowiązany do dokonania korekty przychodu wstecz.
Należy zwrócić uwagę, że w orzecznictwie sądów administracyjnych wyraźnie kształtuje się pogląd, zgodnie z którym wszelkie korekty przychodów oraz kosztów powinny być dokonywane wstecz, a nie na bieżąco. Przykładem mogą tu być wyroki NSA z 12 lipca 2012 r. (II FSK 2660/10), z 16 maja 2012 r. (II FSK 2005/10) oraz z 1 czerwca 2011 r. (II FSK 156/10).
Więcej:
Amortyzujemy tylko zarejestrowany znak towarowy
Niewątpliwie znak towarowy istnieje niezależnie od powstania jego ochrony prawnej, ale nie można utożsamiać znaku towarowego z prawem do znaku towarowego, jako ze szczególnym prawem podmiotowym, z nabyciem którego wiązać się mogą określone skutki, w tym uprawnienia do amortyzacji podatkowej.
Jak podkreślił NSA w wyroku z 9 października 2012 r. (II FSK 465/11), przedmiotem amortyzacji podatkowej nie może być znak towarowy i korzystanie ze znaku towarowego, na który nie zostało udzielone prawo ochronne w rozumieniu ustawy – Prawo własności przemysłowej. Tylko zarejestrowany znak towarowy może więc być amortyzowany.
Pojęcie reprezentacji nadal budzi wątpliwości
Kwestia interpretacji pojęcia „reprezentacja" na gruncie przepisów o podatkach dochodowych była przedmiotem licznych orzeczeń NSA w roku 2012. Nadal jednak nie wypracowano jednego poglądu na ten temat.
W wyrokach z 29 czerwca 2012 r. (II FSK 2571-2572/10) NSA ocenił kwestię zaliczania do kosztów uzyskania przychodów wydatków na zakup żywności, napojów oraz usług gastronomicznych, podawanych i świadczonych w trakcie spotkań z kontrahentami, odbywających się w siedzibie podatnika, jak też poza tą siedzibą.
NSA wskazał, że okazałość oferowanego kontrahentowi posiłku w ogóle nie stanowi kryterium kwalifikowania wydatków jako kosztów reprezentacji, gdyż o takim ich charakterze decyduje jedynie związek z pełnieniem funkcji przedstawicielskich, rozumianych jako występowanie
w imieniu i interesie podatnika. Pojęcie reprezentacji nie może być bowiem utożsamiane z okazałością, a rozumiane powinno być jedynie jako reprezentowanie czyichś interesów, występowanie w czyimś imieniu. Wydatki na wszelkie posiłki i napoje podczas spotkań z kontrahentami, jako koszt reprezentacji, nie mogą być zatem zaliczane do kosztów uzyskania przychodów.
Nie ma przy tym znaczenia gdzie spotkania takie się odbywają – czy w siedzibie firmy, czy w lokalu gastronomicznym. Podobne wnioski płyną również z wyroków NSA z 25 stycznia 2012 r. (II FSK 1445/10), z 5 kwietnia 2012 r. (II FSK 2101/10) oraz z 24 października 2012 r. (II FSK 469/11).
Z drugiej strony, NSA wyrokiem z 27 września 2012 r. (II FSK 392/11) uchylił wcześniejszy wyrok WSA w Warszawie, dotyczący możliwości kwalifikowania kosztów lunchu biznesowego z kontrahentem do kosztów uzyskania przychodu.
Sąd uznał bowiem, że przy zaliczaniu do kosztów uzyskania przychodu wydatków poniesionych przez spółkę doradztwa podatkowego na spotkania biznesowe z klientami w restauracji, należy wziąć pod uwagę ich związek z przychodem i to, że wydatki o charakterze reprezentacyjnym w rozumieniu art. 23 ust. 1 pkt 23 ustawy o PIT muszą kreować wizerunek firmy w sposób "ponadstandardowy", odbiegający od zwyczajowo przyjętego w określonego typu stosunkach gospodarczych. Skoro tak, to nie każdy posiłek będzie mógł być uznany za noszący znamiona reprezentacji.
Podobnie w wyroku z 25 maja 2012 r. (II FSK 2200/10) NSA orzekł, że „nie będzie reprezentacją wydatek poczyniony w restauracji na koszt posiłku zwyczajowo przyjętego w obecnych realiach życia gospodarczego. Wydatki te jednak muszą być poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, nie mogą odbiegać od standardów przyjętych w dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości gospodarczej, a o zaliczeniu danego wydatku do kosztów uzyskania przychodów decydować będzie konkretny stan faktyczny sprawy".
Więcej:
Wystawność i miejsce nie mają znaczenia
Wydatki na reprezentację: niepewność rośnie
Czy obiad z kontrahentem można wliczyć w koszty
Strata jest kosztem podatkowym, gdy jest ekonomicznie uzasadniona
Uchwałą z 25 czerwca 2012 r. (II FPS 2/12) NSA
uznał, że strata odpowiadająca niezamortyzowanej wartości początkowej inwestycji w obcym środku trwałym, która nie wynika ze zmiany rodzaju działalności gospodarczej, może zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów. Warunkiem jest, aby likwidacja inwestycji wynikała z działań podatnika podjętych w celu uzyskania (zachowania lub zabezpieczenia) źródła przychodów.
NSA wskazał w uchwale, że podatnik, działając w warunkach rynkowych, musi podejmować racjonalne z jego punktu widzenia działania, zmierzające do uzyskania możliwie największej efektywności, które mogą polegać na dokonywaniu określonych oszczędności – zmniejszeniu kosztów, wydatków czy też eliminowaniu przedsięwzięć. Brak takich działań spowodowałby zagrożenie źródła przychodów, jakim jest działalność gospodarcza.
Każde więc przedsięwzięcie, zmierzające do zapobieżenia powstania takiej sytuacji, powinno być postrzegane jako prowadzące do zachowania bądź zabezpieczenia źródła przychodów, a koszty z tym związane powinny być kosztem uzyskania przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o CIT.
Więcej:
Straty ratujące przed upadkiem to koszt
Wartość zadłużenia to nie tylko pożyczki
W wyroku z 25 października 2012 r. (II FSK 271/11) NSA orzekł, że wartość zadłużenia, w rozumieniu przepisów o niedostatecznej kapitalizacji, obejmuje nie tylko zadłużenie z tytułu pożyczek, ale również z innych tytułów. NSA wskazał, że pojęcie wartości zadłużenia jest na tyle ogólne, że nie może być w drodze wykładni ograniczone jedynie do zobowiązań z tytułu udzielonych spółce pożyczek.
Tym samym, ustalając wartość zadłużenia, podatnik powinien wziąć pod uwagę wszystkie transakcje zawarte z podmiotem kwalifikowanym, które powodują powstanie zadłużenia, w tym zobowiązania handlowe.
Więcej:
Odsetki ujmujemy już w momencie kapitalizacji
31 października 2012 r. NSA wydał kolejny wyrok (II FSK 485/11) w sprawie możliwości zaliczania w poczet kosztów uzyskania przychodu skapitalizowanych odsetek. Tym razem NSA uznał, że dłużnik ma możliwość rozpoznania kosztu już w momencie dokonania kapitalizacji, bez konieczności czekania na moment zapłaty. W uzasadnieniu ustnym sąd potwierdził, że zarówno przez fizyczną wypłatę, jak i przez kapitalizację odsetek, pożyczkodawca uzyskuje przysporzenie majątkowe, a dłużnik uszczupla swój majątek.
Co ciekawe, wcześniej NSA wydał także wyrok (II FSK 867/10) zgoła odmienny, wskazując, że odsetki stają się kosztem dopiero w momencie zapłaty, mimo ich wcześniejszej kapitalizacji. Trudno więc przewidzieć w jakim kierunku pójdzie dalsze orzecznictwo w tym zakresie.
Więcej:
Rozliczanie pożyczek: kolejny zwrot akcji
Czy doliczenie oprocentowania do długu jest równoznaczne z zapłatą
Ubezpieczenie OC jest przychodem pracownika
Tak orzekł NSA w wyroku z 8 listopada 2012 r. (II FSK 527/11). Co istotne, dla powstania przychodu nie jest konieczne, aby osoby objęte ochroną ubezpieczeniową były oznaczone indywidualnie. NSA wskazał bowiem, iż okoliczność, że umowa ubezpieczenia nie wymienia imiennie konkretnych, objętych nią osób, nie sprawia, że nie jest możliwe ustalenie tych osób.
Jeżeli ubezpieczenie obejmuje przykładowo osoby pełniące funkcje kierownicze (członków zarządu, rady nadzorczej, dyrektorów, managerów itd.), to podatnik ma możliwość ustalenia, kto konkretnie i w jakim okresie w przeciągu trwania ubezpieczenia, zajmował określone stanowisko objęte ubezpieczeniem. Zdaniem sądu nie ma również znaczenia to, że osoby objęte ubezpieczeniem mają różny zakres obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności. W równym stopniu korzystają one bowiem z ochrony ubezpieczeniowej, a więc składka płacona przez spółkę rozkłada się równo na wszystkich ubezpieczonych, co daje możliwość obliczenia przychodu w odniesieniu do każdej z objętych ubezpieczeniem osób.
