Tak wynika z wyroku WSA w Rzeszowie z 27 października 2011 (I SA/Rz 563/11).
Sprawa dotyczyła zbycia wierzytelności po skorzystaniu z rozwiązań zawartych w art. 89a i 89b ustawy o VAT, czyli zmniejszeniu kwoty podatku należnego od nieściągalnej wierzytelności. We wniosku o interpretację przepisów podatkowych podatnik pytał, czy takie zbycie powoduje konieczność zwiększenia podatku należnego uprzednio skorygowanego na podstawie art. 89a ustawy o VAT oraz w jaki sposób ma zrealizować ten obowiązek w razie braku informacji o spłacie zobowiązania.
Organ podatkowy przytoczył treść art. 89 a ust. 1 ustawy o VAT, który mówi, że podatnik może skorygować podatek należny w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. Powołując się na art. 89 a ust. 4 ustawy o VAT, uznał, że konieczna będzie korekta podatku należnego dotyczącego części wierzytelności, odpowiadającej zapłacie uzyskanej z tytułu jej zbycia.
Sąd oddalił skargę z uwagi na treść art. 89a ust. 4 ustawy o VAT, który mówi, że w przypadku gdy po dokonaniu korekty należność została uregulowana w jakiejkolwiek formie, podatnik zobowiązany jest zwiększyć podatek należny w rozliczeniu za okres, w którym należność ta została uregulowana, a w przypadku częściowego uregulowania należności podatek należny zwiększa się w odniesieniu do tej części. Sąd uznał, że pojęcie „uregulowania w jakiejkolwiek formie” należy rozumieć szeroko.
Odnosząc się do odmiennego wyroku WSA w Warszawie z 3 listopada 2010 (III SA/ Wa 444/10), sąd wskazał, że opierając się na względach praktycznych przyjęcie tego poglądu prowadziłby do tego, że podatnik nigdy by nie zapłacił podatku należnego, mimo że otrzymałby korzyść w formie zapłaty za wierzytelność w razie jej zbycia.
—Ewa Taszakowska współpracowniczka Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte

Marcin Mastalski
Komentuje Marcin Mastalski starszy konsultant w Dziale Doradztwa Podatkowego Deloitte (biuro w Katowicach)
Pogląd przedstawiony w wyroku WSA w Rzeszowie jest zbieżny ze stanowiskiem prezentowanym w indywidualnych interpretacjach wydawanych przez organy podatkowe w imieniu ministra finansów.
Ustawodawca przewiduje wiele warunków, od spełnienia których zależy możliwość skorzystania z tzw. ulgi na złe długi.
Jednym z nich jest niedokonanie zbycia wierzytelności przez podatnika na moment skorzystania z ulgi. Dodatkowo przepisy ustawy o VAT przewidują, że gdy po zmniejszeniu podatku należnego w ramach ulgi dojdzie do uregulowania należności w jakiejkolwiek formie w całości lub w części, podatnik, który uprzednio skorzystał z prawa do korekty, jest zobowiązany odpowiednio zwiększyć kwotę podatku należnego.
Zdaniem organów podatkowych obowiązek ten w przypadku zbycia wierzytelności następującego po skorzystaniu z ulgi na złe długi wynika z tego, że pojęcie „uregulowanie należności w jakiejkolwiek formie” obejmuje również przypadek zbycia wierzytelności.
Ponadto organy podatkowe argumentują, że skoro zbycie wierzytelności pozbawia podatnika prawa do zmniejszenia podatku należnego, to nieracjonalne byłoby podejście ustawodawcy, zgodnie z którym zbycie wierzytelności po skorzystaniu z ulgi nie wiąże się z obowiązkiem zwiększenia podatku.Stanowisko organów i rzeszowskiego sądu budzi jednak pewne wątpliwości. Wydaje się, że zbycie wierzytelności nie jest jednym ze sposobów uregulowania należności.
Co ciekawe, sam ustawodawca rozgraniczył pojęcia „zbycie wierzytelności” i „uregulowanie należności”, przewidując w przepisach ustawy o VAT (w brzmieniu obowiązującym przed 1 grudnia 2008), że skorzystanie z ulgi na złe długi było możliwe, gdy wierzytelność nie została uregulowana w jakiejkolwiek formie ani nie została zbyta. Rozróżnienie tych pojęć jest jak najbardziej uzasadnione. W przypadku zbycia wierzytelności mamy do czynienia z odrębnym stosunkiem cywilnoprawnym. Podstawą prawną świadczenia dokonanego przez nabywcę wierzytelności nie jest zatem stosunek zobowiązaniowy pomiędzy dłużnikiem i wierzycielem.
W konsekwencji trudno uznać, że w przypadku zbycia wierzytelności mamy do czynienia z uregulowaniem należności przysługującej podatnikowi od dłużnika z tytułu świadczenia usług czy dostawy towarów. Podobną argumentację przedstawił WSA w Warszawie w wyroku z 3 listopada 2010. Wydaje się, że ustawodawca, zamierzając wprowadzić obowiązek korekty podatku należnego również w przypadku zbycia wierzytelności po skorzystaniu z ulgi, nie zwrócił uwagi na niejednoznaczność przepisu.
Zobacz poradnik: