Najistotniejsze są tutaj dwie kwestie:

- możliwość korzystania ze zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania obrotu w kasie rejestrującej oraz

- ustalenie momentu otrzymania płatności jako momentu powstania obowiązku podatkowego w VAT w razie otrzymania zapłaty przed wydaniem towaru.

[srodtytul]Co wynika z rozporządzenia[/srodtytul]

[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=94EACA38ED9034CDB547E312D805B810?id=336368]Rozporządzenie ministra finansów z 23 grudnia 2009 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących zwalnia z obowiązku ewidencjonowania do 31 grudnia 2010 r.[/link] dostawę towarów w systemie wysyłkowym (pocztą lub przesyłkami kurierskimi), za które zapłata w całości następuje za pośrednictwem poczty, banku – na rachunek bankowy podatnika, lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej – na rachunek podatnika w tej kasie (§ 2 w zw. z poz. 37 załącznika do rozporządzenia).

Zwolnienie to nie obejmuje dostawy paliw płynnych, gazowych i dostaw towarów wymienionych w § 4 rozporządzenia (m.in. elektroniki i biżuterii).

Warunkiem zwolnienia jest także to, by z ewidencji i dowodów dokumentujących transakcję jednoznacznie wynikało, jakiej konkretnie dostawy zapłata dotyczyła. Przepisy rozporządzenia dodatkowo zastrzegają, że:

- zwolnienie z obowiązku ewidencjonowania nie dotyczy podatników, którzy rozpoczęli już ewidencjonowanie sprzedaży tych towarów przy zastosowaniu kasy,

- w zakresie sprzedaży wysyłkowej towarów korzystanie ze zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania możliwe jest tylko przez podatników, którzy niezależnie od innych wymogów dotyczących zwolnienia prowadzą szczegółową ewidencję dowodów zapłaty, na podstawie której można ustalić również dane (w tym adres) osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej lub rolnika ryczałtowego, na rzecz których wysłano towary.

[srodtytul]Cztery warunki[/srodtytul]

Jak zatem wynika z przepisów, warunki zwolnienia sprzedaży wysyłkowej z obowiązku ewidencjonowania to:

1. Sprzedaż towarów w systemie wysyłkowym (pocztą lub przesyłką kurierską), oprócz towarów, których nie może dotyczyć to zwolnienie.

2. Dokonanie całości zapłaty, za pośrednictwem:

- poczty,

- banku na rachunek bankowy,

- spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej na rachunek podatnika, której jest członkiem.

3. Nieewidencjonowanie tej sprzedaży dotychczas przy zastosowaniu kasy rejestrującej.

4. Prowadzenie szczegółowej ewidencji dowodów zapłaty, na podstawie której można ustalić, jakiej transakcji dotyczy zapłata, oraz dane (w tym adres) konsumenta, na którego rzecz wysłano towary.

[srodtytul]Dochowana forma zapłaty...[/srodtytul]

[b]Czy płatność za pośrednictwem agenta rozliczeniowego pozwala skorzystać z omawianego zwolnienia, a jeśli tak, to na jakich warunkach?[/b]

Płatność za pośrednictwem agenta polega na tym, że kupujący uiszcza środki na rachunek agenta, z którego to rachunku dalej zapłata przekazywana jest do sprzedającego. W praktyce, bodaj najczęściej, zarówno transfer środków od kupującego do agenta, jak i od agenta na rzecz sprzedającego dokonywany jest przelewem bankowym, choć można się też spotkać z płatnością przez kupującego przekazem pocztowym.

Można więc stwierdzić, że zapłata w taki sposób spełnia warunki przewidziane przepisami rozporządzenia. W każdym bowiem wypadku płatność nastąpi kanałem wskazanym w tym rozporządzeniu (przekaz pocztowy lub płatność na rachunek bankowy).

Z przepisów rozporządzenia nie wynika również, aby płatność danym kanałem (np. przelewem bankowym) miała być realizowana bezpośrednio pomiędzy stronami transakcji, z wyłączeniem pośrednictwa agenta. Wskazanie przez ministra finansów takich kanałów płatności miało na celu zapewnienie możliwości weryfikacji danego transferu środków przez przekazanie go przez kwalifikowany podmiot, jak poczta lub bank (spółdzielcza kasa oszczędnościowo-rozliczeniowa).