Podobnie w wyroku z 1 czerwca 2012 r. (II FSK 2351/10) NSA wskazał, że zapłata przez pracodawcę składki stanowi wymierną korzyść, jaką uzyskuje pracownik z tytułu zawarcia umowy ubezpieczenia. W zamian za uiszczoną składkę ubezpieczony uzyskuje ochronę ubezpieczeniową. Tak więc de facto składki na jakiekolwiek ubezpieczenie płacone przez pracodawcę za pracownika, są przychodem pracownika ze stosunku pracy.
Więcej:
Spółka zawsze może ustalić kto nią zarządza
Karę umowną wolno odliczyć od przychodu
W wyroku z 3 października 2012 r. (II FSK 2597/11) NSA uznał, że kara umowna może w pewnych okolicznościach stanowić dla podatnika koszt uzyskania przychodu. Wydatek taki może bowiem stanowić działanie podjęte w celu zabezpieczenia źródła przychodów, to jest utrzymania go w stanie nienarażonym na poważniejsze od poniesionych uszczuplenia.
Jeżeli więc zapłata kary umownej może zabezpieczyć podatnika przed poważnymi stratami związanymi z ewentualną odpowiedzialnością odszkodowawczą, to można co do zasady rozpatrywać ją w kontekście kosztu uzyskania przychodu. Podobny wniosek płynie również z wyroku NSA z 17 stycznia 2012 r. (II FSK 1365/10).
Więcej:
Kiedy karę umowną można zaliczyć do kosztów podatkowych
Kara umowna jest kosztem podatkowym
Najemca może rozliczyć karę umowną
Pożyczkę wniesioną aportem można odliczyć
NSA wyrokiem z 2 października 2012 r. (II FSK 230/11)
wskazał, że wniesienie aportem należności, które są przychodem spółki, nie uprawnia do uznania ich za koszt uzyskania przychodów, gdyż w takiej sytuacji podatnik nie poniósł jakichkolwiek wydatków związanych z nabyciem przedmiotu wkładu.
W odniesieniu do wnoszonej aportem wierzytelności pożyczkowej należy wskazać, że jej kapitałowa część może być kosztem uzyskania przychodu, gdyż nie stanowi przychodu pożyczkodawcy, a jednocześnie pożyczkodawca poniósł wydatek związany z wypłaceniem kwoty pożyczki.
Zbycie wierzytelności własnej wpływa na wysokość kosztów
NSA potwierdził w wyroku z 24 maja 2012 r. (II FSK 2273/10), że kosztem uzyskania przychodów z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności, która uprzednio została zarachowana jako przychód należny jest nominalna wartość wierzytelności w kwocie brutto.
Słuszność tego poglądu potwierdził natomiast NSA w uchwale w składzie 7. sędziów z 11 czerwca 2012 r. (I FSK 3/11). Skład orzekający wskazał, że w przypadku uznania, że kosztem nie może być w tym przypadku kwota podatku od towarów i usług, poniesionej straty w części obejmującej należny podatek od towarów i usług podatnik nie mógłby uwzględnić w rachunku podatkowym, pomimo tego, że strata ta powstała jako skutek działań ukierunkowanych na uzyskanie przychodów i obiektywnie wywiera wpływ na wysokość osiągniętego przez niego dochodu, a więc także na podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym.
Stąd też kosztem uzyskania przychodu ze zbycia wierzytelności własnej musi być nie tylko kwota rozpoznanego wcześniej przychodu należnego, ale również kwota podatku od towarów i usług.
Inwestycja poza strefą też jest objęta pomocą
W sprawie będącej przedmiotem orzeczenia NSA z 13 czerwca 2012 r. (II FSK 2352/10) podatnik realizował inwestycję strefową polegającą na budowie zakładu produkcyjnego, przy czym jego część została z obiektywnych przyczyn wybudowana poza terenem SSE. Część ta jest jednak funkcjonalnie związana z obiektem strefowym i jest niezbędna do jego funkcjonowania zgodnie z przeznaczeniem.
Organ podatkowy stwierdził, że do wydatków poniesionych w związku z realizacją inwestycji na terenie strefy można zaliczyć wydatki na inwestycje zlokalizowane na terenie SSE. Natomiast wydatki dotyczące inwestycji znajdujące się poza terenem SSE, nie są wydatkami kwalifikującymi się do objęcia pomocą.
