Mogą bowiem wpłynąć na wysokość ostatecznego zysku uzyskanego przez inwestora.

[srodtytul]Dwa źródła przychodów[/srodtytul]

Obligacje są instrumentem finansowym, z którym związane są zasadniczo dwa źródła przychodów. Jednym jest realizacja praw do odsetek, drugim sprzedaż obligacji.

Rozróżnienie tych dwóch źródeł przychodów znajduje odzwierciedlenie zarówno w przepisach [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?n=1&id=346580]ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych[/link] (PIT), jak i w postanowieniach umów o unikaniu podwójnego opodatkowania zawieranych przez Polskę, które przewidują odrębne zasady ich opodatkowania.

[ramka][b]Co jest dochodem[/b]

Zasadniczo obligacje są nabywane przez inwestora po cenie równej ich wartości nominalnej, a zyskiem inwestora są ustalone odsetki. Polscy inwestorzy mają jednak możliwość inwestowania także w obligacje dyskontowe, a więc takie, które są emitowane po cenie niższej od wartości nominalnej, a następnie emitent wykupuje je za cenę równą wartości nominalnej.

Zyskiem inwestora jest wówczas różnica między ceną zapłaconą przy zakupie obligacji a kwotą otrzymaną w momencie ich wykupu przez emitenta, czyli dyskonto.

Obligacje mogą być także przedmiotem obrotu na rynku wtórnym i przynieść inwestorowi zysk ze sprzedaży. [/ramka]

[srodtytul]Opodatkowanie odsetek[/srodtytul]

Umowy te poświęcają opodatkowaniu odsetek odrębny przepis. Zgodnie z nim zasadniczo przychody z tytułu odsetek podlegają opodatkowaniu zarówno w państwie rezydencji inwestora, jak również w państwie źródła (siedziby emitenta).

Niektóre umowy przewidują jednak zwolnienie odsetek z opodatkowania w państwie źródła i stanowią, że odsetki podlegają opodatkowaniu jedynie w państwie rezydencji inwestora (np. umowy zawarte przez Polskę z USA, Francją, Hiszpanią).

Gdy zgodnie z umową odsetki mogą być opodatkowane w państwie źródła, ogranicza ona wysokość stawki, według której podlegają opodatkowaniu w tym państwie. Zasadniczo stawka ta wynosi 5 lub 10 proc. Najczęściej podatek jest pobierany bezpośrednio przy wypłacie należnych inwestorowi odsetek i pomniejsza ich kwotę.

Należy pamiętać, że umowa nie wpływa na stawkę, według której odsetki są opodatkowane w państwie rezydencji inwestora. W Polsce, zgodnie z art. 30a ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT, będą zatem objęte zryczałtowanym 19-proc. podatkiem dochodowym. Pobiera się go bez pomniejszania przychodów o koszty ich uzyskania. Opodatkowana będzie zatem cała kwota odsetek, inwestor nie będzie mógł odliczyć wydatków poniesionych w związku z inwestycją w obligacje.

Gdy uzyskane przez polskiego inwestora odsetki podlegają podatkowi zarówno w Polsce, jak i w państwie rezydencji emitenta obligacji, do opodatkowania odsetek w Polsce umowy przewidują zastosowanie właściwej metody unikania podwójnego opodatkowania.

Do odsetek najczęściej stosuje się metodę kredytu podatkowego. Polega ona na tym, że podatek zapłacony w państwie rezydencji emitenta obligacji jest odliczany od kwoty podatku należnego do zapłaty w Polsce.

Takie odliczenie nie może jednak przekroczyć tej części podatku obliczonego przed jego dokonaniem, jaka proporcjonalnie przypada na dochód uzyskany w państwie rezydencji emitenta.

[srodtytul]Opodatkowanie zysku ze sprzedaży[/srodtytul]

Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania kwalifikują zyski ze sprzedaży obligacji zasadniczo jako zyski ze sprzedaży majątku. Te podlegają opodatkowaniu jedynie w państwie rezydencji inwestora. Zatem zysk uzyskany przez polskiego inwestora zasadniczo będzie opodatkowany jedynie w Polsce, zgodnie z polskimi przepisami podatkowymi.

W świetle art. 30b ustawy o PIT dochody uzyskane z tytułu sprzedaży obligacji podlegają podatkowi w wysokości 19 proc. uzyskanego dochodu. Natomiast na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 38 tej ustawy wydatki poniesione na nabycie obligacji są kosztem uzyskania przychodu z ich odpłatnego zbycia.

Opodatkowany będzie zatem dochód ze sprzedaży obligacji, stanowiący różnicę między kwotą uzyskaną przez inwestora z tytułu sprzedaży a wydatkami poniesionymi na nabycie tych obligacji.

[srodtytul]Opodatkowanie dyskonta[/srodtytul]

Gdy obligacje są wykupywane przez emitenta za kwotę wyższą od zapłaconej przez inwestora za ich nabycie, inwestor uzyskuje zysk w postaci dyskonta. Czy zysk ten powinien być traktowany jako przychód z odsetek, które zasadniczo mogą być opodatkowane zarówno w państwie źródła, jak i w państwie rezydencji, czy też za przychód ze sprzedaży majątku, opodatkowany jedynie w państwie rezydencji inwestora?

Wątpliwości te rozwiewa komentarz do modelowej konwencji OECD, na której są wzorowane umowy zawierane przez Polskę. Wskazuje się w nim, że jako odsetki powinna być traktowana kwota uzyskana przez inwestora od emitenta ponad kwotę zapłaconą przez inwestora za nabycie tych obligacji.

Dyskonto będzie więc opodatkowane na zasadach właściwych dla odsetek. Znajduje to odzwierciedlenie w ustawie o PIT, która w art. 30a ust. 1 pkt 2 wskazuje, że zryczałtowany 19-proc. podatek dochodowy pobiera się od uzyskanych dochodów (przychodów) z odsetek i dyskonta od papierów wartościowych.