Dotychczasowe orzecznictwo stoi na stanowisku, że powinna być zaliczona jednorazowo bezpośrednio do kosztów uzyskania przychodów. [b]Tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyroku z 8 sierpnia 2008 r. (III SA/Wa 221/08)[/b] (patrz ramka). Podobne stanowisko zajął [b]WSA w Białymstoku w wyroku z 1 kwietnia 2009 r. (I SA/Bk 614/08).[/b]

[srodtytul]Fiskus uważa inaczej[/srodtytul]

Organy podatkowe mają jednak w tej kwestii odmienne zdanie i uważają, że opłata inicjalna powinna być zaliczana do kosztów proporcjonalnie do czasu trwania umowy leasingu.

Dotyczy to podatników prowadzących księgi rachunkowe i podatkową księgę przychodów i rozchodów metodą memoriałową.

I tak, przykładowo w [b]interpretacji Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 3 czerwca 2009 r. (ITPB1/415-294/09/IG)[/b], czytamy: „Z uwagi na to, że uiszczenie opłaty wstępnej i opłaty administracyjnej – w przedstawionym we wniosku stanie faktycznym – jest warunkiem koniecznym do zawarcia umowy, należy stwierdzić, iż dotyczą one pełnego określonego okresu trwania umowy leasingu, przekraczającego rok podatkowy (35 miesięcy – okres trwania umowy). W konsekwencji, zaliczając do kosztów uzyskania przychodów opłatę wstępną i opłatę administracyjną z tytułu umowy leasingu operacyjnego, należy podzielić te wydatki proporcjonalnie do długości okresu, którego one dotyczą, tj. proporcjonalnie do okresu trwania umowy (35 miesięcy) – stosownie do treści cytowanego art. 22 ust. 5c [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=3E124846EEAE97869217567BDC99910B?id=80474]ustawy o PIT[/link]”.

[srodtytul]Wyjątek dla prowadzących księgę kasowo[/srodtytul]

Natomiast organy podatkowe nie mają zastrzeżeń co do jednorazowego zaliczenia w koszty opłaty inicjalnej przez podatników prowadzących podatkowe księgi przychodów i rozchodów metodą kasową. Potwierdza to m.in. [b]interpretacja Izby Skarbowej w Poznaniu z 3 lipca 2009 r. (ILPB1/415-488/09-2/TW)[/b]:

„Z analizy zaistniałego stanu faktycznego wynika, iż wnioskodawca wydatki zalicza do kosztów uzyskania przychodów w dacie ich poniesienia. Nie stosuje zatem zasad określonych w art. 22 ust. 5 – 5c ustawy o PIT przewidzianych dla podatników prowadzących księgi rachunkowe. W konsekwencji – przy tej metodzie ewidencjonowania kosztów – wnioskodawca nie ma obowiązku stosować się do dyspozycji przepisu art. 22 ust. 5c ww. ustawy, z którego wynika, że koszty pośrednie, jeżeli dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część dotyczy danego roku podatkowego, stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą. Reasumując, wydatki związane z uiszczeniem czynszu inicjalnego oraz opłaty manipulacyjnej można jednorazowo zaksięgować w koszty uzyskania przychodów zgodnie z datą wystawienia faktury VAT”.

Zatem podatnicy prowadzący podatkowe księgi przychodów i rozchodów, którzy nie wybrali metody memoriałowej (prowadzą ją metodą kasową), zaliczają wydatki na opłatę inicjalną w koszty w miesiącu, w którym została wystawiona dotycząca jej faktura, niezależnie od tego, jak długo ma trwać umowa leasingu.

W świetle bowiem art. 22 ust. 4 ustawy o PIT koszty uzyskania przychodów są potrącane tylko w tym roku podatkowym, w którym zostały poniesione. Zgodnie z kolei z art. 22 ust. 6b ustawy o PIT za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów w przypadku podatników prowadzących podatkowe księgi przychodów i rozchodów uważa się dzień wystawienia faktury (rachunku) lub innego dowodu stanowiącego podstawę do zaksięgowania (ujęcia) kosztu.

[srodtytul]Może warto zmienić metodę...[/srodtytul]

Kierując się interpretacjami organów podatkowych, należy zatem uznać, że podatnicy prowadzący księgę przychodów i rozchodów metodą kasową znajdują się w znacznie lepszej sytuacji niż ci, którzy stosują metodę memoriałową. Może być to wskazówka dla rozpoczynających działalność gospodarczą, którzy jeszcze nie podjęli decyzji co do sposobu prowadzenia księgi. Natomiast ci, którzy już stosują metodę memoriałową a przewidują w przyszłości zawarcie umowy leasingu, mogą rozważyć zmianę metody prowadzenia księgi na kasową.

Konsekwencje zmiany metody memoriałowej na kasową zostały przedstawione w [b]interpretacji Izby Skarbowej w Katowicach z 10 stycznia 2008 r. (IBPB1/415-170/07/KB)[/b]. Dotyczyła ona co prawda skutków zmiany metody w odniesieniu do kosztów pośrednich ubezpieczeń komunikacyjnych samochodów, które zgodnie ze stosowaną metodą memoriałową były zaliczone proporcjonalnie do kosztów 2007 r. oraz w pozostałej części przeniesione na 2008 r., ale wynikające z niej wnioski mogą mieć odpowiednie zastosowanie do rozliczenia wstępnej opłaty leasingowej. W piśmie tym czytamy:

„Przepisy prawa podatkowego nie formułują zakazu zmiany raz wybranej metody księgowania kosztów. W związku z tym stwierdzić należy, iż podatnik może zmienić metodę ewidencjonowania kosztów uzyskania przychodów stosowaną w podatkowej księdze przychodów i rozchodów wraz z rozpoczęciem nowego roku podatkowego. W związku z ustawową definicją poniesienia kosztu, przy zmianie metody ewidencjonowania kosztów z memoriałowej na uproszczoną, wydatki poniesione i udokumentowane dowodami wystawionymi w 2007 r. będące kosztami pośrednimi, podlegającymi rozliczeniu w czasie, tj. w latach 2007 – 2008, nie mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów roku 2008, gdyż dokumenty wystawione w 2007 r. nie mogą być podstawą wpisu w podatkowej księdze przychodów i rozchodów za rok 2008. Mając jednak na uwadze obowiązującą w polskim systemie prawnym naczelną zasadę ochrony praw nabytych, uznać należy, iż jeżeli poniesione przez podatnika wydatki spełniały w roku 2007, stosownie do postanowień art. 22 ust. 1 ustawy o PIT, przesłanki zaliczenia ich do kosztów uzyskania przychodów prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej, to wnioskodawca może część ww. poniesionych w 2007 r. wydatków, przypadających proporcjonalnie do rozliczenia w roku 2008, zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów w styczniu 2008 r., pomimo zmiany metody ewidencjonowania zdarzeń w podatkowej księdze przychodów i rozchodów. W takiej sytuacji należy zachować szczególną staranność, aby nie dopuścić do podwójnego obciążenia kosztów uzyskania przychodu tymi samymi wydatkami w różnych latach podatkowych”.

[srodtytul]...albo wystąpić o interpretację[/srodtytul]

Podatnicy prowadzący księgi rachunkowe i podatkową księgę przychodów i rozchodów metodą memoriałową, którzy według organów podatkowych powinni rozliczać opłatę inicjalną proporcjonalnie do okresu trwania umowy, mogą wystąpić do organu podatkowego o wiążącą interpretację przepisów. Prawdopodobnie uzyskają stanowisko o konieczności proporcjonalnego rozliczenia. Wówczas mogą zaskarżyć taką interpretację do wojewódzkiego sądu administracyjnego. W świetle przywołanego wyżej orzecznictwa bardzo prawdopodobne jest, że uzyskają korzystne dla siebie orzeczenie. Organ podatkowy, który wydał negatywną interpretację, będzie musiał ją wówczas zmienić.

[srodtytul]Większa rata na początek[/srodtytul]

Warto też zauważyć, że przepisy podatkowe nie uniemożliwiają takiego ustalenia rat leasingowych, aby były one degresywne, w szczególności aby rata za pierwszy okres była znacznie wyższa od pozostałych. Wówczas może być ona zaliczona jednorazowo do kosztów uzyskania przychodów. Izba Skarbowa w Poznaniu w [b]interpretacji z 17 czerwca 2009 r. (ILPB1/415-385/09-4/AG)[/b], odnosząc się do takiej sytuacji, uznała, że „pierwszą ratę, która nie będzie warunkowała rozpoczęcia realizacji umowy leasingu i płatna będzie już po uruchomieniu leasingu, tj. w podstawowym okresie trwania umowy, jako niemającą charakteru wstępnego, wnioskodawczyni ma prawo zaliczyć w pełnej wysokości do kosztów uzyskania przychodów jednorazowo w dacie jej poniesienia, tj. ujęcia w księgach handlowych”.

[ramka][b]Przy kredycie inaczej[/b]

Gdybyś prowadząc podatkową księgę przychodów i rozchodów kasowo, zamiast zawierać umowę leasingu, skorzystał z zakupu na kredyt, to nie mógłbyś wykazać kosztu z tytułu opłaty wstępnej, bo przy kredycie taka opłata nie występuje. Kosztem związanym z kredytem mogą być płacone od niego odsetki po przekazaniu zakupionego środka trwałego do używania. Ewentualnie prowizja od przyznanego kredytu i opłaty manipulacyjne związane z jego uzyskaniem zwiększają wartość początkową środka trwałego.[/ramka]

[ramka][b]Sąd o rozliczaniu opłaty wstępnej[/b]

„W płaszczyźnie podatkowej wstępna opłata leasingowa powinna zostać zaliczona do kosztów jednorazowo, bez konieczności rozliczania jej w czasie. Opłata inicjalna dotyczy nie tyle samego trwania usługi leasingu, lecz w ogóle prawa do skorzystania z niego. Opłatę wnosi leasingobiorca (korzystający), zanim jeszcze leasing zostanie uruchomiony. Z zasady to właśnie od niej zależy, czy do leasingu w ogóle dojdzie.

Opłata inicjalna (przygotowawcza rata leasingowa) jest kosztem jednorazowym związanym z zawarciem umowy leasingu, a w konsekwencji i wydaniem samego przedmiotu leasingu.

Jeżeli w umowie leasingu nie określono, iż opłata inicjalna jest opłatą na poczet usługi wykonywanej przez okres jej trwania, to należy ją uznać za koszt jednorazowy, w momencie poniesienia. Nie ma wówczas podstaw, by traktować ją jako koszt, który dotyczy okresu przekraczającego rok podatkowy. Gdyby bowiem tak przyjąć, to nie byłoby różnicy między przedmiotową opłatą a jednorazową płatnością z tytułu świadczenia usługi leasingu za cały okres trwania leasingu uiszczoną z góry” – wyrok WSA w Warszawiez 8 sierpnia 2008 r. (III SA/Wa 221/08).[/ramka]