NSA nie zgodził się z podejściem organów podatkowych i orzekł, że nie tylko wydatki na inwestycję poniesione bezpośrednio na terenie SSE, ale również wydatki poniesione w trakcie obowiązywania zezwolenia w związku z realizacją inwestycji na terenie strefy, a będące wydatkami na instalacje znajdujące się poza SSE, powinny stanowić wydatki kwalifikujące się do objęcia pomocą regionalną, polegającą na zwolnieniu z podatku dochodowego na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 34 ustawy o CIT.
Więcej:
Które wydatki wpływają na limit zwolnienia strefowego
Danina od akcjonariusza dopiero z chwilą wypłaty zysku
W uchwale 7. sędziów z 25 stycznia 2012 r. (II FPS 1/11) NSA stwierdził, że przychód (dochód) spółki kapitałowej, mającej status akcjonariusza spółki komandytowo-akcyjnej, podlega opodatkowaniu w dniu otrzymania dywidendy wypłaconej akcjonariuszom na podstawie uchwały walnego zgromadzenia o podziale zysku. Uchwała ta w praktyce umożliwia więc akcjonariuszom uniknięcie opodatkowania wypracowanych przez SKA zysków do momentu ich faktycznej wypłaty. W efekcie SKA stała się bardzo modnym narzędziem optymalizacji podatkowej.
Korzyści płynące m.in. z tej uchwały mają jednak zostać ukrócone 1 stycznia 2014 r., w związku z planowaną przez Ministerstwo Finansów nowelizacją ustawy o CIT, która przewiduje opodatkowanie SKA podatkiem dochodowym od osób prawnych.
Więcej:
Reinwestowanie zysków będzie bardziej opłacalne
Czy akcjonariusz prowadzi działalność gospodarczą
Dla niektórych wspólników uchwała rodzi komplikacje
Nowe możliwości optymalizacji po uchwale w sprawie spółek komandytowo-akcyjnych
Jak powinien się rozliczać akcjonariusz będący osobą fizyczną
Opłata inicjalna jest rozliczana jednorazowo
NSA potwierdził w wyroku z 9 marca (II FSK 1591/10),
że wstępna rata leasingowa stanowi koszt uzyskania przychodu jednorazowo. Chodzi o opłatę, która jest płatna jednorazowo i ma charakter samoistny, a jej uiszczenie jest warunkiem koniecznym dojścia do skutku umowy leasingu, przy czym jednocześnie nie jest ona związana z samym używaniem przedmiotu leasingu lub okresem tego używania, w związku z czym nie jest zaliczana na poczet rat leasingowych.
Skoro od uiszczenia takiej należności uzależnione jest zawarcie umowy i wydanie przedmiotu leasingu, to dotyczy ona nie trwania usługi leasingu, lecz w ogóle prawa do skorzystania z niego. Nie należy ona zatem do kosztów pośrednich dotyczących okresu przekraczającego rok podatkowy i podlega zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów w dacie jej poniesienia.
Umowa o pracę nie wyklucza podatku liniowego ze zlecenia
W wyroku z 20 marca 2012 r. (I SA/Łd 40/12) WSA w Łodzi stwierdził, że podatnik będący pracownikiem danego podmiotu oraz wykonujący na jego rzecz czynności nieobjęte umową o pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej, może rozliczać się przy zastosowaniu liniowej stawki podatku. Innymi słowy, korzystanie z dobrodziejstw podatku liniowego jest możliwe w przypadku, gdy na rzecz pracodawcy wykonujemy w ramach działalności gospodarczej czynności, które nie stanowią naszych obowiązków wynikających z treści umowy o pracę.
Kredyt na wypłatę dywidendy z wątpliwościami
Nadal nie ma jednolitej linii orzeczniczej co do możliwości zaliczania w poczet kosztów uzyskania przychodu odsetek od kredytu zaciągniętego na wypłatę dywidendy. Część wyroków stwierdza, że odsetki takie nie pozostają w związku z osiąganym przez podatnika przychodem, a wobec tego nie stanowią kosztu.
Pogląd odmienny zaprezentował NSA w wyroku z 3 kwietnia 2012 r. (II FSK 249/12) wskazując, że zaciągnięcie przez spółkę kredytu na wypłatę dywidendy można taktować jako wydatek związany z prowadzoną przez nią działalnością gospodarczą, gdyż osiąganie zysku jest zarówno podstawowym celem funkcjonowania spółki akcyjnej, jak i wspólników, których kapitał zaangażowany jest w funkcjonowanie spółki i osiąganie przez nią przychodów. Co więcej, zaciągnięty przez spółkę kredyt na wypłatę dywidendy w takim przypadku nie tylko zabezpieczy źródło przychodów jakim jest działalność gospodarcza, ale też zapobiegnie utracie płynności finansowej.
Więcej:
