Szybsza amortyzacja jest możliwa w przypadku zakupu używanych budynków, bądź ich ulepszenia przed wprowadzeniem do ewidencji. Nie zawsze jednak warto stosować najwyższą indywidualną stawkę amortyzacji.

W przypadku maszyn bądź urządzeń, to czy będą one nowe, czy używane, może mieć mniejsze znaczenie. Natomiast w przypadku zakupu drogich samochodów osobowych warto rozważyć znaczne obniżenie ich stawki amortyzacji, nawet do zera.

Nowy czy używany

To, czy kupimy nowy czy używany środek trwały, ma szczególnie duże znaczenie gdy kupujemy budynek. Liniowa stawka amortyzacji dla budynków niemieszkalnych wynosi bowiem tylko 2,5 proc. Aby zatem podatnik mógł taki budynek całkowicie zamortyzować musi upłynąć 40 lat (100 proc. : 2,5 proc.).

W przypadku, gdy mamy do czynienia np. z budynkami biurowymi, przemysłowymi bądź lokalami użytkowymi, które przed zakupem były już oddane do używania, możliwe jest ustalenie wyższej indywidualnej stawki amortyzacji. Wówczas okres amortyzacji takiego budynku lub lokalu będzie zależał od okresu jego używania przed wprowadzeniem go do ewidencji.

Możliwość taka wynika z art. 16j ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT. Na jego podstawie podatnik może indywidualnie ustalić stawki amortyzacyjne dla budynków (lokali) niemieszkalnych, dla których liniowa stawka amortyzacyjna wynosi 2,5 proc.

Okres amortyzacji takich budynków (lokali) nie może być krótszy niż 40 lat pomniejszone o pełną liczbę lat, które upłynęły od dnia ich oddania po raz pierwszy do używania do dnia wprowadzenia do ewidencji środków trwałych prowadzonej przez podatnika. Niestety, istnieje dolne ograniczenie tego okresu – nie może on być krótszy niż 10 lat.

Przykład

W 2013 r. spółka z o.o. kupiła używany budynek biurowy. Jego wartość początkowa wynosi 1 500 000 zł.

Pełna liczba lat, które upłynęły od dnia oddania po raz pierwszy do używania tego budynku do dnia wprowadzenia do ewidencji prowadzonej przez spółkę, wynosi 25 lat.

Spółka może amortyzować ten budynek przez okres 15 lat (40 lat – 25 lat).

Będzie dokonywała odpisów amortyzacyjnych rocznie w wysokości 100 000 zł (1 500 000 zł : 15 lat).

Inne budynki i lokale

Inne budynki (lokale), a także budowle mogą być amortyzowane w okresie nie krótszym niż 10 lat (art. 16j ust. 1 pkt 3 ustawy o CIT). Można zatem przyjąć dla nich indywidualną stawkę amortyzacji nawet w wysokości 10 proc. (100 proc. : 10). Muszą one jednak spełniać kryteria uznania ich za używane lub ulepszone Uznaje się je za:

1) używane, jeżeli podatnik wykaże, że przed ich nabyciem były wykorzystywane co najmniej przez okres 60 miesięcy, lub

2) ulepszone, jeżeli przed wprowadzeniem do ewidencji wydatki poniesione przez podatnika na ulepszenie stanowiły co najmniej 30 proc. wartości początkowej.

Ten 10-letni okres amortyzacji nie dotyczy jednak trwale związanych z gruntem budynków handlowo-usługowych wymienionych w rodzaju 103 Klasyfikacji i innych budynków niemieszkalnych wymienionych w rodzaju 109 Klasyfikacji trwale związanych z gruntem oraz kiosków towarowych o kubaturze poniżej 500 m3, domków kempingowych i budynków zastępczych.

Dla nich okres amortyzacji nie może być krótszy niż trzy lata. I tak, z amortyzacji w ciągu trzech lat mogą skorzystać podatnicy ustalający indywidualną stawkę dla używanych bądź ulepszonych budynków handlowo-usługowych sklasyfikowanych w rodzaju 103 KŚT. Obejmuje on centra handlowe, domy towarowe, samodzielne sklepy i butiki, hale używane do targów, aukcji i wystaw, targowiska pod dachem, stacje paliw, stacje obsługi itp.

