Zakończyć mogą je dopiero orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Zgromadzenie wspólników może podjąć uchwałę o wypłacie dywidendy w formie świadczenia niepieniężnego. Jego wartość rynkowa musi być taka sama jak kwota przysługująca wspólnikowi. Powstają jednak wtedy wątpliwości dotyczące rozliczeń podatkowych.
Pojawia się pytanie, czy w spółce powstaje przychód. Gdyby bowiem wykonała usługę lub sprzedała towary, aby uzyskać pieniądze na wypłatę dywidendy, to musiałaby go wykazać. Czy przekazanie świadczenia niepieniężnego bezpośrednio wspólnikowi spowoduje więc, że przychód się nie pojawi?
Argumenty fiskusa
Zdaniem organów podatkowych nie można zgodzić się z taką wykładnią. Wskazują one, że gdyby uznać, że taki przychód nie powstaje, to również wydatki na nabycie (wytworzenie) świadczenia niepieniężnego nie mogły zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.
Zdaniem fiskusa o tym, że w takiej sytuacji następuje odpłatne zbycie, świadczy wygaśniecie zobowiązania wobec wspólników z tytułu należnej im dywidendy.
Organy podatkowe powołują się na art. 14 ust. 1 ustawy o CIT. Zgodnie z nim przychodem z odpłatnego zbycia praw majątkowych jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie (czyli odpowiada określonej w uchwale wspólników kwocie dywidendy).
Jeżeli jednak cena bez uzasadnionej przyczyny znacznie odbiega od wartości rynkowej tych praw, to przychód ten określa organ podatkowy (według cen rynkowych).
Czyli jeżeli wartość rynkowa dywidendy niepieniężnej (towaru, usługi wydanej w formie tej dywidendy) bez uzasadnionej przyczyny przewyższałaby znacznie kwotę należną wspólnikowi, to organ podatkowy mógłby określić przychód według wartości rynkowej. Tak wynika z interpretacji Izby Skarbowej w Warszawie z 28 stycznia 2011 (IPPB3/423-788/102/ GJ).
Według tej izby „uznanie, że przeniesienie w drodze wypłaty dywidendy własności składnika majątkowego należy traktować na równi z wypłatą dywidendy w gotówce spowodowałoby nierówne traktowanie podatników”.
Izba ta powołała się na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 10 grudnia 2010 (III SA/Wa 2677/10, prawomocny). Dotyczył on skutków podatkowych wypłaty nadwyżki bilansowej w spółdzielni w postaci akcji spółki giełdowej (pojęcie nadwyżki bilansowej w spółdzielni odpowiada pojęciu zysku w spółce kapitałowej).
Sąd stwierdził: „w przypadku sprzedaży, zamiany, objęcia udziałów w spółce w zamian za wnoszony aport w postaci papierów wartościowych dochodzi do zmiany właściciela tych papierów.
Tak samo należy traktować przeniesienie własności akcji w zamian za zwolnienie z długu, skoro również wtedy następuje zmiana właściciela akcji, niezależnie od pozostałych uwarunkowań transakcji. W każdym z takich przypadków dochodzi do zbycia akcji.
Aby ustalić, że zbycie takie miało charakter odpłatny, konieczne jest dodatkowo wyjaśnienie, czy podatnik, w tym przypadku spółdzielnia, otrzymał w zamian za przeniesienie własności akcji jakikolwiek ekwiwalent. (...) ekwiwalentem takim, stanowiącym o odpłatnym charakterze zbycia akcji, było uwolnienie się przez spółdzielnię z obowiązku wypłaty jej członkom należnej im części nadwyżki bilansowej. (...) każda ze stron takiej transakcji uzyska korzyść majątkową.
Wierzyciel – członek spółdzielni stanie się właścicielem akcji, dłużnik – spółdzielnia zwolni się z ciążącego na niej zobowiązania”.
Sąd wyjaśnił, że skoro w pojęciu odpłatnego zbycia praw majątkowych (tu akcji) mieszczą się wszystkie formy przeniesienia własności, to sformułowanie „wartości wyrażonej w cenie określonej w umowie”, którym posłużono się w art. 14 ust. 1 ustawy o CIT, musi je uwzględniać.
Przychodem z odpłatnego zbycia prawa majątkowego (papierów wartościowych) mogą być nie tylko pieniądze, ale również wartości pieniężne wyrażone w inny sposób, np. przez zwolnienie z długu.
Korzystne wyroki
Należy jednak zauważyć, że w podobnej sprawie Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w wyroku z 23 lutego 2011 (I SA/Wr 1461/10) uznał, że w wyniku wypłaty dywidendy, poprzez przeniesienie prawa własności nieruchomości na udziałowca, po stronie spółki przychód nie powstanie (więcej o tym wyroku w artykule Dywidenda niepieniężna bez podatku u spółki).
Nie ma przysporzenia majątkowego
Wrocławski WSA wskazał, że „prawo do wypłaty dywidendy konstytuuje się wraz z podjęciem przez zgromadzenie wspólników uchwały o jej wypłacie. Przy czym w uchwale wspólnicy mogą ustalić, czy udział w zysku zostanie wypłacony w pieniądzu, czy w postaci rzeczowej.
Na podstawie tak podjętych decyzji udziałowcowi przysługuje roszczenie o wypłatę dywidendy, a po stronie spółki powstaje zobowiązanie z tego samego tytułu. Jest to jednak zobowiązanie jednostronne – uprawniony bowiem nie jest zobligowany do żadnego świadczenia wzajemnego. W rezultacie realizacja zobowiązania, to jest wypłata dywidendy, zawsze następuje kosztem własnego majątku spółki.
