Zasada jest taka, że podjęcie decyzji o odpowiedzialności osoby trzeciej poprzedzone jest wydaniem i doręczeniem podatnikowi (jako pierwotnemu dłużnikowi) decyzji o wysokości długu podatkowego.

Z kolei samo orzeczenie o odpowiedzialności następuje po uprawomocnieniu się decyzji wobec pierwotnego dłużnika. Od reguły tej jest wyjątek.

W jednej decyzji...

W myśl art. 115 § 4 ordynacji podatkowej orzeczenie o odpowiedzialności wspólnika spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej oraz komplementariusza spółki komandytowej albo komandytowo-akcyjnej za zaległości podatkowe spółki z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych na skutek zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania, nie wymaga uprzedniego wydania decyzji, o których mowa w art. 108 § 2 pkt 2 op. Chodzi o decyzje:

- określające wysokość zobowiązania podatkowego,

- o odpowiedzialności podatkowej płatnika lub inkasenta,

- w sprawie zwrotu zaliczki naliczonego podatku od towarów i usług,

- o wysokości należnych odsetek za zwłokę.

W tym wypadku określenie wysokości zobowiązań podatkowych spółki, orzeczenie o odpowiedzialności płatnika (inkasenta), zwrocie zaliczki na naliczony podatek od towarów i usług lub określenie wysokości należnych odsetek za zwłokę następuje w decyzji, o której mowa w art. 108 § 1 (czyli o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej).

Decyzja organu podatkowego będzie więc dotyczyła nie tylko określenia wysokości zaległości podatkowej spółki, ale również odpowiedzialności wspólnika.

Ale uwaga!

Orzeczenie o odpowiedzialności wspólników spółek nie wymaga uprzedniego wydania wobec spółki decyzji, o których mowa w art. 108 § 2 pkt 2 op, tylko w przypadku tych zobowiązań, które powstają z mocy prawa.

Zwrócił na to uwagę Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w wyroku z 21 kwietnia 2009 (I SA/Bd  781/08).

...nawet gdy spółki już nie ma

Zasada ta jest stosowana również w przypadku rozwiązania spółki (orzeczenie o odpowiedzialności wspólnika nie wymaga wydania decyzji w stosunku do rozwiązanej spółki). Potwierdza to wyrok WSA w Poznaniu z 15 września 2010 (I SA/Po  527/10).

Czytamy w nim: „w wyniku jednego postępowania określić można zarówno wysokość zobowiązania podatkowego spółki, jak i osoby trzeciej ponoszącej odpowiedzialność podatkową. Dotyczy to przy  tym także przypadków, gdy przed wydaniem decyzji doszło do rozwiązania spółki, co wyraźnie wynika z treści odesłania zawartego w art. 115 § 5 ordynacji podatkowej.

Chodzi tu jednak o (...) postępowanie, którego przedmiotem jest orzeczenie o odpowiedzialności osoby trzeciej, w ramach którego ustawodawca dopuścił – na zasadzie wyjątku – także określenie wysokości zobowiązania”.

Zatem fiskus może bezpośrednio orzec o odpowiedzialności wspólników za zaległości podatkowe zlikwidowanej spółki bez konieczności uprzedniego określenia w odrębnej decyzji zobowiązań spółki. Istotne w tym wypadku jest jednak to, że decyzja wydana w takim postępowaniu obejmuje zarówno wymiar podatku wobec zlikwidowanej spółki, jak i orzeczenie o odpowiedzialności byłych wspólników za zaległość wynikłą z tego zobowiązania.

Potwierdzają to m.in. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8 lutego 2003 (SA/Bd  193/03), z 5 listopada 2003 (I SA/Łd 452/02) czy z 26 października 2006 (I FSK 140/06).

Jak wynika z wyroku WSA w Gliwicach z 9 sierpnia 2010 (III SA/Gl 1057/10), po rozwiązaniu spółki cywilnej odpowiedzialność byłych wspólników jako osób trzecich za jej długi podatkowe przestaje mieć charakter jedynie posiłkowy, tzn. uzupełniający odpowiedzialność podatnika, płatnika lub inkasenta.

„Mimo więc że nie traci ona charakteru odpowiedzialności podatkowej osób trzecich, na byłych wspólników odpowiadających całym swoim majątkiem zostaje w takiej sytuacji przełożony całkowity ciężar odpowiedzialności za zadłużenia spółki z tytułu jej zobowiązań jako podatnika, płatnika lub inkasenta” – uzasadnił swoje orzeczenie sąd.

Z orzecznictwa

- „Określenie wysokości zobowiązania rozwiązanej spółki cywilnej z tytułu podatku od towarów i usług może nastąpić tylko w postępowaniu o odpowiedzialności osób trzecich, w którym uczestniczą wszyscy byli wspólnicy spółki cywilnej, a postępowanie to dotyczące odpowiedzialności poszczególnych wspólników za zobowiązania nieistniejącej spółki powinno być uwieńczone wydaniem decyzji na podstawie tych przepisów oraz art. 108 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa o odpowiedzialności solidarnej wskazanych z imienia i nazwiska byłych wspólników za – określone co do wielkości za dany okres rozliczeniowy – zaległości podatkowe rozwiązanej spółki cywilnej” (wyrok NSA z 25 lutego 2010, I FSK 2100/08).

- „Art. 115 op ma zastosowanie w sytuacji, gdy brak jest możliwości dochodzenia powstałych zaległości od spółki przy ustaleniu, że osoba, na którą jest przenoszona odpowiedzialność, była wspólnikiem spółki w okresie, gdy powstały zaległości podatkowe i pozostaje nim do dnia wydania decyzji przenoszącej odpowiedzialność podatkową. Orzeczenie o odpowiedzialności podatkowej wspólnika spółki cywilnej nie wymaga uprzedniego wydania decyzji wymiarowej wobec spółki, w przypadku gdy zobowiązanie powstało w trybie art. 21 § 1 pkt 1” (wyrok WSA w Opolu z 23 maja 2007,  I SA/Op 311/06).

- „Postępowanie podatkowe dotyczące określenia zobowiązań spółki nie może toczyć się po jej rozwiązaniu. Określenie wysokości zobowiązań podatkowych takiej spółki następuje w drodze decyzji wydanej w stosunku do byłych wspólników” (wyrok WSA w Olsztynie z 2 lipca 2008,  I SA/Ol  142/2008).

Czytaj również:

Zobacz serwis:

W urzędzie skarbowym » Zaległości podatkowe » Odpowiedzialność za zaległości podatkowe

Dobra Firma » Firma » Spółki » Prawa i obowiązki wspólników

Dobra Firma » Firma » Spółki » Odpowiedzialność w spółce