Jeżeli w 2008 r. podatnik uzyskał dochód wyłącznie od jednego płatnika, mógł skorzystać z możliwości rozliczenia swoich dochodów przez płatnika. Wystarczyło, że złożył mu oświadczenie PIT-12, w którym potwierdził, że:

- poza dochodami uzyskanymi od tego płatnika nie uzyskał innych dochodów, z wyjątkiem dochodów ze sprzedaży nieruchomości, innych opodatkowanych stawką zryczałtowaną czy dochodów rozliczanych na PIT-38 (dochody kapitałowe), albo dochodów z działalności gospodarczej opodatkowanych ryczałtem czy kartą podatkową (nie rozlicza się ich według zasad ogólnych);

- nie korzysta z odliczeń, z wyjątkiem odliczenia składek ZUS, zwrotu nienależnie pobranych świadczeń oraz ulgi prorodzinnej;

- nie korzysta z możliwości wspólnego opodatkowania małżonków lub jako osoba samotnie wychowująca dziecko;

- nie ma obowiązku doliczenia kwot uprzednio odliczonych, z wyjątkiem zwrotu składki na ubezpieczenie zdrowotne zwróconej przez płatnika.

[srodtytul]Nie tylko zakład pracy[/srodtytul]

Kto może rozliczyć pracownika na formularzu PIT-40? Okazuje się, że [b]nie tylko zakłady pracy, ale również rolnicze spółdzielnie produkcyjne oraz inne spółdzielnie zajmujące się produkcją rolną, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne[/b], które wypłacają emerytury i renty z zagranicy, jednostki organizacyjne uczelni, placówki naukowe, zakłady pracy oraz inne jednostki organizacyjne, wypłacające stypendia, areszty śledcze oraz zakłady karne, a także centrum integracji społecznej.

Z przepisów wynika, że zeznanie za podatnika przedsiębiorca wypełnia do końca lutego. W tym jednak roku jest to sobota, następuje więc przesunięcie terminu. A to oznacza, że na przygotowanie PIT-40 płatnik ma więcej czasu. Termin mija 2 marca. W tym czasie PIT-40 powinien otrzymać nie tylko pracownik, ale również urząd skarbowy właściwy według miejsca zamieszkania podatnika.

[srodtytul]Jak ustalić koszty... [/srodtytul]

Formularz składa się z trzech stron. Tradycyjnie już na pierwszej płatnik wpisuje dane identyfikacyjne: swoje oraz podatnika, dla którego przygotowuje formularz. Wpisuje też NIP i podaje urząd skarbowy, do którego kieruje PIT.

Kolejna strona to miejsce na informację o kosztach uzyskania przychodów ze stosunku pracy i pokrewnych (część E formularza). Tu płatnik zaznacza właściwy kwadrat informujący o tym, jakie koszty uwzględnia.[b] Musimy pamiętać, że roczne koszty są limitowane. W 2008 roku wynosiły one:[/b]

- 1335 zł dla jednego stosunku pracy,

- 2002,05 zł dla więcej niż jednego stosunku pracy,

- 1668,72 zł dla jednego stosunku pracy, gdy miejsce stałego lub czasowego zamieszkania podatnika jest położone poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy, a podatnik nie uzyskuje dodatku za rozłąkę,

- 2502,56 zł dla więcej niż jednego stosunku pracy – gdy miejsce stałego lub czasowego zamieszkania podatnika jest położone poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy, a podatnik nie uzyskuje dodatku za rozłąkę.

Pamiętajmy jednak, że jeśli podatnik dojeżdżający do zakładu pracy środkami transportu autobusowego, kolejowego, promowego lub komunikacji miejskiej wydał na dojazd do pracy więcej, niż wynoszą koszty określone ryczałtowo, możemy uwzględnić wydatki faktycznie przez niego poniesione. Podatnik musi jednak udokumentować je imiennymi biletami okresowymi.

