Często zdarza się, że pracodawca błędnie nie wliczy do podstawy naliczania składek z tytułu ubezpieczenia społecznego świadczeń rzeczowych (np. bonów) dla pracowników. Wtedy wartość świadczenia zostaje wliczona do dochodu pracowników i zwiększa podstawę naliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych za okres, w którym świadczenia zostały wydane. Jakie w związku z tym powstają skutki podatkowe dla podatnika oraz jakie obowiązki dla pracodawcy?

W myśl art. 9 ust. 1 ustawy o PIT opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem tych wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z przepisu art. 11 ust. 1 ustawy o PIT wynika, że przychodami, z zastrzeżeniem art. 14 – 16, art. 17 ust. 1 pkt 6 i 9, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

[srodtytul]Nie tylko pieniądze[/srodtytul]

Art. 12 ust. 1 ustawy o PIT stanowi, że za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, a także wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Zwrot „w szczególności” oznacza, że kategorie przychodów stanowią katalog otwarty.

A zatem [b]wszystko, co pracownik otrzymuje od swojego pracodawcy – jeśli nie stanowi wymienionego w art. 21 ust. 1 ustawy o PIT dochodu zwolnionego od podatku lub dochodu, od którego został zaniechany pobór podatku w drodze rozporządzenia ministra finansów – podlega opodatkowaniu ze źródła przychodu, o którym mowa w art. 12 ust. 1 ustawy o PIT.[/b]

[srodtytul]Co wolno odliczyć[/srodtytul]

Zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b) ustawy o PIT podstawę obliczenia podatku, z zastrzeżeniem art. 24 ust. 3, art. 29 – 30c oraz art. 30e, stanowi dochód ustalony zgodnie z art. 9, art. 24 ust. 1, 2, 4, 4a – 4e, ust. 6 lub art. 24b ust. 1 i 2 albo art. 25, po odliczeniu kwot składek określonych w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych potrąconych w roku podatkowym przez płatnika ze środków podatnika, z tym że w przypadku podatnika osiągającego przychody określone w art. 12 ust. 6, tylko w części obliczonej, w sposób określony w art. 33 ust. 4, od przychodu podlegającego opodatkowaniu – odliczenie nie dotyczy składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód (przychód) wolny od podatku na podstawie art. 21, 52, 52a i 52c, oraz składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód, od którego na podstawie przepisów ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Przychodami są w szczególności otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Dlatego też zapłacone przez pracodawcę za podatnika (pracownika) składki, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b) ustawy o PIT, a następnie umorzone przez płatnika – w świetle art. 11 ust. 1 ustawy o PIT stanowią przychód pracownika. Otrzymał on bowiem nieodpłatne świadczenie od pracodawcy. To pracodawca zapłacił za niego składki, które powinny być finansowane z jego środków.

Zapłacone, a następnie umorzone składki stanowią dla pracownika przysporzenie majątkowe mające swoje źródło w umowie o pracę, dlatego będzie ono stanowiło przychód ze stosunku pracy, o którym mowa w art. 12 ust. 1 ustawy o PIT.

[srodtytul]Moment wykonania zobowiązania[/srodtytul]

Datą powstania przychodu w omawianej sprawie nie będzie data ewentualnego umorzenia zapłaconych przez pracodawcę składek, ale data ich wpłaty przez niego jako płatnika na konto Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Jest to zatem data wykonania zobowiązania za pracownika. Pracodawca jako płatnik musi wystawić i wykazać te przychody w informacji o dochodach i pobranych zaliczkach na podatek w PIT-11.

Ponadto, jeżeli pracownicy dokonają zwrotu nienależnie pobranych świadczeń, wówczas zastosowanie ma przepis art. 26 ust. 1 pkt 5 lub art. 41b ustawy o PIT. Zgodnie bowiem z art. 26 ust. 1 pkt 5 ustawy o PIT podstawę obliczenia podatku, z zastrzeżeniem art. 24 ust. 3, art. 29-30c oraz art. 30e, stanowi dochód ustalony zgodnie z art. 9, art. 24 ust. 1, 2, 4, 4a–4e, ust. 6 lub art. 24b ust. 1 i 2 albo art. 25, po odliczeniu kwot dokonanych w roku podatkowym zwrotów nienależnie pobranych świadczeń, które uprzednio zwiększyły dochód podlegający opodatkowaniu w kwotach uwzględniających pobrany podatek dochodowy, jeżeli zwroty te nie zostały potrącone przez płatnika.

Natomiast z treści art. 41b ustawy o PIT wynika, że jeżeli podatnik dokonał zwrotu nienależnie pobranych świadczeń, które uprzednio zwiększyły dochód podlegający opodatkowaniu, przy ustalaniu wysokości podatku (zaliczek) płatnicy, o których mowa w art. 31, 33, 35 i 41, odejmują od dochodu kwotę dokonanych zwrotów, łącznie z pobranym podatkiem (zaliczką).

[ramka][b]Uwaga [/b]

Przychodem ze stosunku pracy są wszelkiego rodzaju wypłaty i świadczenia, a więc każda forma przysporzenia majątkowego (tzn. zarówno pieniężna, jak i niepieniężna) mająca swoje źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy. [/ramka]