Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT (art. 22 ust. 1 ustawy o PIT) kosztami uzyskania przychodów są m.in. koszty poniesione w celu zabezpieczenia źródła przychodów. Zatem składki na ubezpieczanie składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą będą kosztem uzyskania przychodu. Są to bowiem wydatki na zabezpieczenie tego źródła przychodów. Jako koszty pośrednie (niezwiązane bezpośrednio z przychodami) zasadniczo są one potrącalne w dacie ich poniesienia.

[srodtytul]Czasem trzeba rozliczyć proporcjonalnie[/srodtytul]

Zgodnie jednak z art. 15 ust. 4d ustawy o CIT, jeżeli koszty te dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część dotyczy danego roku podatkowego, powinny być zaliczane w koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą.

Jeżeli zatem koszty ubezpieczeń dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, to powinny być rozliczane proporcjonalnie.

Zasada ta ma zastosowanie do podatników prowadzących księgi rachunkowe, a także do podatników prowadzących podatkowe księgi przychodów i rozchodów, pod warunkiem że stale w każdym roku podatkowym księgi te będą prowadzone w sposób umożliwiający wyodrębnienie kosztów uzyskania przychodów odnoszących się tylko do danego roku podatkowego (art. 22 ust. 5c i 6 ustawy o PIT). Podatnicy prowadzący podatkowe księgi przychodów i rozchodów, którzy nie wybrali takiego sposobu księgowania, mogą potrącać koszty w momencie ich poniesienia niezależnie od okresu, jakiego dotyczą (art. 22 ust. 4 ustawy o PIT).

[srodtytul]Samochód warto ubezpieczyć[/srodtytul]

W niektórych sytuacjach ubezpieczenie jest konieczne dla celów zaliczenia wydatków (strat) do kosztów podatkowych. Jest tak w przypadku strat powstałych w wyniku utraty lub likwidacji samochodów oraz kosztów ich remontów powypadkowych. Nie będą one kosztem uzyskania przychodów, jeżeli samochody nie były objęte ubezpieczeniem dobrowolnym (tak wynika z art. 16 ust. 1 pkt 50 ustawy o CIT i art. 23 ust. 1 pkt 48 ustawy o PIT). Wyłączenie to dotyczy zarówno samochodów osobowych, jak i ciężarowych.

[srodtytul]Koszt, ale limitowany[/srodtytul]

Wyjątkiem od zasady, że składki na ubezpieczenia majątkowe mogą być w całości zaliczone do kosztów podatkowych, są składki na ubezpieczenie samochodu osobowego o wartości przyjętej dla celów ubezpieczenia powyżej 20 tys. euro. Nie stanowią one bowiem kosztów w wysokości przekraczającej ich część ustaloną w takiej proporcji, w jakiej pozostaje równowartość 20 tys. euro przeliczona na złote w wartości samochodu przyjętej dla celów ubezpieczenia (art. 16 ust. 1 pkt 49 ustawy o CIT i art. 23 ust. 1 pkt 47 ustawy o PIT). Kwotę w euro przelicza się na złote według kursu sprzedaży walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia zawarcia umowy ubezpieczenia.

Dodajmy, że gdy ubezpieczyciel zwróci część składki z tytułu ubezpieczenia tego samochodu (w związku z niewykorzystaniem okresu ubezpieczenia np. na skutek sprzedaży), to nie będzie ona przychodem w części odpowiadającej kwocie niezaliczonej do kosztów, co wynika z art. 12 ust. 4 pkt 6a ustawy o CIT (art. 14 ust. 3 pkt 3a ustawy o PIT).

[ramka][b]Przykład[/b]

Pan Nowak ma indywidualną działalność gospodarczą. Podatkową księgę przychodów i rozchodów prowadzi w sposób kasowy. Na potrzeby firmy kupił samochód osobowy i zapłacił roczną składkę na jego ubezpieczenie za okres do 31 grudnia 2009 r. Wartość tego samochodu dla celów ubezpieczenia wynosiła równowartość 25 tys. euro (według kursu sprzedaży walut obcych ogłaszanego przez NBP z dnia zawarcia umowy ubezpieczenia). Roczna składka na ubezpieczenie wynosi 4800 zł. Do kosztów uzyskania przychodu mógł zaliczyć wydatki na składkę w wysokości [4800 zł x (20 000 euro : 25 000 euro)] = 3840 zł. Pozostała część składki w wysokości (4800 zł – 3840 zł) = 960 zł nie stanowiła kosztu uzyskania przychodu. W wyniku sprzedaży tego samochodu 31 sierpnia ubezpieczyciel – w związku ze skróceniem okresu ubezpieczenia – zwrócił w październiku wpłaconą przez podatnika pana Nowaka składkę pomniejszoną o kwotę przypadającą na osiem miesięcy ubezpieczenia. Zwrot ten wynosił 1600 zł. Ponieważ kwota 960 zł nie stanowiła kosztu uzyskania przychodu, to zwrot w tej części również nie będzie przychodem. Na podstawie bowiem art. 14 ust. 3 pkt 3a ustawy o PIT do przychodów nie zalicza się zwróconych innych wydatków niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów. Natomiast przychodem będzie kwota składki uprzednio zaliczona do kosztów w wysokości 1600 zł – 960 zł = 640 zł.[/ramka]

[srodtytul]Składki płacone w trakcie budowy[/srodtytul]

Wydatki na ubezpieczenie budynku często ponoszone są w trakcie jego budowy bądź modernizacji. Nie zwiększają one wówczas jego wartości początkowej, gdyż nie są wydatkami ani na wytworzenie środka trwałego, ani też na jego ulepszenie. [b]Potwierdza to interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 2 lutego 2009 r. (ITPB1/415-651/08/HD)[/b]: „ubezpieczenia majątkowe budynków i budowli ponoszone w trakcie inwestycji nie są ponoszone w celu wytworzenia środka trwałego i są kosztami pośrednio pozostającymi w związku przyczynowo-skutkowym z przychodami. Wydatki te wynikają z faktu posiadania nieruchomości przez podmiot prowadzący działalność gospodarczą i należy klasyfikować je jako element kosztów stałych, który podatnik jest obowiązany uiszczać w związku z posiadanym przez niego majątkiem, niezależnie od tego, czy jest prowadzona inwestycja, czy też nie”.

Są one potrącalne w dacie ich poniesienia. Jeżeli jednak koszty te dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, to stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą (art. 15 ust. 4d ustawy o CIT, art. 22 ust. 5c i 6 ustawy o PIT).

[ramka][b]Przykład[/b]

Spółka z o.o. zawarła umowę ubezpieczenia budynku w trakcie jego modernizacji. Polisa dotyczy okresu 12 miesięcy (od 1 lutego 2009 r. do 31 stycznia 2010 r.). Kosztowała 12 000 zł.

Będzie bezpośrednim kosztem uzyskania przychodu, ale ponieważ dotyczy okresu przekraczającego rok podatkowy, musi być rozliczona proporcjonalnie. W 2009 r. do kosztów może być zaliczona kwota [12 000 zł x (11 : 12)] = 11 000 zł. W 2010 r. w kosztach podatkowych spółka ujmie pozostałe 1000 zł.[/ramka]

[srodtytul]Ubezpieczenie w drodze[/srodtytul]

Jedynie ubezpieczenie w drodze może powiększać wartość początkową nabytego środka trwałego (np. zakupionej maszyny), jako koszt związany z zakupem naliczony do dnia przekazania środka trwałego do używania (tak wynika z art. 16g ust. 3 ustawy o CIT i art. 22g ust. 3 ustawy o PIT). Zatem będzie ono kosztem pośrednio w formie odpisów amortyzacyjnych od tej wartości początkowej.