Zasady wystawiania faktur określają przepisy rozporządzenia ministra finansów z 28 marca 2011 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (DzU nr 68, poz. 360).
Wynika z niego, że faktura stwierdzająca dokonanie sprzedaży powinna zawierać m.in. numery identyfikacji podatkowej sprzedawcy i nabywcy. Niemniej § 7 ust. 1 rozporządzenia zastrzega, że faktury wystawiane na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz osób fizycznych prowadzących taką działalność w formie indywidualnych gospodarstw rolnych mogą nie zawierać NIP nabywcy.
Problem wziął się zapewne z nowych regulacji zawartych w ustawie o NIP. Zgodnie z nimi identyfikatorem podatkowym jest:
1) numer PESEL – w przypadku podatników będących osobami fizycznymi objętymi rejestrem PESEL nieprowadzących działalności gospodarczej lub niebędących zarejestrowanymi podatnikami podatku od towarów i usług;
2) NIP – w przypadku pozostałych podmiotów podlegających obowiązkowi ewidencyjnemu.
Jednocześnie z art. 67 ustawy nowelizującej ustawę o NIP wynika, że 1 stycznia 2012 r. znosi się numer identyfikacji podatkowej nadany osobom fizycznym objętym rejestrem PESEL, nieprowadzącym działalności gospodarczej lub niebędącym zarejestrowanymi podatnikami podatku od towarów i usług. Od tego dnia jedynym identyfikatorem podatkowym tych osób jest PESEL.
Jeżeli więc wystawiana jest faktura dla osoby fizycznej, która w ogóle działalności gospodarczej nie prowadzi, to wówczas nie można umieścić na fakturze jej NIP. Ta osoba bowiem – formalnie rzecz biorąc – NIP już nie ma. Czy w związku z tym umieszczać na fakturze PESEL? Moim zdaniem – raczej nie. Owszem, PESEL jest identyfikatorem podatkowym. Jednak przepisy dotyczące wystawiania faktur nie mówią o umieszczaniu na fakturach identyfikatorów podatkowych, tylko o umieszczaniu na fakturach NIP.
W związku z tym uważam, że rozwiązaniem niebudzącym wątpliwości jest wystawianie dla osób fizycznych nieprowadzących działalności faktur bez NIP i bez PESEL.
To pozwala również na wyeliminowanie innego jeszcze problemu. Zdarza się, że osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą dokonuje jakichś zakupów prywatnie i otrzymuje wówczas fakturę. Może się wtedy nasuwać pytanie, czy na takiej fakturze należy umieścić NIP czy PESEL.
Skorzystanie z przepisu rozporządzenia, zgodnie z którym nie umieszcza się NIP na fakturach dla osób fizycznych nieprowadzących działalności, pozwala na uniknięcie tego dylematu.
—Adam Bartosiewicz, doktor nauk prawnych, doradca podatkowy, wspólnik w EOL Kancelaria Doradztwa Podatkowego
