Zgodnie z art. 23 ust. 1 ustawy o PIT nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci. Jeśli działalność prowadzona jest w formie spółki cywilnej lub osobowej spółki handlowej, to ograniczenie to dotyczy także małżonków i małoletnich dzieci wspólników.

Przepis ten powoduje, że przedsiębiorcy zwykle unikają zatrudniania małżonków. Jednak nie zawsze. Zdarza się więc, że np. prowadząca firmę żona podpisuje umowę o pracę z mężem. Taką sytuacją zajmowała się Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacji z 25 lipca 2011 r. (IPPB1/415-369/11-6/KS).

Zatrudniony, ale współpracownik

Wnioskodawczyni wyjaśniła, że według przepisów o ubezpieczeniu społecznym jej mąż będzie traktowany jako osoba współpracująca. Wynika to z art. 8 ust. 2 i  11 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Podobnie będzie dla celów opłacania składek na Fundusz Pracy.

Art. 16 ust. 5a tej ustawy nakazuje osobie prowadzącej działalność gospodarczą opłacać w całości z własnych środków składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe osoby współpracującej. Również z własnych środków wnioskodawczyni będzie musiała opłacać składki na Fundusz Pracy.

Ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe osoby współpracującej mają charakter obowiązkowy, a ubezpieczenie chorobowe – dobrowolny.

Izba skarbowa potwierdziła, że ze względu na art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o PIT wynagrodzenia brutto męża wnioskodawczyni nie może ewidencjonować w księdze przychodów i rozchodów jako kosztu uzyskania przychodu. Zgodziła się jednak, że kwoty zapłacone na Fundusz Pracy z tytułu zatrudnienia męża  na podstawie umowy o pracę należy ująć jako koszt w miesiącu, w którym zostały one zapłacone. Izba potwierdziła również, że wnioskodawczyni ma prawo uwzględnić w rozliczeniach podatkowych zapłacone składki na ubezpieczenia społeczne. Może to zrobić na dwa sposoby:

Gdy pracodawcą jest spółka

W interpretacji z 24 stycznia 2011 r. (ITPB1/415-1048/10/ DP) Izba Skarbowa w Bydgoszczy zajmowała się pytaniem podatniczki, która posiada 55 proc. udziałów w spółce cywilnej. W spółce tej został zatrudniony jej mąż. Tu również izba potwierdziła, że wynagrodzenie brutto nie będzie kosztem wspólników. Mogą oni natomiast uwzględnić składki na ubezpieczenie społeczne związane z zatrudnianiem małżonka wspólnika spółki cywilnej w części, w której zobowiązany do ich poniesienia jest pracodawca.

Izba wyjaśniła, że  wartość pracy, o której mowa w art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o PIT, to „ustalone wynagrodzenie (brutto) za pracę wraz z wszystkimi jego składnikami, tj. składkami na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne opłacanymi przez pracownika, zaliczką na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz fizycznie wypłacone wynagrodzenie, jak i wszelkiego rodzaju dodatki, nagrody i inne świadczenia wypłacane w związku z wykonywaną przez pracownika pracą. (...) pracodawca jest zobowiązany do pobierania i odprowadzania do właściwych podmiotów składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne. (...) Dlatego też obciążenia wynagrodzenia pracownika (męża wnioskodawczyni), takie jak m.in. składki na ubezpieczenie społeczne, nie mogą stanowić kosztu uzyskania przychodów pracodawcy. W praktyce oznacza to więc, że całość wynagrodzenia brutto takiego pracownika nie jest kosztem pracodawcy". Dalej izba podkreśla, że nie dotyczy to składek na ubezpieczenie społeczne finansowanych przez pracodawcę.