Zmiany przewidziane w samej konstrukcji obowiązku podatkowego nie są znaczące. Podobnie jak do tej pory obowiązek ten w odniesieniu do energii elektrycznej powstawać będzie:

- z dniem dokonania nabycia wewnątrzwspólnotowego przez nabywcę końcowego,

- z momentem wydania energii elektrycznej nabywcy końcowemu w przypadku sprzedaży energii elektrycznej na terytorium kraju,

- z dniem zużycia energii, gdy przedmiotem opodatkowania jest zużycie tej energii,

- z dniem powstania długu celnego w przypadku importu energii elektrycznej przez nabywcę końcowego.

Niemniej na podstawie nowo wprowadzonego art. 11 ust. 2, w razie sprzedaży energii elektrycznej nabywcy końcowemu na terytorium Polski, wydanie tej energii powinno wiązać się z wystawieniem przez podatnika faktury lub innego dokumentu, z którego wynikać będzie zapłata należności za sprzedaną energię.

[srodtytul]Skutki wystawienia faktury prognozowej[/srodtytul]

Zmiana ta jest ściśle związana ze zmianą wprowadzoną w art. 24 ustawy, który reguluje zasady składania deklaracji podatkowych w odniesieniu do energii elektrycznej.

Mianowicie, w przypadku sprzedaży energii elektrycznej nabywcom końcowym na terytorium kraju, podatnik był dotychczas zobowiązany do złożenia deklaracji podatkowej i wpłaty należnego podatku do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym:

- upłynął termin płatności określony w umowie właściwej dla rozliczeń z tytułu dostaw energii elektrycznej albo

- upłynął termin płatności wynikający z faktury, jeżeli termin ten nie został określony w umowie, albo

- wystawiono fakturę, jeżeli termin płatności nie został określony w umowie ani w fakturze.

Zgodnie z nowymi zasadami obowiązującymi od 1 września 2010 r., w przypadku sprzedaży energii elektrycznej nabywcom końcowym na terytorium kraju, deklaracja powinna być składana i należna akcyza płacona do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym:

- upłynął termin płatności określony w umowie właściwej dla rozliczeń z tytułu dostaw energii elektrycznej albo

- upłynął termin płatności wynikający z faktury lub innego dokumentu wystawionego przez podatnika, z którego wynika zapłata należności za sprzedaną przez podatnika energię elektryczną, jeżeli termin ten nie został określony w umowie, albo

- wystawiono fakturę lub ten dokument, w przypadku gdy termin płatności nie został określony ani w umowie, ani w fakturze, ani w przedmiotowym dokumencie.

Generalnie zmiana ma na celu dostosowanie przepisów do praktyki dostawców energii elektrycznej polegającej na wystawianiu tzw. faktur prognozowych, które nie dokumentują jeszcze faktycznego wydania energii, ale określają już terminy płatności za dostawy energii.

[srodtytul]Bez deklaracji w razie zwolnienia[/srodtytul]

Ponadto art. 24 został uzupełniony o ust. 2, wyłączający obowiązek składania deklaracji podatkowych z tytułu zużycia energii elektrycznej dla tych podmiotów, które posiadają koncesję na wytwarzanie energii elektrycznej i które zużywają ją w procesie produkcji energii elektrycznej, w celu podtrzymywania procesów produkcyjnych w tym zakresie oraz w procesie produkcji energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu, które to cele uprawniają do zwolnienia energii elektrycznej z akcyzy.

[srodtytul]Bez wstępnych wpłat[/srodtytul]

Zmianą bodaj najważniejszą w zakresie rozliczania należnej akcyzy jest uchylenie art. 25 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=4DBDF57E29116C9CD2732F9439812297?id=296270]ustawy akcyzowej[/link], który nakładał na podatników obowiązek wnoszenia wstępnych wpłat akcyzy za okresy miesięczne, w przypadku gdy podatnik był zobowiązany do składania deklaracji podatkowej i dokonywania wpłat akcyzy za okres dłuższy niż dwa miesiące.

Wpłaty te powinny były być dokonywane na podstawie szacunków wynikających z prowadzonej przez podatników ewidencji. Uchylenie tego przepisu jest jak najbardziej zasadne, bo w dotychczasowej formie kreował on mnóstwo wątpliwości wynikających głównie z tego, że jego literalne brzmienie nie oddawało celu, jaki przyświecał jego wprowadzeniu.

Wydaje się bowiem, że chodziło o to, by w razie stosowania w rozliczeniach z danym nabywcą końcowym dłuższych terminów płatności akcyza od dostaw realizowanych na rzecz danego nabywcy była wpłacana zaliczkowo. Cel ten nie został jednak osiągnięty, określając bowiem zakres podatników zobowiązanych do dokonywania wpłat zaliczkowych, posłużono się odniesieniem do składania przez nich deklaracji podatkowych.

Literalne brzmienie przepisu wskazywało więc, że w sytuacji gdy podatnik składa deklaracje na podatek akcyzowy z tytułu dostaw energii elektrycznej, nie jest automatycznie zobowiązany do wnoszenia wpłat zaliczkowych.

Niemniej, kierując się nie tyle literalnym brzmieniem przepisu, ile uwzględniając jego cel, [b]WSA w Lublinie w wyroku z 22 stycznia 2010 r. (I SA/ Lu 791/09) [/b]stwierdził, że „niezależnie od tego, czy dany podatnik będzie składał każdego miesiąca deklarację podatkową zawierającą rozliczenie akcyzy od energii elektrycznej sprzedanej innej grupie nabywców końcowych, będzie on obowiązany do obliczenia i zapłaty akcyzy wstępnie za okresy miesięczne, związanej ze sprzedażą energii elektrycznej tym grupom nabywców końcowych, z którymi rozlicza należność za sprzedaną energię i wystawia faktury za okresy dłuższe niż dwumiesięczne”.

