Tak orzekł WSA w Gliwicach 21 marca 2012 r. (I SA/Gl 904/11).
Spółka nie zrealizowała dostawy określonej ilości towaru na rzecz kontrahenta, w wyniku czego, na mocy zawartej ugody, zapłaciła mu odszkodowanie z tytułu niewykonania umowy. We wniosku o interpretację zapytała, czy jest ono kosztem podatkowym w rozumieniu art. 15 ustawy o CIT.
W ocenie spółki można zaliczyć je do kosztów podatkowych, gdyż nie zostało wymienione w art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT, który mówi, że do kosztów podatkowych nie zalicza się kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług. Organ podatkowy nie zgodził się z tym stanowiskiem.
Uzasadniał, że przy ocenie, czy dany wydatek można zaliczyć do kosztów podatkowych, należy uwzględnić, czy został on poniesiony w celu osiągnięcia przychodu bądź zabezpieczenia źródła tego przychodu, czego spółka we wniosku nie uczyniła. W wezwaniu do usunięcia naruszenia prawa spółka wskazała, że odszkodowanie miało związek z zabezpieczeniem źródła przychodu, ponieważ warunkowało jej dalszą współpracę z kontrahentem.
Sprawa trafiła do WSA, który skargę oddalił. Wskazał, że w treści wniosku o interpretację spółka nie wykazała związku pomiędzy zapłaconym przez nią odszkodowaniem a osiągnięciem przychodu, utrzymaniem lub zabezpieczeniem źródła przychodu, lecz uczyniła to dopiero w wezwaniu do usunięcia naruszenia prawa.
Sąd zaznaczył jednak, że takie odszkodowanie mogłoby być zaliczone do kosztów podatkowych, ale konieczne jest wykazanie, że ma ono związek z przychodami w konkretnej sytuacji.
Krzysztof Kutek współpracownik Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte
Paulina Stryjewska starsza konsultantka, doradca podatkowy w Dziale Doradztwa Podatkowego firmy Deloitte (biuro w Warszawie)
Paulina Stryjewska, starsza konsultantka, doradca podatkowy w Dziale Doradztwa Podatkowego firmy Deloitte (biuro w Warszawie)
Temat odszkodowań z tytułu niewykonania umowy był już wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć organów podatkowych i sądów administracyjnych. Nie budzi wątpliwości, że art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT wyklucza z kosztów podatkowych jedynie kary umowne i odszkodowania z tytułów w nim wymienionych.
Nie oznacza to jednak, że wszystkie inne kary umowne i odszkodowania (w tym z tytułu niewykonania umowy) mogą być automatycznie zaliczone do kosztów podatkowych.
Należy pamiętać, że zgodnie z generalną zasadą zawartą w art. 15 ust. 1 ustawy o CIT kosztami podatkowymi są wyłącznie takie wydatki, które zostały poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem wymienionych w art. 16 ust. 1. Konieczne jest zatem wykazanie przez podatnika, że koszt ten został poniesiony w związku z uzyskiwanym przez niego przychodem podatkowym.
Jednocześnie, przy kwalifikacji kosztów dla celów podatkowych konieczne jest całościowe spojrzenie na daną transakcję, również na tzw. aspekt biznesowy związany z indywidualną sytuacją podatnika, jego relacjami z kontrahentami itp., który organy podatkowe zdają się pomijać. Jak wskazuje się w orzecznictwie sądów administracyjnych, istnieją pewne sytuacje, w których logicznie powiązany ciąg zdarzeń, począwszy od zawarcia umowy, poprzez zmianę warunków zewnętrznych, aż po zapłatę kary, przykładowo, w zamian za zawarcie bardziej korzystnej umowy, pozwala uznać zapłacone odszkodowanie za koszt poniesiony w celu generowania przychodów podatkowych – tj. za koszt podatkowy.
W omawianej sprawie spółka wskazała, że wypłacone przez nią odszkodowanie miało związek z zabezpieczeniem źródła jej przychodów dopiero w wezwaniu do usunięcia naruszenia prawa. W związku z tym okoliczność ta nie mogła mieć wpływu na treść wydanej interpretacji.
Zgodnie bowiem z przepisami ordynacji podatkowej składający wniosek o wydanie interpretacji zobowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego oraz do przedstawienia własnego stanowiska w sprawie oceny prawnej tego stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego.
Z kolei organ podatkowy jest związany zakresem problemu (stanu faktycznego), jaki wnioskodawca przedstawił mu we wniosku. Zatem zakres i przedmiot sprawy administracyjnej o udzielenie interpretacji indywidualnej określa treść wniosku, a nie późniejsze jego uzupełnienie czy rozszerzenie na kolejnych etapach postępowania.
W związku z niezawarciem przez podatnika we wniosku istotnej okoliczności dotyczącej stanu faktycznego, która była decydująca dla zakwalifikowania danego wydatku jako kosztu podatkowego, organ mógł zasadnie przyjąć, że ta okoliczność nie istniała – a tym samym, brak jest związku spornego wydatku z przychodami podatkowymi. Nie jest wykluczone, że przy właściwym (pełnym) przedstawieniu przez podatnika we wniosku stanu faktycznego otrzymana przez niego interpretacja miałaby odmienną treść.
