Od 1 kwietnia br. nie tylko rozszerzono zakres opodatkowania VAT nieodpłatnie przekazywanych towarów, ale również zmieniono przepis dotyczący nieodpłatnego świadczenia usług
(art. 8 ust. 2
).
Poprzednio opodatkowane było nieodpłatne świadczenie usług niebędące dostawą towarów na cele osobiste podatnika, pracowników etc. oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług, jeżeli nie było związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, a podatnikowi przysługiwało w związku z tym prawo do odliczenia podatku naliczonego.
Dwie grupy świadczeń
Obecnie nieodpłatne świadczenie usług zostało podzielone na dwie grupy:
1) użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników (i innych osób wymienionych w tym przepisie),
2) pozostałe przypadki nieodpłatnego świadczenia usług, jeżeli nie są one związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, w domyśle inne niż użycie towarów będących składnikami przedsiębiorstwa podatnika.
Przyjrzyjmy się im po kolei.
Użycie towarów do celów osobistych...
Użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika zostało od 1 kwietnia wprost wymienione w przepisie jako odrębny przedmiot opodatkowania (przykładem jest korzystanie przez pracowników z firmowych drukarek do celów prywatnych, przy czym inną kwestią jest udowodnienie przez urząd skarbowy, że ten fakt w ogóle miał miejsce).
Nie oznacza to jednak, że wcześniej czynność ta była poza zakresem VAT. Pomimo że poprzednio przepis dotyczący nieodpłatnego świadczenia usług nie odnosił się bezpośrednio do używania towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika, to jednak takie użycie było nim objęte, mieściło się bowiem w definicji usługi (jako świadczenie niebędące dostawą towarów).
...bez większych zmian
W tym zakresie zmiana ma zatem tylko charakter formalny i polega na innym zredagowaniu przepisu.
Obecnie, tak samo jak poprzednio, podatnik powinien opodatkować nieodpłatne świadczenie usług polegające na użyciu towarów stanowiących majątek jego przedsiębiorstwa, jeżeli użycie to służy celom innym niż działalność gospodarcza (w tym w szczególności celom osobistym podatnika lub jego pracowników), o ile przysługiwało mu prawo do odliczenia VAT naliczonego.
Pozostałe świadczenia
Jeśli chodzi o pozostałe przypadki nieodpłatnego świadczenia (inne niż użycie składników majątku), to w tej grupie mieszczą się wszystkie świadczenia polegające na zakupie usług obcych, a następnie na ich nieodpłatnym przekazaniu na cele osobiste podatnika lub jego pracowników.
Tak samo zatem jak przy użyciu towarów będących składnikiem majątku firmy świadczenie pozostałych nieodpłatnych usług jest objęte VAT tylko wtedy, jeżeli nie jest związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa (nieodpłatne świadczenie usług na cele związane z działalnością gospodarczą podatnika w dalszym ciągu nie podlega opodatkowaniu).
Istotna różnica polega jednak na tym, że o ile w przypadku użycia towarów stanowiących majątek przedsiębiorstwa podatnikowi ma przysługiwać prawo do odliczenia VAT naliczonego, aby taka usługa w ogóle była opodatkowana, o tyle pozostałe nieodpłatne usługi są opodatkowane także wtedy, gdy podatnikowi takie odliczenie nie przysługuje.
W praktyce oznacza to, że kupując usługę obcą na cele osobiste, niezwiązane z prowadzonym przedsiębiorstwem, trzeba od 1 kwietnia wystawiać fakturę wewnętrzną na nieodpłatne przekazanie tej usługi (np. zakup karnetu na basen dla dziecka pracownika, o ile zakup ten nie jest finansowany z zfśs).
Przed wejściem w życie zmian firmy w takiej sytuacji nie naliczały VAT, nie przysługiwało im bowiem prawo do odliczenia podatku naliczonego (przyjmując, że zakup karnetu na basen był traktowany jako niezwiązany z prowadzonym przedsiębiorstwem, podatnik nie odliczał VAT i go nie naliczał).
Naliczony do odliczenia...
Obecnie prawo do odliczenia nie jest warunkiem, od którego zależy opodatkowanie przekazywanej (świadczonej) nieodpłatnie usługi. Firma musi odprowadzić VAT należny od takiej czynności.
Jednocześnie nabywa również prawo do odliczenia podatku naliczonego. Zauważmy bowiem, że prawo to przysługuje, jeżeli jest związane z wykonywanymi przez podatnika czynnościami opodatkowanymi (art. 86 ust. 1 ustawy o VAT).
Skoro zatem nieodpłatne świadczenie usług jest od 1 kwietnia czynnością opodatkowaną, to podatnik może również odliczyć VAT od zakupionej na cele osobiste usługi.
Można się zatem zastanawiać, jaki sens ma ta zmiana; podatnik będzie musiał pamiętać o naliczeniu i odliczeniu VAT, co w sumie będzie dla niego neutralne podatkowo. Skutek będzie taki sam jak sprzed 1 kwietnia br., przy czym wówczas podatnik będący w takiej sytuacji co do zasady nie odliczał i nie naliczał VAT.
...należny nie będzie kosztem
Negatywnych konsekwencji należy zatem szukać gdzie indziej, a mianowicie w podatku dochodowym. Przedsiębiorca straci bowiem na braku możliwości zaliczenia VAT należnego do kosztów podatkowych.
VAT należny od nieodpłatnie świadczonych usług jest bowiem kosztem tylko w przypadku, gdy są to usługi na cele reprezentacji i reklamy (a nie na cele osobiste i inne niezwiązane z prowadzonym przedsiębiorstwem).
Tym samym podatek należny, który teraz będzie bardziej powszechny w przypadku nieodpłatnego świadczenia usług (a zwłaszcza przekazywania na cele osobiste zakupionych usług obcych), będzie musiał zostać sfinansowany z majątku podatnika. Nie zmniejszy przy tym podstawy opodatkowania w podatku dochodowym.
Powstaje pytanie, czy przedsiębiorcy, wskutek wprowadzenia wspomnianej zmiany, nie zrezygnują albo przynajmniej nie ograniczą działalności polegającej na fundowaniu pracownikom nieodpłatnych świadczeń.
Autorka jest doradcą podatkowym, menedżerem w dziale podatkowym firmy Mazars Audyt
Czytaj też:
Zobacz wyjaśnienia MF dotyczące zmian w VAT:
Najważniejsze zmiany w VAT od 1 kwietnia 2011 r.
Doprecyzowanie definicji odpłatnego świadczenia usług
Sprawdź, gdzie szukać tegorocznych zmian w VAT:
30 zmian w VAT w trzy miesiące
Zobacz nasze poradniki:
»
»
Zobacz więcej:
Co i jak podlega opodatkowaniu
»
»
»
» PIT i CIT » Koszty » Co można wrzucić w koszty » Podatki, cła, opłaty