Co istotne – wartość uszczuplenia jej majątku zawsze będzie mieć tę samą wartość, niezależnie czy dywidenda przyjmie formę pieniężną czy rzeczową. Skarżąca spółka zatem nie uzyska z tytułu wypłaty dywidendy rzeczowej jakiegokolwiek przysporzenia majątkowego, który zgodnie z definicją przychodu za taki mógłby być uznany. Trwały przyrost aktywów, który będzie stanowić przychód do opodatkowania, powstanie tylko i wyłącznie po stronie podmiotu otrzymującego swój udział w zysku spółki. (…)
Dokonując analizy całości przepisów regulujących podatek dochodowy, a zwłaszcza tych, które dotyczą przychodów i ich źródeł, zwrócić trzeba uwagę, że zdarzenie wypłaty dywidendy w formie rzeczowej nie zostało wymienione expressis verbis w katalogu przychodów.
Natomiast uzyskanie przychodu z tytułu otrzymania dywidendy jest wyraźnie unormowane zarówno w przepisach dotyczących podatku dochodowego od osób prawnych, jak podatku dochodowego od osób fizycznych. Stąd wywieść należy, że brak regulacji co do powstania przychodu w sytuacji, którą przedstawiła skarżąca spółka, było zamierzone przez ustawodawcę”.
Korzystną dla podatników wykładnię przepisów potwierdza także wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z 25 marca 2010 (I SA/Ke 120/10).
Czytamy w nim: „kierując się regułami wykładni systemowej wewnętrznej i zewnętrznej, należałoby już z powodu uregulowania przez racjonalnego ustawodawcę kwestii opodatkowania dywidendy po stronie udziałowca, nie zaś po stronie przekazującej ją spółki, wywieść wniosek o niedopuszczalności opodatkowania tejże dywidendy również po stronie spółki.
Mając przy tym na uwadze okoliczność, że skarżąca spółka, gromadząc swój zysk, jest także opodatkowywana (np. w momencie nabycia nieruchomo-ści, następnie przekazywanej wspólnikom w drodze dywidendy), który to zysk poprzez wypłatę dywidendy, jak wyżej podniesiono, rodziłby obowiązek podatkowy po stronie wspólników, którzy tę dywidendę otrzymują, to bez wątpienia dochodziłoby do naruszenia zakazu podwójnego opodatkowania i nierównego traktowania podatników, którzy świadczą (będą świadczyć dywidendę) w formie pieniężnej”.
Takie same wnioski wynikają z wyroku WSA w Warszawie z 29 kwietnia 2010 (III SA/Wa 374/10): „rację ma spółka, że przekazanie dywidendy w formie niepieniężnej wspólnikom uprawnionym do dywidendy nie będzie rodzić po stronie spółki obowiązku podatkowego w CIT”.
Sąd argumentował, że obowiązują tu takie same zasady jak przy wypłacie dywidendy pieniężnej. Ta natomiast nie powoduje powstania przychodu. Wszystkie przedstawione wyżej orzeczenia korzystne dla podatników są nieprawomocne.
PŁATNIK POWINIEN UIŚCIĆ NALEŻNĄ DANINĘ
Wspólnik otrzymujący dywidendę niepieniężną musi wpłacić podatek do spółki, a ta następnie przekazać go do urzędu skarbowego
Tak wynika z art. 30a ust. 6 w związku art. 42 ust. 1 ustawy o PIT (art. 26 ust. 1 i 3 ustawy o CIT). Zgodnie z tymi przepisami to spółka powinna pobrać i wpłacić podatek należny od wspólnika.
Potwierdza to interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 6 października 2010 (IBPBII/2/415-777/10/MM). Odpowiadała ona na pytanie: czy przy wypłacie dywidendy w formie rzeczowej obowiązek wpłacenia do urzędu skarbowego podatku może zostać wypełniony przez wspólnika? Izba stwierdziła, że nie jest możliwe, aby to wspólnik wpłacił na konto urzędu skarbowego podatek z tytułu dywidendy.
Musi go odprowadzić spółka jako płatnik. Udziałowiec ma jedynie obowiązek przekazania płatnikowi kwoty podatku należnego od dywidendy.
Dywidenda niepieniężna korzysta również ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 22 ust. 4 ustawy o CIT (gdy bezpośredni udział uprawnionego do dywidendy w kapitale spółki wynosi nie mniej 10 proc.).
Dywidenda niepieniężna traktowana jest bowiem tak samo jak wypłacona w gotówce, przepisy nie uzależniają tego zwolnienia od formy wypłaty. Potwierdza to m.in. interpretacja Izby Skarbowej w Poznaniu z 19 sierpnia 2010 (ILPB3/423-451/10-3/EK).
Czytamy w niej: „Z przedstawionego opisu sprawy wynika, iż wypłacającym dywidendę jest spółka – osoba prawna, mająca siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Dywidendę otrzyma spółka (rezydent podatkowy w Wielkiej Brytanii) podlegająca w Wielkiej Brytanii – będącej członkiem Unii Europejskiej – opodatkowaniu podatkiem dochodowym od całości swoich dochodów.
Akcjonariusz posiada bezpośrednio nie mniej niż 10 proc. udziałów w spółce przez okres dłuższy niż dwa lata, a miejsce siedziby akcjonariusza dla celów podatkowych w Wielkiej Brytanii zostanie potwierdzone przedstawionym spółce certyfikatem rezydencji.
Reasumując, w przypadku wypłaty dywidendy niepieniężnej na rzecz akcjonariusza spółka będzie miała prawo zastosować zwolnienie z podatku u źródła, o którym mowa w art. 22 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych”.
Czytaj też:
Zobacz więcej:
» Podatki i księgi » Podatek dochodowy » PIT i CIT » Spółki » Dywidendy i udziały w zysku