Amortyzować w ciągu trzech lat można również inne używane budynki niemieszkalne sklasyfikowane w rodzaju 109 KŚT. Rodzaj ten obejmuje m.in.: hotele i podobne budynki, krótkotrwałego zakwaterowania – schroniska młodzieżowe, górskie, domki kempingowe, domy wypoczynkowe, oraz pozostałe budynki, zakwaterowania turystycznego – restauracje, bary. Takie używane bądź ulepszone środki trwałe można amortyzować stosując nawet stawkę 33,33 proc. (100 proc. : 3).

Przykład

Spółka z o.o. nabyła używany budynek usługowo-handlowy sklasyfikowany w rodzaju 103 KŚT.

Jego wartość początkowa ustalona według ceny nabycia wynosi 1 500 000 zł. Budynek ten był wykorzystywany przez poprzednich właścicieli ponad 60 miesięcy, co spółka potrafi wykazać.

Spółka może zamortyzować ten budynek w ciągu trzech lat. Rocznie będzie zatem mogła do kosztów podatkowych zaliczyć kwotę 500 000 zł (1 500 000 zł : 3 lata).

Już bez zmian

Wybierając indywidualną stawkę amortyzacji trzeba jednak mieć na uwadze, że nie będzie jej już można zmienić. W szczególności nie będzie jej można obniżyć. Przepisy bowiem przewidują możliwość obniżenia stawek, gdy podatnik amortyzuje środek trwały przy użyciu stawek podanych w wykazie stawek amortyzacyjnych, a nie stawek ustalonych indywidualnie. Takie stanowisko zajęła m.in. Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 20 czerwca 2012 r. (IBPBI/2/423-293/12/PC).

Według niej „metoda dokonywania odpisów amortyzacyjnych przy zastosowaniu stawek amortyzacyjnych ustalonych indywidualnie, uregulowana w przepisie art. 16j ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, nie przewiduje ani obniżenia ani podwyższenia stawek amortyzacyjnych. W treści ww. przepisu nie ma odesłania do uregulowań zawartych w przepisie art. 16i ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Również inne przepisy nie przewidują możliwości zastosowania przepisu art. 16i ww. ustawy do zmiany indywidualnych stawek amortyzacyjnych".

Warto zatem rozważyć, czy wybranie najwyższej stawki, np. dla budynku sklepu, w wysokości 33,33 proc. nie będzie powodowało stale wyższych kosztów niż dochody firmy. W konsekwencji może się bowiem pojawiać corocznie strata podatkowa i mimo możliwości odliczania jej przez pięć lat podatnik nie będzie miał dochodów, od których będzie mógł ją odliczyć.

W ten sposób koszty te będą niejako przepadać. Nie zawsze zatem warto przyjmować najwyższą indywidualną stawkę. Podatnik nie musi także przyjmować jej w wysokości maksymalnej, gdyż może próbować ocenić, jaka jej wysokość będzie dla niego korzystna.

Kiedy nie ma to znaczenia

W przypadku gdy podatnik zamierza dokonać jednorazowego odpisu amortyzacyjnego, wówczas nie ma znaczenia czy zakupiony środek trwały będzie fabrycznie nowy, czy już używany.

Możliwość ta dotyczy podatników rozpoczynających działalność gospodarczą oraz małych podatników. Mogą oni na podstawie art. 16k ust. 7 ustawy o CIT dokonywać jednorazowo odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środków trwałych zaliczonych do grupy 3–8 Klasyfikacji (z wyłączeniem samochodów osobowych) w roku podatkowym, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym równowartości kwoty 50 000 euro łącznej wartości tych odpisów amortyzacyjnych. A zatem jednorazowej amortyzacji mogą podlegać m.in. maszyny, urządzenia, wyposażenie oraz samochody inne niż osobowe.

Według art. 4a pkt 10 ustawy o CIT pojęcie „mały podatnik" oznacza podatnika, u którego wartość przychodu ze sprzedaży (wraz z kwotą należnego podatku od towarów i usług) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 1 200 000 euro.

Przeliczenia kwot wyrażonych w euro dokonuje się według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1000 zł. W 2013 r. limit ten wynosi 4 922 000 zł.

