Stawki VAT na usługi budowlane

Problemem tym zajmował się WSA w Opolu w wyroku z 28 marca 2012 r. (I SA/Op 60/12).

Sprawa dotyczyła wniosku o interpretację. Pytanie zadała spółka z o.o., która wykonuje przyłącza wodno-kanalizacyjne do budynków mieszkalnych. Prace są prowadzone zarówno w samym budynku, jak i poza bryłą budynku. Spółka chciała się upewnić, że całość usług może opodatkować 8-proc. stawką. Argumentowała m.in., że jest to jedna usługa, której nie można sztucznie dzielić.

Izba Skarbowa w Łodzi nie zgodziła się z tym stanowiskiem. Sprawa trafiła więc do sądu. Spór dotyczył wykładni art. 41 ust. 12 ustawy o VAT. Wynika z niego, że do dostawy, budowy, remontu, modernizacji, termomodernizacji lub przebudowy obiektów budowlanych lub ich części zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym stosuje się 8-proc. stawkę.

Tylko to co pod dachem

Definicja takich obiektów zawarta jest w art. 2 pkt 12 ustawy o VAT. Przepis ten odwołuje się do rozporządzenia Rady Ministrów z 30 grudnia 1999 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych (DzU nr 112 poz. 1316 ze zm. – dalej rozporządzenie w sprawie PKOB). Definiuje ono budynki jako zadaszone obiekty budowlane wraz z wbudowanymi instalacjami i urządzeniami technicznymi wykorzystywane dla potrzeb stałych.

Izba zauważyła też, że przepisy o VAT nie definiują słowa budynek. Uznała więc, że należy sięgnąć do ustawy z 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 243 poz. 1623 ze zm.). Bazując na niej, uznała, że nie mieszczą się w tym pojęciu elementy infrastruktury towarzyszącej budownictwu mieszkaniowemu. To zaś oznacza, że obniżona stawka dotyczy wyłącznie budynków rozumianych jako obiekty budowlane wraz z wbudowanymi w bryle budynku instalacjami i urządzeniami technicznymi. W konsekwencji tylko prace wykonane w bryle budynku są opodatkowane 8-proc. VAT.

Stanowisko sądu

Sąd uchylił interpretację. Wskazał, że wyciągnięty przez izbę skarbową z rozporządzenia w sprawie PKOB oraz prawa budowlanego wniosek, że nie można stosować 8-proc. stawki do elementów infrastruktury towarzyszącej budownictwu mieszkaniowemu nie został poparty wystarczającą argumentacją.

W wyroku czytamy: „Z przytoczonych definicji wynika wprawdzie, że budynki to obiekty budowlane wraz z wbudowanymi instalacjami i urządzeniami technicznymi, jednak nie wskazują one dostatecznie jasno, aby chodzić tu mogło jedynie o instalacje mieszczące się w bryle budynku. Powołane przepisy nie określają bowiem granic, do jakich te instalacje mogą przebiegać i instalacji tych nie definiują. Sam zaś organ w wydanej interpretacji również pojęć tych nie zinterpretował, odwołując się do – pozostających jego zdaniem poza zakresem definicji budynku – elementów infrastruktury towarzyszącej budownictwu mieszkaniowemu”.

Sąd zauważył, że przede wszystkim nie wyjaśniono, co należy rozumieć pod pojęciem przyłączy wodociągowych i kanalizacyjnych.

Czego dotyczyło pytanie

Tymczasem z powołanej przez spółkę ustawy z 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (tekst jedn. DzU z 2006 r. nr 123, poz. 858 ze zm.) wynika, że przyłącze kanalizacyjne to odcinek przewodu łączący wewnętrzną instalację kanalizacyjną w nieruchomości odbiorcy usług z siecią kanalizacyjną, za pierwszą studzienką licząc od strony budynku, w przypadku zaś jej braku do granicy nieruchomości gruntowej (art. 2 pkt 5). Przyłącze wodociągowe jest to natomiast odcinek przewodu łączącego sieć wodociągową z wewnętrzną instalacją wodociągową w nieruchomości odbiorcy usług wraz z odcinkiem za wodomierzem głównym (art. 2 pkt 6).

