Tak orzekł WSA w Gliwicach 25 lipca 2012 r. (III SA/Gl 1128/ 12).
Osoba fizyczna prowadzi obrót wekslami i jest podatnikiem VAT czynnym. Otrzymuje weksle opiewające na kwoty nominalne, za które płaci cenę niższą – różnica jest pokrywana dopiero w momencie realizacji weksla przez wystawcę.
Czasami weksle są okazywane do wykupu na podstawie porozumienia wekslowego i deklaracji określających terminy i warunki, na jakich mogą być one realizowane. Terminy płatności wynikają z porozumień wekslowych. W związku z tym podatnik spytał, czy dokonywane przez niego czynności są usługami zwolnionymi z VAT, a także co jest w tym przypadku podstawą opodatkowania i kiedy powstaje obowiązek podatkowy.
Podatnik uznał, że czynności przez niego wykonywane podlegają zwolnieniu z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt. 40 ustawy o VAT. Jego zdaniem podstawą opodatkowania będzie różnica pomiędzy kwotą nominalną weksla a kwotą, którą otrzymuje w wyniku realizacji weksla, a obowiązek podatkowy powstanie z chwilą, gdy będzie możliwe zidentyfikowanie i kwalifikowanie obrotu, czyli w momencie otrzymania zysku z realizacji weksla.
Organ podatkowy uznał za wadliwe tylko stanowisko dotyczące obowiązku podatkowego. Wskazał, że momentem powstania obowiązku podatkowego będzie termin wykupu weksli przez dłużników wekslowych określony w porozumieniu wekslowym. Sąd zgodził się ze stanowiskiem organu. Obowiązek podatkowy powstanie w terminie określonym w porozumieniu.
Jeśli weksel zostanie zapłacony przed jego upływem, obowiązek powstanie z chwilą jego płatności, natomiast spłata weksla po terminie nie wpłynie na moment powstania obowiązku podatkowego, gdyż będzie nim termin oznaczony właśnie w porozumieniu. Ustawa o VAT jednoznacznie stwierdza, że obowiązek podatkowy powstaje w chwili wykonania usługi, co nie musi być równoznaczne z otrzymaniem zapłaty (tu: zysku) za wykonaną usługę.
—Jakub Gorwa, współpracownik Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte
Agnieszka Pajurek doradca podatkowy, menedżer w Dziale Doradztwa Podatkowego firmy Deloitte (biuro w Warszawie)
Komentuje Agnieszka Pajurek, doradca podatkowy, menedżer w Dziale Doradztwa Podatkowego firmy Deloitte (biuro w Warszawie)
Wykorzystanie weksli w obrocie gospodarczym jest coraz powszechniejsze.
W ramach współpracy gospodarczej zawierane są najczęściej umowy, których przedmiotem jest nabywanie przez podmiot gospodarczy (indosatariusza) w drodze indosu dokonanego przez kontrahenta (indosanta) weksli wskazanych w zawartej umowie (w porozumieniu wekslowym).
Weksle z dokonanymi indosami są przekazywane w chwili podpisania porozumienia. Indosant przenosi poprzez indos na indosatariusza określone weksle wraz z wszelkimi związanymi z nimi prawami, w tym prawem do naliczania ustawowych odsetek za opóźnienie w zapłacie oraz prawem dalszego indosowania przedmiotowych weksli.
Z tytułu nabycia weksli indosatariuszowi przysługuje od indosanta wynagrodzenie określone szczegółowo jako pewien procent sumy wekslowej (w komentowanym przypadku jest to różnica pomiędzy kwotą nominalną, na którą opiewają weksle, a niższą od niej ceną płaconą przez podmiot gospodarczy – indosatariusza).
Jako że prawo wekslowe dosyć lakonicznie odnosi się do zagadnienia porozumienia wekslowego, dopuszczalna jest tu pełna dowolność formy porozumienia wekslowego.
Najważniejsze, aby w sposób dostatecznie zrozumiały i niewątpliwy wyrażało wolę stron umowy co do skutków prawnych objętych treścią tej czynności. Dzięki tej umowie dochodzi do powstania zobowiązania w wekslu, a indosant uzyskuje prawo do uzupełnienia weksla o brakujące elementy, których warunki zostały określone w porozumieniu. Wystawca zobowiązuje się do zapłaty sumy wekslowej na podstawie uzupełnionego weksla.
Należy zgodzić się z wyrokiem sądu podtrzymującym stanowisko organu podatkowego. Obowiązek podatkowy w VAT w zakresie usług obrotu wekslami, czyli usług przyjęcia weksli do wykupu, powinien być określany nie w momencie uregulowania weksla przez jego wystawcę, lecz w odniesieniu do terminu płatności wynikającego z porozumienia wekslowego.
Termin ten wyznacza bowiem istotę realizowanej przez indosatariusza usługi udostępnienia kapitału na rzecz indosanta. Z uwagi na fakt wykonania czynności podlegających opodatkowaniu VAT podatnik będzie obowiązany do wystawienia faktury.
Zatem obowiązek podatkowy powstanie z chwilą wystawienia faktury, która powinna nastąpić nie później, niż 7. dnia, licząc od ww. dnia wykonania usługi tj. realizacji płatności przez podatnika w terminie określonym w porozumieniu weklsowym, chyba że przed tym terminem nastąpi wcześniejsza spłata należności przez dłużnika wekslowego (wystawcę weksla).