[srodtytul]... i przychody[/srodtytul]

Kolejna w PIT-40 część F to miejsce na wpisanie, jakie dochody i w jakiej wysokości podatnik uzyskał oraz jaką pobraliśmy od nich zaliczkę na podatek. Wpisujemy w tej części m.in. należności z umów o pracę. Umieszczamy je w wierszu 1. [b]Pamiętajmy, uzupełniając tę cześć formularza, aby w PIT-40 nie wpisywać przychodów zwolnionych od podatku na podstawie art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.[/b] Jeśli więc przykładowo pracownik otrzymał świadczenia rzeczowe sfinansowane w całości ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub funduszy związków zawodowych do wysokości 380 zł na rok – w PIT-40 nie wpisujemy ich.

Po uzupełnieniu odpowiednich rubryk w części F wpisujemy w wierszu 8 sumę kwot wykazanych w poszczególnych rubrykach.

[srodtytul]Czas na ustalenie podatku[/srodtytul]

Kolejna czynność to wypełnienie części G formularza. Tu należy wpisać odliczenia od dochodu, a więc składki na ubezpieczenia społeczne potrącone przez płatnika w danym roku z przychodu pracownika oraz zapłacone przez ubezpieczonego składki zagraniczne (jeśli oczywiście takie są). W tej części wpisujemy również zwrot nienależnie pobranych świadczeń (np. niesłusznie wypłaconej nagrody), które już zostały opodatkowane, jeśli wcześniej nie były potrącone z dochodu przy poborze zaliczek. Możemy wpisać tu również inne odliczenia od dochodu (podając ich rodzaj).

Po uwzględnieniu odliczeń przychodzi czas na obliczenie należnego podatku (część H formularza). Jak to zrobić? Od dochodu (kwota z poz. 66) odejmujemy odliczenia z poz. 68, 70 i 72. Otrzymany wynik wpisujemy w poz. 73. Pamiętajmy, aby zaokrąglić go do pełnych złotych. Od tej kwoty wyliczamy podatek zgodnie ze skalą obowiązującą w 2008 roku, a więc jeszcze według trzech stawek: 19, 30 i 40 proc. Obliczoną kwotę wpisujemy w poz. 76.

Kolejne czynności związane są z odliczeniami od podatku (część H.2 formularza). Wpisujemy tu składki na ubezpieczenie zdrowotne pobrane w 2008 r. (w wysokości nieprzekraczającej 7,75 proc. podstawy wymiaru), w tym zapłacone obowiązkowe składki zagraniczne (poz. 77 i 78). Wpisujemy tu również inne odliczenia od podatku (podając ich rodzaj). W rubryce tej płatnik odlicza ulgę na dzieci. Jest to możliwe tylko wówczas, jeśli podatnik poza oświadczeniem PIT-12 złożył płatnikowi dodatkowe oświadczenie, z którego wynika, że spełnia warunki ulgi i wskazuje liczbę dzieci oraz kwotę odliczenia (w 2008 r. to 1173,70 zł).

[srodtytul]Co ze składkami[/srodtytul]

W związku ze zwrotem składek czasami powstają wątpliwości. Wyjaśniła je [b]Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacji z 16 czerwca 2008 r. (IPPB2/415-419/08-4/MG)[/b]. W piśmie tym czytamy: „w sytuacji, gdy pracownik otrzyma zwrot składek na ubezpieczenie zdrowotne i złoży płatnikowi przed 10 stycznia roku następnego po roku podatkowym oświadczenie, o którym mowa w art. 37 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, płatnik sporządzając roczne obliczenie podatku, dolicza (zgodnie z art. 37 ust. 1a pkt 5 ww. ustawy) do podatku obliczonego zgodnie z art. 27 otrzymany za jego pośrednictwem zwrot uprzednio zapłaconej i odliczonej składki na ubezpieczenie zdrowotne.

