Emisja akcji a CIT: jakie wydatki w koszty podatkowe

Tak orzekł WSA w Warszawie 8 maja 2012 r. (III SA/Wa 2468/11).

Spółka akcyjna podwyższyła kapitał zakładowy. Podwyższenie nastąpiło w wyniku przejęcia innej spółki oraz wniesienia jej majątku na kapitał zakładowy, a także poprzez wniesienie wkładu w postaci udziałów w innych podmiotach w zamian za objęcie akcji w podwyższonym kapitale zakładowym.

Podczas kontroli skarbowej u skarżącej spółki organy podatkowe wskazały, że bezpodstawnie uznała ona za koszty uzyskania przychodu, m.in. koszty doradztwa prawnego. Izba skarbowa powoływała się na uchwałę NSA z 24 stycznia 2011 r. (II FPS 6/10), której teza wskazuje, że wydatki związane z emisją nowych akcji, bez których nie jest możliwe podwyższenie przez spółkę kapitału zakładowego, nie są kosztami uzyskania przychodów w świetle art. 12 ust. 4 pkt 4 ustawy o CIT w związku z art. 15 ust. 1 tej ustawy.

Skarżąca nie zgodziła się z izbą skarbową, gdyż jej zdaniem wydatki na obsługę prawną związaną z wyemitowaniem akcji nie są bezpośrednio powiązane z przychodem uzyskanym z emisji, lecz są kosztami pośrednimi.

Sąd uchylił decyzję fiskusa, powołując się na tezy wspomnianej uchwały NSA. Ważnym jej elementem jest stwierdzenie, że tylko wydatki bezpośrednio powiązane z przychodem uzyskanym z emisji i warunkujące jego wystąpienie w postaci podwyższenia kapitału nie mogą być uznane za koszty podatkowe. Jednak nie może być to rozciągane na wydatki ogólne spółki. Wydatki poniesione na uzyskanie opinii prawnych są związane z nabyciem usług w celu emisji akcji, lecz nie warunkują tej emisji.

Dlatego należy je zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów. Są one podejmowane w fazie wstępnego projektowania podwyższenia kapitału zakładowego, zatem można je uznać za typowe koszty pośrednie związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, której efekty podlegają opodatkowaniu.

— Angelika Mieciek, współpracowniczka Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte

Komentuje Rafał Kelm, konsultant w Dziale Doradztwa Podatkowego firmy Deloitte (biuro w Warszawie)

Kwestia rozstrzygana przez WSA w Warszawie budziła do niedawna liczne wątpliwości w orzecznictwie oraz doktrynie prawa podatkowego. Część składów orzekających oraz przedstawicieli doktryny przyjmowała, że pomimo wyłączenia z przychodów podatkowych przysporzeń otrzymanych na utworzenie lub powiększenie kapitału zakładowego (art. 12 ust. 4 pkt 4 ustawy o CIT), wydatki poniesione w tym celu należało powiązać z przychodami z prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej i umożliwić ich zaliczenie do pośrednich kosztów uzyskania przychodów (por. wyrok WSA w Szczecinie z 21 czerwca 2007 r., I SA/Sz 643/05).

Zwolennicy przeciwnego stanowiska podkreślali natomiast ścisłe związanie tych wydatków z przychodami wyłączonymi z opodatkowania (art. 12 ust. 4 pkt 4 ustawy o CIT), a zatem brak przychodu podatkowego, który wydatki te powinny pomniejszać (tak m.in. NSA w wyroku z 29 stycznia 2009 r.,  II FSK 1560/07).

W związku z rosnącymi rozbieżnościami w orzecznictwie NSA postanowieniem z 17 sierpnia 2010 r. (II FSK 577/09) przedstawił sporną kwestię do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów NSA. 24 stycznia  2011 r. podjęta została uchwała (II FPS 6/10), zgodnie z którą „tylko wydatki związane z emisją nowych akcji, bez których nie jest możliwe podwyższenie przez spółkę akcyjną kapitału zakładowego, nie są kosztami uzyskania przychodów”.

W kontekście tej uchwały komentowany wyrok zasługuje na aprobatę. Za słuszne należy uznać rozdzielenie przez skład orzekający wydatków ponoszonych w związku z podwyższeniem kapitału zakładowego na:

- wydatki konieczne do przeprowadzenia tego typu czynności oraz

- inne (towarzyszące) wydatki, które ponoszone są przez przedsiębiorców w celu m.in. zaplanowania czy też prawidłowego przeprowadzenia restrukturyzacji.

Zgodnie ze stanowiskiem sądu do wydatków koniecznych (pierwsza kategoria) można zaliczyć wszelkie wydatki, których poniesienie formalnie warunkuje podwyższenie kapitału. Przykładowo są to opłaty notarialne, podatek od czynności cywilnoprawnych czy opłaty niezbędne dla dopuszczenia akcji do obrotu publicznego.

Pozostałe wydatki, obejmujące m.in. szeroko pojęte doradztwo biznesowe, podatkowe i prawne, można zaliczyć natomiast do kosztów podatkowych jako koszty związane z ogólnym funkcjonowaniem osoby prawnej będące typowymi kosztami pośrednimi związanymi z prowadzoną działalnością gospodarczą.