Zdaniem sądu „gdyby więc posiłkować się przepisami tej ustawy, to przyłącze kanalizacyjne «rozpoczyna się» dopiero za pierwszą studzienką w nieruchomości odbiorcy lub nawet, w przypadku jej braku, od granicy nieruchomości gruntowej odbiorcy usług i obejmuje dalszy odcinek przewodu aż do sieci kanalizacyjnej. Tym samym odcinek przewodu od budynku do studzienki (lub do granicy nieruchomości gruntowej) nie stanowiłby «przyłącza kanalizacyjnego» w rozumieniu tych przepisów, a zatem musiałby być uznany za wewnętrzną instalację kanalizacyjną.

Wniosek taki znajduje także potwierdzenie w definicji «instalacji kanalizacyjnej» zawartej w rozporządzeniu ministra infrastruktury z 12 kwietnia 2010 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU nr 75 poz. 690 ze zm.), zgodnie z którą instalację taką stanowi układ połączonych przewodów wraz z urządzeniami, przyborami i wpustami odprowadzającymi ścieki oraz wody opadowe do pierwszej studzienki od strony budynku (§ 122 ust. 1)”.

Złe kryteria

WSA w Opolu uznał, że przyjęcie „jako kryterium rozgraniczającego wykonania robót w bryle bądź poza bryłą budynku, nie odpowiada kryteriom nakreślonym przez wyżej powołane przepisy.

Jeśli zaś chodzi o instalację wodociągową, to zgodnie z § 113 ust. 4 cytowanego rozporządzenia w sprawie warunków technicznych budynków, powinna być ona zaprojektowana i wykonana w sposób zapewniający zaopatrzenie w wodę budynku, zgodnie z jego przeznaczeniem, oraz spełniać wymagania określone w Polskiej Normie dotyczącej projektowania tej instalacji. Na połączeniu wewnętrznej instalacji wodociągowej zimnej wody lub zewnętrznej na terenie działki budowlanej z siecią wodociągową powinien być zainstalowany zestaw wodomierza głównego (§ 115 ust. 1)”.

Sąd wyjaśnił, że przyłącze wodociągowe obejmuje odcinek przewodu łączący sieć wodociągową z wewnętrzną instalacją wodociągową w nieruchomości odbiorcy wraz z zaworem za wodomierzem głównym. Wskazał, że za taką wykładnią przemawia dotychczasowe orzecznictwo.

Wynika z niego, że przyłącze jest integralną częścią budynku i jest niezbędne do użytkowania budynku mieszkalnego. Przykładem takiego rozstrzygnięcia jest wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 20 kwietnia 2011 r. (I FSK 499/10).

Wskazówki dla fiskusa

Sąd wskazał, że wydając ponownie interpretacje izba skarbowa musi skoncentrować się na prawidłowym zdefiniowaniu wyrażeń: „przyłącze wodociągowe” i „przyłącze kanalizacyjne”.

Wyjaśnił też, że konieczna jest analiza, czy pojęć użytych w art. 146 ust. 3 pkt 1 o VAT (m.in. „sieci rozprowadzające”). Zgodnie z tym przepisem przez infrastrukturę towarzyszącą budownictwu mieszkaniowemu, o której mowa w ust. 1 pkt 2 lit. a tego przepisu (obowiązywał on do końca 2007 r. i dotyczył prawa do stosowania 7-proc. stawki), rozumie się:

- sieci rozprowadzające wraz z urządzeniami, obiektami i przyłączami do budynków mieszkalnych,

- urządzanie i zagospodarowanie terenu w ramach przedsięwzięć i zadań budownictwa mieszkaniowego, w szczególności drogi, dojścia, dojazdy, zieleń i małą architekturę,

- urządzenia i ujęcia wody, stacje uzdatniania wody, oczyszczalnie ścieków, kotłownie oraz sieci wodociągowe, kanalizacyjne, cieplne, elektroenergetyczne, gazowe i telekomunikacyjne

- jeżeli są one związane z obiektami budownictwa mieszkaniowego.

Ta ostatnia wskazówka budzi jednak wątpliwości. Artykuł 146 ust. 3 pkt 1 o VAT jest bowiem nieobowiązującym już przepisem przejściowym. Wydaje się więc, że zawarta w nim definicja infrastruktury towarzyszącej obecnie nie powinna już mieć znaczenia.