Załóżmy, że przedsiębiorca zajmuje się działalnością produkcyjną. Rozważa alternatywną do kupna metodę pozyskania niezbędnych maszyn produkcyjnych. Nawiązał kontakt z unijną spółką (z siedzibą w kraju członkowskim innym niż Polska), która posiada odpowiednie urządzenia, i zawarł z nią umowę o odpłatne użytkowanie maszyn (np. dzierżawy, najmu lub leasingu). Jakie konsekwencje podatkowe wywoła taka transakcja?

[srodtytul]Podatek u źródła[/srodtytul]

Zacznijmy od omówienia konsekwencji na gruncie podatku dochodowego.

Art. 21 ust. 1 pkt 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=ECD008260829B43A64FE16C92B31CD14?id=115893]ustawy o CIT[/link] nakłada na niektóre przychody osiągane w Polsce przez zagranicznych rezydentów podatkowych (nieposiadających w Polsce siedziby lub zarządu), w tym m.in. z tytułu użytkowania lub prawa do użytkowania urządzenia przemysłowego, 20-proc. podatek u źródła.

Jak wskazał [b]Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z 21 września 2006 r. (I SA/Kr 174/04)[/b], użyte w tym przepisie określenie „należności za użytkowanie lub prawo użytkowania urządzenia przemysłowego, handlowego lub naukowego” powinno być rozumiane szeroko i obejmować „wynajęcie, wydzierżawienie lub inne korzystanie z takiego urządzenia na podstawie zawartych w tym względzie umów cywilnoprawnych”.

Nie ulega więc wątpliwości, że [b]wynagrodzenie płacone przez polskiego przedsiębiorcę unijnemu kontrahentowi z tytułu użytkowania maszyn przemysłowych zasadniczo będzie podlegać w Polsce zryczałtowanemu podatkowi dochodowemu, bez względu na formę i nazwę umowy zawartej między stronami[/b].

[srodtytul]Decydują postanowienia umowy[/srodtytul]

Jednak zgodnie z brzmieniem art. 21 ust. 2 ustawy o CIT wskazaną wyżej regulację stosuje się z uwzględnieniem właściwych umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, których stroną jest Polska.

Zatem, [b]aby prawidłowo określić konsekwencje podatkowe omawianej transakcji, należałoby przeanalizować postanowienia umowy zawartej między Polską a krajem, którego rezydentem podatkowym jest kontrahent będący właścicielem maszyn[/b].

Niemniej poszczególne umowy oparte są na niemal identycznych rozwiązaniach. W konsekwencji zazwyczaj klasyfikują należności za użytkowanie lub prawo do użytkowania urządzenia przemysłowego jako tzw. należności licencyjne.

Zgodnie z ogólną zasadą dotyczącą opodatkowania należności licencyjnych należności (przychody) powstałe na terytorium Polski, ale wypłacane zagranicznemu rezydentowi mogą być, co do zasady, opodatkowane w kraju rezydencji podatkowej zagranicznego kontrahenta, zgodnie z zagranicznymi przepisami podatkowymi.

Jednak postanowienia umów o unikaniu podwójnego opodatkowania dają zazwyczaj Polsce prawo do częściowego ich opodatkowania, tj. pobrania podatku u źródła w Polsce. Określają jednocześnie maksymalną stawkę podatku, możliwą do zastosowana w takim wypadku, zazwyczaj niższą od określonej w ustawie o CIT (5 lub 10 proc.).

[b]Należność z tytułu odpłatnego użytkowania będzie więc podlegała w Polsce podatkowi u źródła, z tym że przy zastosowaniu stawki wynikającej z właściwej umowy, a nie z ustawy o CIT.[/b] Stosownie do art. 26 i 26a ustawy o CIT na polskim przedsiębiorcy będą ciążyć obowiązki płatnika tego podatku.

[ramka][b]Polska firma płatnikiem[/b]

Jako płatnik podatku u źródła polski przedsiębiorca będzie zobowiązany do:

1. Prawidłowego obliczenia i pobrania podatku. Pobór powinien nastąpić w chwili wypłaty należności, a pobrany podatek zostać wpłacony na konto urzędu skarbowego w terminie do 7 dnia następnego miesiąca (po tym, w którym pobrano podatek). Zastosowanie stawki wynikającej z właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania będzie możliwe pod warunkiem udokumentowania miejsca siedziby podatnika (tj. unijnego kontrahenta) dla celów podatkowych uzyskanym od niego certyfikatem rezydencji.

2. Przekazania do urzędu skarbowego rocznej deklaracji o wysokości pobranego zryczałtowanego podatku dochodowego, do końca pierwszego miesiąca roku następnego (po roku podatkowym, w którym powstał obowiązek zapłaty podatku). Od 1 stycznia 2010 r. obowiązująca jest deklaracja CIT-10Z, która zastąpiła wcześniejszą deklarację CIT-10R.

3. Przekazania swemu kontrahentowi i urzędowi skarbowemu informacji podatkowej o dokonanych wypłatach i pobranym podatku (formularz IFT-2/IFT-2R, którego nowy wzór obowiązuje od 1 stycznia 2010 r.). Zasadniczo informacja powinna być złożona za cały rok podatkowy w terminie do końca trzeciego miesiąca roku następnego.