Przepływ środków za pośrednictwem takiego podmiotu jest formalnie ewidencjonowany, łatwy do weryfikacji i wykazania. Nie ma podstaw, aby twierdzić, że transfer środków od nabywcy do agenta jako np. przekaz pocztowy, a od agenta do sprzedającego przelewem bankowym takich warunków już nie spełnia. Wręcz przeciwnie, jest to płatność realizowana w sposób wskazany w rozporządzeniu.

Zatem z tego punktu widzenia [b]zapłata za pośrednictwem agenta nie wyklucza zwolnienia z ewidencjonowania sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej.[/b]

[srodtytul]...i wymóg prowadzenia ewidencji[/srodtytul]

Drugą kwestią jest to, czy przy płatności za pośrednictwem agenta może być dochowany warunek prowadzenia przez sprzedawcę szczegółowej ewidencji dowodów zapłaty, na podstawie której można ustalić, jakiej transakcji zapłata dotyczy, a także dane (w tym adres) konsumenta, na rzecz którego dokonano wysyłki towarów.

W razie zapłaty przez kupującego bezpośrednio na rachunek bankowy sprzedającego te dane z reguły wynikają z treści przelewu, wskazuje on bowiem na zleceniodawcę i odbiorcę płatności (o ile faktycznie za nabywany towar zapłata następuje z rachunku kupującego), a sam jego tytuł z reguły wskazuje sprzedaż, której zapłata dotyczy.

Natomiast w wypadku transferu środków za pośrednictwem agenta tytuł przelewu generowany jest automatycznie i może zawierać jedynie ciąg abstrakcyjnych znaków, identyfikujących daną płatność. Ponadto jako zlecający przelew na rzecz sprzedawcy wskazywany jest agent rozliczeniowy, a nie kupujący. Czy to przekreśla możliwość spełnienia warunku prowadzenia stosownej ewidencji przez podatnika? Niekoniecznie.

Przepisy rozporządzenia ministra finansów stawiają przed podatnikiem sprzedawcą wymóg, aby ten prowadził ewidencję i gromadził dowody dokumentujące transakcje w zakresie przedmiotu sprzedaży i dla ustalenia danych nabywcy.

Przepisy te nie wskazują jednak, aby na taką kompletną ewidencję składały się wyłącznie dane z przelewów czy wyciąg z rachunku bankowego. Jeżeli zatem sprzedawca jest w stanie powiązać dane z otrzymywanych płatności, generowane przez system agenta rozliczeniowego, z innymi danymi, które łącznie pozwolą mu wskazać, że płatność agenta na jego rzecz dotyczy określonej transakcji albo kilku konkretnych transakcji wraz ze wskazaniem wymaganych danych nabywcy, to spełni również drugi z warunków zwolnienia przewidzianych przepisami rozporządzenia.

Innymi słowy [b]dane transakcji i nabywcy powinny wynikać z ewidencji prowadzonej przez podatnika – sprzedawcę, na podstawie dowodów zapłaty i innych dowodów, a nie samych dowodów zapłaty (wyciągów bankowych)[/b].

Tym samym, o ile sprzedający będzie w sposób wyczerpujący prowadził ewidencję transakcji i płatności na podstawie danych udostępnionych mu przez system agenta i swój system sprzedaży, o tyle spełnione zostaną wymogi przewidziane w rozporządzeniu co do możliwości identyfikacji transakcji i nabywcy.

[ramka][b]Rozliczenie przez pośrednika[/b]

Działalność agentów rozliczeniowych regulują przepisy [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=7F2B8C212BFD9C12C70A55EE0AF90027?id=167135]ustawy z 12 września 2002 r. o elektronicznych instrumentach płatniczych[/link] i [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=3F67024F393E34D566B2A8F9137C451C?id=165971]ustawy z 29 sierpnia 1997 r. , Prawo bankowe[/link].