(...) w wyrażeniu »zwrot nienależnie pobranego świadczenia« nie mieszczą się składki na ubezpieczenie społeczne. Kwota nadpłaconych składek na ubezpieczenie społeczne finansowana przez pracownika, zwrócona przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych za pośrednictwem pracodawcy (płatnika składek), stanowi dla pracownika przychód ze stosunku pracy. Stąd też kwotę zwróconych składek, bez względu na to, czy jest to zwrot składek nienależnie pobranych od pracownika w ubiegłym roku podatkowym czy też w bieżącym roku, pracodawca dolicza do wynagrodzenia i do pozostałych przychodów uzyskanych przez pracownika w miesiącu zwrotu i pobiera zaliczkę na podatek dochodowy, stosownie do postanowień powołanego powyżej art. 12 i 31 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, bez konieczności sporządzania korekt informacji PIT-11 i rocznego obliczenia podatku PIT-40 za rok ubiegły. Kwota zwrotu nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne”.

[srodtytul]Zwrot lub nadpłata [/srodtytul]

Przedostatnią częścią, jaką wypełnia płatnik, jest H.3. Tu obliczany jest podatek należny – poz. 82 (jego kwotę zaokrąglamy do pełnych złotych).

Teraz pozostaje już tylko ustalenie, czy podatek trzeba dopłacić, czy też uzyskamy kwotę do zwrotu (jeśli podatek należny jest wyższy od sumy zaliczek pobranych przez płatnika, wychodzi kwota do zapłaty; w przeciwnym razie – mamy nadpłatę).

„W przypadku gdy z obliczenia rocznego wynika nadpłata, sposób jej zwrotu wskazuje ust. 4 art. 37 ustawy, zgodnie z którym, jeżeli z obliczenia rocznego wynika nadpłata, zalicza się ją na poczet zaliczki należnej za marzec, a jeżeli po pobraniu tej zaliczki pozostaje nadpłata, płatnik zwraca ją podatnikowi w gotówce. Zwrócone nadpłaty w gotówce płatnik potrąca z kwot pobranych zaliczek przekazywanych urzędom skarbowym, wykazując je w deklaracji, o której mowa w art. 38 ust. 1a ustawy.

W przypadku niedopełnienia przez płatnika powyższych czynności obowiązek zwrotu nadpłaty nie przechodzi na organ podatkowy. Zatem rozwiązanie umowy o pracę nie zwalnia pracodawcy z obowiązku zwrotu należnej pracownikowi kwoty” – wynika z [b]interpretacji Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 31 października 2008 r. (ITPB2/415-779/08/AD)[/b].

Ostatnia czynność (część I formularza) to miejsce na podanie imienia i nazwiska płatnika lub osoby wyznaczonej do obliczenia i pobrania podatku (pełnomocnika płatnika) i złożenia przez nią podpisu.

[ramka][b]Nie odlicz za dużo [/b]

Rozliczając koszty uzyskania przychodów, płatnik powinien pamiętać o kilku ważnych zasadach.

- jeśli zdarzyło się, że w jednym miesiącu pracownik dostał więcej niż jedną wypłatę, płatnik powinien potrącić koszty tylko raz,

- jeśli podwładny pozostaje z jednym zakładem pracy w więcej niż jednym stosunku pracy, koszty przysługują mu z każdej umowy oddzielnie, jednak roczne trzeba wykazać w wysokości limitowanych, tj. 2002,05 zł lub 2502,56 zł – w razie ich podwyższenia,

- czasem koszty nie przysługują pracownikowi (gdy przebywał cały miesiąc na urlopie bezpłatnym, macierzyńskim lub wychowawczym albo chorował i za cały miesiąc otrzymał zasiłek chorobowy lub świadczenie rehabilitacyjne), pod warunkiem że nie uzyskał od pracodawcy w tym miesiącu żadnej wypłaty stanowiącej przychód ze stosunku pracy.[/ramka]

[ramka][b]Uwaga[/b]

W rozliczeniu za 2008 r. płatnik po raz ostatni uwzględnia ulgę na dzieci. Potem pracownik będzie robił to sam. [/ramka]