W świetle literalnego brzmienia przepisu wyrok ten jest co najmniej kontrowersyjny. Słuszne jest natomiast uchylenie tego spornego przepisu.

[srodtytul]Regulacja przejściowa[/srodtytul]

Ze względu na uchylenie wymogu dokonywania wstępnych wpłat akcyzy za okresy miesięczne przewidziano również przepis przejściowy odnoszący się do wpłat już dokonanych, ale nieuwzględnionych w dotychczasowych deklaracjach podatkowych.

Otóż zgodnie z art. 16 nowelizacji wpłaty wstępne dokonane przed 1 września 2010 r. i nieuwzględnione w deklaracjach podatkowych złożonych przed tym dniem powinny być uwzględnione w deklaracjach podatkowych składanych już po 1 września 2010 r.

[ramka][b]Komentuje Marta Szafarowska, doradca podatkowy w MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy:[/b]

Nowelizacja niewątpliwie usuwa wiele problemów, które pojawiły się w dotychczasowej praktyce, w tym przede wszystkim eliminuje wątpliwości związane z koniecznością dokonywania wpłat wstępnych czy też w nieuzasadniony sposób ograniczonym zakresem zwolnień.

Ważna jest również kwestia opodatkowania energii elektrycznej nabywanej przez posiadaczy koncesji zużywających tę energię na własne potrzeby. Jednocześnie w tym ostatnim przypadku zabrakło jednoznacznego uznania, że dotychczasowe przepisy nie pozwalały na stwierdzenie istnienia obowiązku podatkowego po stronie dostawców energii elektrycznej na rzecz posiadaczy stosownej koncesji.

Ponadto można wskazać wiele obszarów, które nowelizacja powinna regulować, a tego nie czyni. Wystarczy przypomnieć, że w świetle dyrektywy energetycznej jej przepisy nie mają zastosowania do określonego wykorzystania produktów energetycznych i energii elektrycznej. To oznacza, że produkty te w określonych przypadkach nie mogą podlegać akcyzie.

Dotyczy to np. sytuacji, gdy energia elektryczna wykorzystywana jest zasadniczo do celów redukcji chemicznej i w procesach elektrolitycznych i metalurgicznych, w przypadku gdy stanowi ponad 50 proc. kosztu produktu i w razie wykorzystania energii do procesów mineralogicznych.

Przepisy ustawy akcyzowej, również po nowelizacji, nie przewidują jednak ani wyłączeń, ani zwolnień od podatku w tych wypadkach, co należy uznać za oczywistą niezgodność z przepisami unijnymi.[/ramka]

[ramka][b]Ewidencja sprzedawanej energii [/b]

Zgodnie z art. 91 ustawy akcyzowej podatnicy sprzedający energię elektryczną na rzecz nabywcy końcowego, dokonujący opodatkowanego zużycia energii, a także tzw. podmioty reprezentujące mają obowiązek prowadzenia ilościowej ewidencji energii elektrycznej. Art. 91 ust. 3 określa elementy, które powinna zawierać ta ewidencja.

Zgodnie z ustawą nowelizującą ewidencja ta powinna zawierać dane niezbędne do określenia w okresach miesięcznych, z dokładnością do 0,001 MWh, łącznej ilości energii elektrycznej:

1) wyprodukowanej, nabytej wewnątrzwspólnotowo, importowanej, zakupionej na terytorium kraju,

2) sprzedanej nabywcom końcowym na terytorium kraju,

3) sprzedanej podmiotom posiadającym stosowną koncesję,

4) dostarczonej wewnątrzwspólnotowo i wyeksportowanej,

5) zużytej na potrzeby własne,

6) zwolnionej od akcyzy na podstawie art. 30 ust. 6 i 7 oraz przepisów wydanych na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 2, a także

7) strat energii elektrycznej niepodlegających opodatkowaniu (określonych w art. 9).

Podstawowe zmiany dotyczą precyzyjnego określenia dokładności ewidencji. Dotychczas kwestia ta nie była uregulowana. Wprowadzono również przepis, zgodnie z którym gdy nie jest możliwe precyzyjne określenie ilości energii elektrycznej zużytej na potrzeby własne i strat niepodlegających opodatkowaniu ze względu na brak urządzeń pomiarowych, prowadzący ewidencję powinien określić w niej ilości szacunkowe.

Odnosząc się do kwestii prowadzenia ewidencji, można jedynie zastanawiać się, jaki jest sens uwzględniania w niej sprzedaży energii elektrycznej nabywcom końcowym, biorąc pod uwagę, że w deklaracji podatkowej obowiązek podatkowy powinien być w tym wypadku wykazany nie w miesiącu sprzedaży, lecz co do zasady w miesiącu, w którym upływa termin płatności.

Taka konstrukcja ewidencji z góry skazuje ją na niezgodność z deklaracją, a tym samym podważa jej sens jako ewidencji, z której co do zasady powinny wynikać kwoty podlegające wykazaniu w deklaracji. [/ramka]

[i]Autorka jest doradcą podatkowym w MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy[/i]

[ramka] [b]Zobacz cały poradnik [link=http://www.rp.pl/temat/527751.html]"Zmiany w akcyzie od 1 września 2010 r."[/link] [/b][/ramka]