Ogólnie rzecz ujmując, [b]polega ona na pośredniczeniu w przekazywaniu płatności pomiędzy kupującym, płacącym za nabywany przez Internet towar, a sprzedającym, jako odbiorcą tej zapłaty.[/b]

Realizacja płatności za pośrednictwem agenta rozliczeniowego polega na tym, że środki wpłacane są przez płacącego w pierwszej kolejności na rachunek agenta, a stamtąd przekazywane są do sprzedawcy. Kupujący może wnieść płatność do agenta przez zapłatę na rachunek bankowy, w formie przekazu pocztowego, a także za pomocą karty płatniczej, dopuszczonej przez banki do realizacji transakcji w środowisku internetowym.

Wybór formy zapłaty przez kupującego nie determinuje formy jej odbioru przez sprzedającego, np. zapłata przez kupującego przelewem elektronicznym za pośrednictwem agenta może zostać połączona z jej odbiorem przez sprzedającego w formie przekazu pocztowego i na odwrót. Jednak najczęściej oba etapy realizowane są jako przelewy bankowe.

Dobre zsynchronizowanie przez agenta rozliczeniowego kanałów płatności sprawia, że zapłata ceny np. z rachunku kupującego w jednym banku może trafić na rachunek sprzedającego w innym banku niemal natychmiast. Dodatkowym plusem tego rozwiązania jest bezpieczeństwo transakcji.[/ramka]

[srodtytul]KIEDY POWSTAJE OBOWIĄZEK PODATKOWY[/srodtytul]

[b]Jeśli płatność następuje za pośrednictwem agenta rozliczeniowego, pojawia się pytanie, w którym momencie sprzedający ją otrzymuje[/b]

Prawidłowe określenie momentu otrzymania zapłaty może mieć kluczowe znaczenie dla ustalenia momentu powstania obowiązku podatkowego w VAT, w przypadku gdy sprzedawca otrzymuje tę płatność przed wydaniem towaru. Zgodnie z art. 19 ust. 11 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=17D1F175CBC1000681743E9D550EDE8C?n=1&id=172827&wid=337454]ustawy o VAT[/link], jeżeli przed wydaniem towaru otrzymano zapłatę, obowiązek podatkowy w VAT powstaje z chwilą jej otrzymania przez sprzedawcę. Jaki to moment, gdy płatność jest realizowana za pośrednictwem agenta?

To zależy od ustalonej formuły przekazywania płatności przez agenta na rzecz sprzedawcy.

Pierwsza możliwość jest taka, że każda płatność realizowana za pośrednictwem agenta przekazywana jest automatycznie na rachunek sprzedającego bądź nie ma on wpływu na moment otrzymania płatności, a należności na jego rzecz kumulowane są na rachunku agenta i przekazywane automatycznie w z góry ustalonej częstotliwości, np. co trzy dni.

W takim wypadku obowiązek podatkowy w VAT powstaje w momencie, w którym pieniądze wpływają na rachunek podatnika, a więc w momencie faktycznego otrzymania płatności przez podatnika.

Jednak w niektórych przypadkach to sprzedawca decyduje o tym, kiedy zgromadzone na rachunku agenta płatności mają mu być przekazane. Agent przekazuje płatności sprzedającemu wyłącznie na jego wyraźne polecenie.

W takim modelu należy uznać, że środki zgromadzone na rachunku agenta są postawione do dyspozycji sprzedającego. Skoro bowiem może on sam decydować o losie środków, to jest ich faktycznym dysponentem, mimo że znajdują się jeszcze na rachunku agenta. W takim wypadku należy uznać, że sprzedający otrzymał zapłatę w momencie postawienia mu do dyspozycji pieniędzy zgromadzonych na rachunku agenta.

W tym wypadku moment, w którym w systemie agenta rozliczeniowego na koncie sprzedawcy zostaje zewidencjonowana jego należność i pozostawiona mu do dyspozycji, należy uznać za moment powstania obowiązku podatkowego w VAT u sprzedawcy – jeśli jest on wcześniejszy niż dostawa towaru.

[i]Autor jest doradcą podatkowym, wspólnikiem w kancelarii prawniczej Włodzimierz Głowacki i Wspólnicy sp.k.[/i]