Firmy niekiedy udzielają zabezpieczenia spłaty zobowiązań (np. w formie poręczenia) dla innych jednostek, nie pobierając wynagrodzenia. Najczęściej tego rodzaju pomoc udzielana jest podmiotom powiązanym.

W przypadku poręczeń jednostronnych (gdy podmiot występuje wyłącznie jako strona udzielająca zabezpieczenia lub je uzyskująca) w większości orzeczeń sądy uważają, że udzielenie lub otrzymanie zabezpieczenia (np. spłaty zobowiązania) pomiędzy podmiotami powiązanymi jest nieodpłatnym świadczeniem, o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=3EC0892953EAF58605FEE453B6E7CBF6?id=115893]ustawy o CIT[/link].

[srodtytul]Niekorzystne wyroki[/srodtytul]

Takie stanowisko zajął [b]Naczelny Sąd Administracyjny w dwóch wyrokach: z 26 stycznia 2010 r. (II FSK 1417/08) i z 8 grudnia 2009 r. (I FSK 1156/08).[/b]

Warto podkreślić, że oba te orzeczenia uchyliły korzystne dla podatników rozstrzygnięcia sądów niższej instancji.

Na wyroki NSA powołują się organy podatkowe przy wydawaniu interpretacji indywidualnych. Przykładem jest [b]odpowiedź Izby Skarbowej w Warszawie w 13 sierpnia 2010 r. (IPPB5/423-355/10-4/AM) i pismo Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 11 sierpnia 2010 r. (ITPB3/423-261/10/AM).[/b]

Interpretacje nie są jednak jednolite. Wciąż zdarzają się odpowiedzi korzystne dla podatników, np. [b]pisma Izby Skarbowej w Poznaniu: z 19 kwietnia 2010 r. (ILPB3/423-108/10-2/AP) i z 26 kwietnia 2010 r. (ILPB3/423-138/10-4/DS oraz ILPB3/423-137/10-4/DS).[/b]

Wynika z nich, że udzielenie poręczenia kredytu nie spowoduje żadnych konsekwencji podatkowych na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób prawnych oraz że uzyskanie przez spółkę poręczeń umów kredytowych bez wynagrodzenia nie jest nieodpłatnym świadczeniem.

[srodtytul]Wzajemne zabezpieczenia[/srodtytul]

Szczególnym przypadkiem zabezpieczeń grupowych są umowy, na mocy których firmy zobowiązują się do udzielania sobie wzajemnie zabezpieczeń spłaty zobowiązań bez dodatkowego wynagrodzenia. Każda ze stron występuje więc jednocześnie w roli udzielającego zabezpieczenia i je otrzymującego.

Podmioty, które zawierają takie umowy, argumentują, że co prawda nie pobierają wynagrodzenia z tytułu udzielonego zabezpieczenia zobowiązania, ale jednocześnie w zamian otrzymują analogiczne świadczenie. Nie uzyskują więc nieodpłatnego świadczenia.

Z takim stanowiskiem zgodziła się [b]Izba Skarbowa w Poznaniu w interpretacji z 17 marca 2008 r. (ILPR3/423-24/08-2/HS). [/b]

Z wnioskiem wystąpiła spółka należąca do grupy kapitałowej, która nieodpłatnie otrzymywała i udzielała zabezpieczenia zobowiązań w transakcjach z powiązanymi podmiotami. Izba wyjaśniła: „z jednej strony spółka otrzymuje nieodpłatne świadczenie z tytułu dokonanego poręczenia lub gwarancji przez inny podmiot lub podmioty. Jednakże z drugiej strony zobowiązana jest do takich samych świadczeń na rzecz tychże podmiotów.

Zatem bez wątpienia mamy tu do czynienia ze wzajemnymi świadczeniami podmiotów wchodzących w skład grupy kapitałowej na rzecz spółki”. Izba podkreśliła, że nieodpłatne otrzymanie świadczenia to zdarzenie prawne lub gospodarcze, którego skutkiem jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu przysporzenie w majątku podatnika mające konkretny wymiar finansowy.

Podobnie wypowiedziała się [b]Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacjach z 5 sierpnia 2008 r. (IP-PB3-423-698/08-2/AG) i z 1 lipca 2009 r. (IPPB3/423-206/09-4/AG oraz IPPB3/423-208/09-2/AG). [/b]

Uznała ona, że jeśli podatnik nieodpłatnie otrzymuje i udziela zabezpieczenia zobowiązania w transakcjach z podmiotami powiązanymi, to nie rodzi to żadnych skutków podatkowych na gruncie ustawy o CIT.

[ramka][b]Anna Sikora-Lizak doradca podatkowy, szef Zespołu Cen Transferowych w Kancelarii Ożóg i Wspólnicy[/b]

Z analizy orzecznictwa i interpretacji wynika, że jednostronnie udzielane poręczenia są traktowane inaczej niż zabezpieczenia wzajemne. W tych drugich występuje bowiem odpłatność w postaci wykonania ekwiwalentnego świadczenia o charakterze niepieniężnym.

Nie powstaje więc nieodpłatny przychód. Inaczej jest przy poręczeniach jednostronnych. Wtedy organy podatkowe, co do zasady, oczekują od podatników, że wykażą oni nieodpłatny przychód w wysokości wynagrodzenia, które musieliby zapłacić za taką usługę.

Bezpieczniej jest zatem, zwłaszcza dla podmiotów powiązanych, ustanawiać odpłatność przy udzielaniu zabezpieczeń grupowych (na zasadach rynkowych). Tym bardziej że skutki dla nich mogą być dużo bardziej dotkliwe, niż w sytuacji gdy taka umowa zawarta jest między niezależnymi firmami, gdzie organy podatkowe mogą określić przychód tylko po stronie korzystającego z nieodpłatnego świadczenia.

W odniesieniu do transakcji zawieranych pomiędzy podmiotami powiązanymi zastosowanie mają bowiem szczególne przepisy, na podstawie których władze skarbowe mogą oszacować przychód także udzielającemu nieodpłatnego świadczenia. W rezultacie dodatkowy podatek będzie zobowiązana zapłacić każda ze stron takiej transakcji. [/ramka]