Płatnik może być jednak zobowiązany do wcześniejszego jej przekazania w trakcie roku podatkowego, jeśli zagraniczny kontrahent złoży wniosek o wydanie takiej informacji (w ciągu 14 dni od dnia takiego wniosku). [/ramka]

[srodtytul]Polski usługobiorca zapłaci VAT[/srodtytul]

Odpłatne udostępnienie maszyny przez unijną spółkę bez wątpienia jest usługą podlegającą VAT. Obowiązek jego rozliczenia będzie ciążył na polskim usługobiorcy.

Ponieważ obydwie strony transakcji są uznawane za podatników w rozumieniu przepisów o VAT, czyli są to podmioty, które wykonują samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel czy rezultat takiej działalności, zastosowanie znajdzie ogólna zasada dotycząca określania miejsca świadczenia (i opodatkowania) usług, określona w art. 28b ust. 1 ustawy o VAT.

Zgodnie z nią miejscem świadczenia będzie kraj, gdzie usługobiorca (czyli polski przedsiębiorca) posiada siedzibę. Innymi słowy omawiana usługa będzie opodatkowana polskim podatkiem VAT, zgodnie z przepisami ustawy o VAT.

Ze względu na to, że przepisy poszczególnych krajów członkowskich opierają się na unijnej dyrektywie VAT, taki sam wniosek powinien wypływać z analizy regulacji prawnych obowiązujących w kraju członkowskim, gdzie siedzibę ma usługodawca. Powinien on zatem wystawić fakturę bez zagranicznego podatku.

Podatnikiem VAT z racji tej transakcji będzie polski przedsiębiorca. Na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 oraz ust. 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=172827]ustawy o VAT[/link] ciąży na nim obowiązek rozliczenia podatku należnego z tytułu importu usług.

Zważywszy na charakter usługi, strony z pewnością ustalą następujące po sobie terminy płatności lub rozliczeń. W takiej sytuacji obowiązek podatkowy powstawać będzie, stosownie do art. 19a ustawy o VAT, z upływem każdego okresu, do którego odnosić się będą te rozliczenia lub płatności.

Przykładowo, jeśli usługa użytkowania będzie rozliczana w okresach miesięcznych, za które polski przedsiębiorca będzie zobowiązany dokonywać płatności do 10 dnia następnego miesiąca, obowiązek podatkowy z tytułu importu usług powstawać będzie u niego ostatniego dnia każdego miesiąca, którego dotyczyć będzie dana płatność.

Jeżeli maszyny będą wykorzystywane przez polskiego przedsiębiorcę do wykonywania czynności opodatkowanych, kwota podatku należnego będzie jednocześnie kwotą podatku naliczonego, do odliczenia w rozliczeniu za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu importu usług.

[srodtytul]Przemieszczenie maszyn[/srodtytul]

Warto tu dodać, że unijny kontrahent też może być zobowiązany do rozliczenia VAT w Polsce, a co za tym idzie rejestracji jako podatnik VAT w naszym kraju. Nie jest to jednak związane ze świadczeniem przez niego usług na rzecz polskiego przedsiębiorcy, ale z przemieszczeniem maszyn do Polski.

Zgodnie bowiem z art. 11 ust. 1 ustawy o VAT przemieszczenie towarów przez podatnika podatku od wartości dodanej lub na jego rzecz, należących do tego podatnika, które mają służyć jego działalności gospodarczej, z terytorium innego kraju członkowskiego na terytorium Polski, jest uznawane za wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów (WNT).

Sprowadzenie do Polski urządzeń przez unijną spółkę, będących jej własnością, w celu umożliwienia ich użytkowania przez polskiego kontrahenta a tym samym świadczenia na jego rzecz usług przez tę spółkę, spełnia tę definicję, a więc rodzi u niej, co do zasady, obowiązek rozliczenia podatku z tytułu WNT.

Przepisy przewidują jednak kilka wyjątków od tej reguły. Jeden z nich określa, że przemieszczenia nie uznaje się za WNT, jeśli towary mają być czasowo używane na terytorium Polski, nie dłużej jednak niż przez 24 miesiące, dla świadczenia usług przez tego podatnika posiadającego siedzibę lub stałe miejsce zamieszkania na terytorium kraju członkowskiego rozpoczęcia wysyłki lub transportu.

Przykładowo jeśli niemiecka spółka sprowadzi do Polski urządzenia w celu świadczenia na rzecz polskiej spółki usługi wynajmu tych urządzeń przez okres krótszy niż 24 miesiące, wówczas nie będzie zobligowana do rozliczenia VAT z tytułu WNT w Polsce.

Podkreślenia wymaga, że ów okres 24 miesięcy jest specyficzny dla polskich regulacji, dyrektywa posługuje się bowiem jedynie pojęciem czasowego użycia towarów, bez nakładania określonych ram czasowych. Wewnętrzne przepisy niektórych krajów członkowskich zostały oparte na tym samym rozwiązaniu. Unijni kontrahenci mogą więc być zaskoczeni brzmieniem polskich regulacji.

[i]Autor jest doradcą podatkowym, właścicielem kancelarii doradztwa podatkowego TuboTax[/i]