CIT,PIT,VAT,akcyza: podatki dla firm w 2012 roku

Zacznijmy od podatku dochodowego od osób prawnych.

Zobacz: ustawa o CIT - stan prawny 1 styczeń 2012 r.

Koniec podwójnych zaliczek

Zgodnie z aktualnym brzmieniem art. 25 ustawy o CIT podatnicy są obowiązani do uiszczania zaliczki na podatek dochodowy za ostatni okres (miesiąc lub kwartał) w wysokości zaliczki za okres poprzedni, do 20 dnia ostatniego miesiąca roku podatkowego.

Ostateczne rozliczenie podatku następuje w zeznaniu rocznym składanym za dany rok podatkowy. 20 grudnia 2011 podatnicy, u których rok podatkowy pokrywa się z kalendarzowym, ostatni raz zapłacili zaliczkę w podwójnej wysokości.

Począwszy od 2012 r. zaliczka za ostatni okres roku uiszczana będzie w terminie do 20 dnia pierwszego miesiąca następnego roku.

Przykład

W spółce z o.o., której rok podatkowy pokrywa się z kalendarzowym, zaliczka za ostatni miesiąc lub kwartał 2012 r. powinna być uiszczona do 20 stycznia  2013.

Przepisy regulują też przypadek, gdy przed tą datą podatnik złoży zeznanie roczne i zapłaci podatek na podstawie tego zeznania. Wówczas nie wpłaca zaliczki za ostatni miesiąc bądź kwartał.

W związku z koniecznością płacenia podwójnej zaliczki przedsiębiorcy często przesuwali czynności powodujące powstawanie wysokich kosztów uzyskania przychodu na listopad, w celu zmniejszenia przychodu będącego podstawą dla wyliczenia podwójnej zaliczki. Równie powszechną praktyką było przenoszenie przychodów na grudzień. Analogiczne metody optymalizacji stosowano przy rozliczeniu kwartalnym. Teraz nie będzie to już konieczne.

Opisane zmiany w art. 25 ust. 1 – 1c ustawy o CIT wynikają z art. 2 pkt 12 lit. a – b ustawy z 6 listopada 2008 o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od  osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (DzU nr 209, poz. 1316).

Podatnicy, u których rok podatkowy jest inny niż rok kalendarzowy, stosują przepisy w brzmieniu nadanym przez nowelizację począwszy od roku podatkowego rozpoczynającego się po 31 grudnia 2011 (tak wynika z art. 9 ust. 2 ustawy nowelizującej z 6 listopada 2008).

Przykład

Spółka z o.o., która rozlicza się miesięcznie i ma rok podatkowy trwający od 1 kwietnia do 31 marca, zapłaci w marcu 2012 zaliczkę w podwójnej wysokości zaliczki za luty 2012 (tytułem zaliczki za luty i marzec).

Nowe zasady dotyczące zaliczek będą dla tej spółki obowiązywały dopiero od roku podatkowego, który rozpocznie się 1 kwietnia 2012.

Różnice kursowe

Podatnicy mają możliwość ustalania różnic kursowych metodą podatkową (na podstawie przepisów podatkowych) lub rachunkową (na podstawie przepisów o rachunkowości). Wybór metody rachunkowej wiąże się obecnie z koniecznością stosowania jej przez okres trzech lat.

Nowelizacja ustawy o CIT, która wchodzi w życie 1 stycznia 2012, przewiduje wyjątek od tej zasady. Dotyczy on podmiotów powstałych w wyniku podziału lub połączenia, które przed połączeniem lub podziałem stosowały metodę rachunkową.

Mogą one zrezygnować z metody rachunkowej niezależnie od tego, czy upłynął trzyletni okres obowiązkowego jej stosowania. Podejmując decyzję o rezygnacji, trzeba o niej zawiadomić właściwego naczelnika urzędu skarbowego w formie pisemnej, w terminie 30 dni od daty połączenia lub podziału.

Z tej możliwości nie mogą skorzystać podmioty przejmujące przy podziale przez wydzielenie.

Opisane zmiany w art. 9b ust. 7 ustawy o CIT wynikają z art. 2 pkt 2 ustawy z 1 lipca 2011 o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (DzU nr 178, poz. 1059).

Kurs średni zamiast faktycznego

Zgodnie z obecnym brzmieniem przepisów podatkowych, jeśli przy obliczaniu wartości różnic kursowych nie jest możliwe uwzględnienie faktycznie zastosowanego kursu waluty w danym dniu, przyjmuje się kurs średni ogłaszany przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego ten dzień. Sposób rozumienia pojęcia „kurs faktycznie zastosowany” budził w praktyce wiele sporów.

Od nowego roku, przy obliczaniu różnic kursowych w związku ze sprzedażą lub kupnem walut obcych oraz otrzymaniem należności lub zapłatą zobowiązań, należy uwzględnić kursy faktycznie zastosowane. W pozostałych przypadkach a także gdy do otrzymanych należności lub zapłaty zobowiązań nie jest możliwe uwzględnienie faktycznie zastosowanego kursu waluty w danym dniu, stosuje się kurs średni ogłaszany przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego ten dzień.

