- Gmina realizująca inwestycje w wodociągi i kolektory słoneczne do podgrzewania wody pobiera dobrowolne wpłaty od mieszkańców na poczet budowy instalacji wodnej wraz z podgrzewaniem za pomocą tych urządzeń. Każde z tych urządzeń jest instalowane oddzielnie na budynku korzystającego z nich mieszkańca. Systemy te pozostaną własnością gminy, która będzie je użyczać mieszkańcom. Gmina jest zarejestrowanym podatnikiem VAT. Czy wpłaty mieszkańców uczestniczących w kosztach gminnych inwestycji infrastrukturalnych podlegają temu podatkowi?

Według ustawy o VAT, o opodatkowanej dostawie towarów można mówić zasadniczo wtedy, gdy jest ona odpłatna i gdy następuje przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Istotne jest przy tym, by zachodził ścisły związek pomiędzy wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi i otrzymywanym wynagrodzeniem. W opisywanym przypadku, świadczenia mieszkańców są w pełni dobrowolne.

Można przypuszczać, podobnie jak w wielu przypadkach podobnych przedsięwzięć samorządowych, że dobrowolne wpłaty będą przeznaczane nie na samą budowę infrastruktury, co na usługi dodatkowe, np. dokumentację projektową, studium wykonalności itp. W takiej sytuacji nie można mówić, że świadczenie gminy polegające na udostępnieniu kolektorów słonecznych jest świadczeniem ekwiwalentnym w zamian za wniesione wpłaty.

Jak wielokrotnie podkreślał Trybunał Sprawiedliwości UE, świadczenie podlega opodatkowaniu wyłącznie wtedy, gdy istnieje związek prawny pomiędzy usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy (np. w wyroku w sprawie C-16/93, Tolsma).

Wykonanie instalacji do podgrzewania wody nie może być uznane także za dostawę towarów w rozumieniu ustawy o VAT. Mieszkańcy nie nabywają bowiem własności instalacji ani prawa do rozporządzania nimi jak właściciel.

Tym samym dobrowolne wpłaty na budowę gminnej infrastruktury nie mogą być traktowane ani jako opłata za usługę, ani za dostawę towaru w rozumieniu przepisów o VAT. Nie podlegają zatem opodatkowaniu.

Zdarza się jednak, że gmina po kilkuletnim okresie nieodpłatnego użyczenia przekazuje własność takich instalacji na rzecz użytkowników. Wówczas władze skarbowe mogą dojść do wniosku, że został spełniony warunek uznania takiej transakcji za dostawę towarów. Wiele zależy tu od charakteru dobrowolnych wpłat, określonego w umowie z gminą. Mogą być one uznane za wynagrodzenie za nabycie omawianych tu urządzeń.

Podobne stanowisko prezentowały władze skarbowe m.in. w interpretacjach Izby Skarbowej w Katowicach z 28 sierpnia 2012 r. (IBPP3/443-507/12/KG) oraz Izby Skarbowej w Łodzi z 1 października 2012 r. (IPTPP2/443-545/12-4/IR).