Metoda degresywna

Dla tych środków trwałych można również stosować metodę degresywną. Jest ona niezależna od tego czy firma zalicza się do małych podatników czy też nie. Polega ona na tym że odpisów amortyzacyjnych można dokonywać w pierwszym podatkowym roku ich używania przy zastosowaniu stawek podanych w Wykazie stawek amortyzacyjnych, podwyższonych o współczynnik nie wyższy niż 2,0.

W następnych latach podatkowych odpisów można dokonywać od ich wartości początkowej pomniejszonej o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne, ustalonej na początek kolejnych lat ich używania. Począwszy od roku podatkowego, w którym tak określona roczna kwota amortyzacji miałaby być niższa od rocznej kwoty amortyzacji obliczonej przy zastosowaniu metody liniowej, podatnicy dokonują dalszych odpisów amortyzacyjnych według tej metody (art. 16k ust. 1 ustawy o CIT).

Metoda ta pozwala na zaliczenie w koszty podatkowe wyższych odpisów amortyzacyjnych w pierwszych latach używania środka trwałego. Wpływa także na skrócenie okresu jego amortyzacji. Tu również nie ma znaczenia, czy nabywany środek trwały jest fabrycznie nowy, czy już używany.

Można ustalić indywidualnie

Zastosowanie indywidualnych stawek amortyzacji jest możliwe dla takich środków trwałych, jak i dla samochodów osobowych, gdy są one używane lub ulepszone.

Środki te oraz samochody uznaje się za używane, jeżeli podatnik udowodni, że przed ich nabyciem były wykorzystywane co najmniej przez okres sześciu miesięcy, a za ulepszone, jeżeli przed wprowadzeniem do ewidencji wydatki poniesione przez podatnika na ich ulepszenie stanowiły co najmniej 20 proc. wartości początkowej (art. 16j ust. 2 ustawy o CIT).

Podatnicy mogą ustalić dla nich indywidualnie stawki amortyzacyjne, z tym że okres amortyzacji nie może być krótszy niż:

1) dla środków trwałych zaliczonych do grupy 3–6 i 8 Klasyfikacji:

a) 24 miesiące – gdy ich wartość początkowa nie przekracza 25 000 zł,

b) 36 miesięcy – gdy ich wartość początkowa jest wyższa od 25 000 zł i nie przekracza 50 000 zł,

c) 60 miesięcy – w pozostałych przypadkach.

Natomiast dla środków transportu, w tym samochodów osobowych, okres amortyzacji nie może być krótszy niż 30 miesięcy (art. 16j ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o CIT).

Zrekompensowanie strat

W przypadku gdy podatnicy mają nierozliczoną stratę z lat ubiegłych, jak również gdy ponoszą stratę za rok bieżący, wówczas warto, aby rozważyli zastosowanie obniżonej stawki amortyzacji do zakupionego środka trwałego. Pozwala ona bowiem na zmniejszenie kosztów podatkowych, dzięki czemu możliwe jest osiągnięcie wyższego dochodu umożliwiającego zrekompensowanie strat.

Taką możliwość daje art. 16i ust. 5 ustawy o CIT. Zgodnie z tym przepisem podatnicy mogą obniżać podane w Wykazie stawek amortyzacyjnych stawki dla poszczególnych środków trwałych.

Zmiany stawki dokonuje się począwszy od miesiąca, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji albo od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego. A zatem obniżenie stawki może także dotyczyć nowo nabytych środków trwałych począwszy od miesiąca, w którym zostały one wprowadzone do ewidencji. Stawkę amortyzacji można obniżyć nawet do zera. Takie stanowisko zawarte jest m.in. w interpretacji Izby Skarbowej w Katowicach z 21 marca 2012 r. (IBPBI/2/423-1508/11/MS).

Czytamy w niej, że spółka „stosownie do art. 16i ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych – może obniżyć stawki amortyzacyjne dla wybranych środków trwałych wykorzystywanych w działalności gospodarczej obecnie amortyzowanych oraz wprowadzonych do ewidencji w przyszłości nawet do poziomu zero proc., przy czym wysokość obniżenia stawki dla danego środka trwałego jest dowolna i pozostaje w gestii podatnika".