Nowelizacja służy uproszczeniu podatkowych zasad ustalania różnic kursowych a także ujednolica je z zasadami przewidzianymi w ustawie o rachunkowości.

Opisane zmiany w art. 15a ust. 4 ustawy o CIT wynikają z art. 2 pkt 3 ustawy z 1 lipca 2011 (DzU nr 178, poz. 1059).

Instrumenty finansowe i zbiorcze rachunki

Od 1 stycznia 2012 do ustawy o CIT wprowadzone zostanie pojęcie rachunków zbiorczych. Ustawa odwołuje  się do definicji rachunków zbiorczych zamieszczonej w ustawie o obrocie instrumentami finansowymi. Są to rachunki, na których mogą być rejestrowane zdematerializowane papiery wartościowe nienależące do osób, dla których rachunki te są prowadzone, ale należące do innej osoby lub osób (art. 8a ust. 1 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi).

Uregulowano też zasady naliczania i poboru zryczałtowanego podatku dochodowego z tytułu świadczeń z papierów wartościowych zapisanych na rachunkach zbiorczych. Zryczałtowany podatek od należności z tytułu odsetek od papierów wartościowych wyemitowanych przez skarb państwa i zapisanych na rachunkach papierów wartościowych albo na rachunkach zbiorczych, wypłacanych na rzecz podatnika, pobierać mają podmioty prowadzące te rachunki (m.in. banki, domy maklerskie), jeżeli wypłata następuje za ich pośrednictwem. Pełnią więc one funkcję płatnika.

Jeśli wypłata świadczeń z papierów wartościowych zapisanych na rachunkach zbiorczych następować będzie na rzecz podatników, których tożsamość nie została płatnikowi ujawniona (podatnicy anonimowi), płatnik pobierze  podatek według stawki podstawowej od łącznej wartości dochodów przekazanych za pośrednictwem rachunku zbiorczego na rzecz wszystkich podatników.

Podatek będzie więc naliczany tak, jakby całość wypłacanego świadczenia z danego tytułu na rzecz wszystkich podatników posiadających na danym rachunku zbiorczym papiery wartościowe była wypłacana tylko jednej osobie. Podatnik anonimowy nie skorzysta ponadto z przewidzianych w ustawie zwolnień z podatku u źródła, wynikających m.in. z umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Podatek będzie pobierany w dniu przekazania należności z danego tytułu do dyspozycji posiadacza rachunku zbiorczego i przekazywany na konto urzędu skarbowego właściwego w sprawach opodatkowania osób zagranicznych.

Zarówno w ustawie o CIT, jak również w ordynacji podatkowej (art. 182 § 3a obowiązujący od 1 stycznia 2011) rozszerzono odpowiednio przepisy dotyczące obowiązku sporządzania informacji o wysokości przekazanych przychodów oraz kwocie pobranego podatku, przy czym w ustawie o CIT dodano również przepis stanowiący, że płatników, którzy dokonują wypłat na rzecz podatników anonimowych, nie będzie dotyczył obowiązek przesłania informacji o wysokości pobranego podatku ani o dokonanych wypłatach.

Wprowadzone modyfikacje mogą świadczyć o tym, że ustawodawca zdaje sobie sprawę z problemów z określeniem rezydencji podatkowej oraz podmiotu uprawnionego, w sytuacji gdy odsetki lub dywidendy wypłacane są na rzecz podmiotu działającego jako agent.

Opisane zmiany w art. 26 ustawy o CIT wynikają z art. 5 pkt 2 lit. a – d ustawy z 16 września 2011 o zmianie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz niektórych innych ustaw (DzU z 2011 r. nr 234, poz. 1391).

Zmiana umowy z Maltą

Od 1 stycznia 2012 będzie obowiązywać zmieniona umowa między Polską a Maltą o unikaniu podwójnego opodatkowania i zapobieganiu uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków dochodowych. Z umowy usunięto fikcyjne zaliczenie (tzw. klauzulę tax sparing), które pozwalało dotychczas na odliczenie w Polsce podatku, który Malta mogła formalnie pobrać, ale w praktyce nie był on pobierany z uwagi na stosowane ulgi i zwolnienia podatkowe.

Umowa została ponadto rozszerzona o pełną klauzulę wymiany informacji podatkowych, która spełnia aktualne standardy OECD. Według nowej umowy, w sytuacji gdy odbiorcą dywidendy będzie spółka, która posiada bezpośrednio nieprzerwanie przez dwa lata co najmniej 10 proc. udziałów (akcji) w spółce wypłacającej dywidendę, wypłata dywidendy będzie zwolniona z opodatkowania.

W pozostałych przypadkach podatek u źródła z tytułu dywidendy nie będzie mógł przekroczyć 10 proc. Z kolei w przypadku wypłat odsetek oraz należności licencyjnych maksymalna stawka podatku u źródła wynosić będzie 5 proc. kwoty brutto danej płatności. Zmiana umowy z Maltą jest kolejnym krokiem do unifikacji umów tego rodzaju.

Autorka jest doradcą podatkowym w Taxplan sp. z o.o.