Z początkiem roku zaczęło obowiązywać wiele rozwiązań, na które od dawna oczekiwali podatnicy. Warto się z nimi zapoznać, aby w pełni korzystać z nowych praw.

[srodtytul]Nie zgadzasz się, to nie płacić[/srodtytul]

Dotychczas podatnik musiał płacić podatek wynikający z decyzji, nawet gdy się z nią nie zgadzał i zamierzał składać odwołanie. Od 1 stycznia zasada ta uległa zmianie. Zgodnie z nowymi rozwiązaniami decyzja nieostateczna, nakładająca na stronę obowiązek podlegający wykonaniu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, nie podlega wykonaniu. Niestety, od tej korzystnej dla podatników reguły przewidzianych jest wiele wyjątków. Organ podatkowy będzie mógł nadać decyzji rygor natychmiastowej wykonalności, m.in. gdy:

- podatnik nie posiada majątku o wartości odpowiadającej wysokości zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę, na którym można ustanowić hipotekę przymusową lub zastaw skarbowy, które korzystałyby z pierwszeństwa zaspokojenia,

- adresat decyzji dokonuje czynności polegających na zbywaniu majątku znacznej wartości,

- okres do upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego jest krótszy niż trzy miesiące.

[b]Wstrzymanie wykonania decyzji nie pozbawia strony możliwości dobrowolnego wykonania decyzji. Warto to rozważyć, bo wstrzymanie wykonania decyzji nie ma wpływu na naliczanie odsetek za zwłokę.[/b]

Te nowe zasady dotyczą decyzji organów pierwszej instancji w okresie, kiedy podatnik może złożyć odwołanie lub do czasu jego rozpatrzenia. Później decyzja staje się ostateczna. Wtedy zasadą jest obowiązek jej wykonania, jednak i od niej są wyjątki. Przede wszystkim podatnik może uniknąć egzekucji, ustanawiając odpowiednie zabezpieczenie, np. w formie gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej albo poręczenia banku. Wstrzymanie wykonania decyzji może nastąpić także z urzędu – po prawomocnym wpisie hipoteki przymusowej lub wpisie zastawu skarbowego korzystających z pierwszeństwa zaspokojenia, które zabezpieczają wykonanie zobowiązania wynikającego z decyzji wraz z odsetkami za zwłokę – do wysokości odpowiadającej wartości przedmiotu hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego.

[srodtytul]Mniej zaskoczeń dla firm[/srodtytul]

Kolejna zmiana, która ucieszy przedsiębiorców, to zawiadamianie ich o planowanej kontroli. Dzięki temu będą mieli przynajmniej tydzień na uporządkowanie dokumentacji przed wizytą przedstawicieli urzędu skarbowego lub urzędu kontroli skarbowej. Oczywiście od tej zasady wprowadzono wyjątki. Przedsiębiorca nie dowie się o kontroli, m.in. gdy dotyczy ona:

- zasadności zwrotu VAT,

- opodatkowania przychodów pochodzących ze źródeł nieujawnionych,

- sprawdzenia, czy podatnik ewidencjonuje obroty przy zastosowaniu kasy fiskalnej.

Urząd nie będzie też zawiadamiał o rozszerzeniu zakresu kontroli na inne okresy rozliczeniowe, gdy wynika to ze stwierdzonych nieprawidłowości.

[srodtytul]Niższe stawki[/srodtytul]

Podstawowa zmiana, którą odczują wszyscy podatnicy, to nowa skala w ustawie o PIT. Obowiązują już tylko dwie stawki podatkowe. Osoby, których dochód nie przekroczy 85 528 zł, oddadzą fiskusowi 18 proc. pieniędzy. Od nadwyżki trzeba będzie zapłacić podatek według 32-proc. stawki. Kwota zmniejszająca podatek wynosi 556,02 zł. Stawki są więc znacznie niższe niż dotychczas. Powinny to wziąć pod uwagę osoby, które w najbliższych dniach będą podejmowały decyzję o wyborze formy opodatkowania na 2009 rok. Dla wielu przedsiębiorców wybór 19-proc. stawki liniowej nie będzie już opłacalny. Także wynajmujący muszą przeanalizować, czy opłaca im się regulować podatek w zryczałtowanej formie.

[srodtytul]Chybione inwestycje są kosztem[/srodtytul]

Firma, która zostanie zmuszona do zaniechania rozpoczętych już inwestycji, będzie mogła zaliczyć poniesione wydatki do kosztów uzyskania przychodów. Dla wielu przedsiębiorstw ta zmiana przepisów o podatku dochodowym może się okazać bardzo istotna. Spowolnienie gospodarcze może bowiem zmusić część firm do weryfikacji planów inwestycyjnych. Niestety, nowe rozwiązania mogą być przyczyną sporów podatników z fiskusem. To dlatego, że zaniechana inwestycja jest kosztem w momencie zbycia lub likwidacji. Organy podatkowe raczej nie pozwolą firmie zaliczyć do kosztów wydatków tylko na podstawie decyzji zarządu, że budowa nowego magazynu nie będzie kontynuowana. Tymczasem zburzenie wykonanych już elementów może być nieracjonalne i wymagać dodatkowych wydatków.

[srodtytul]Bez podwójnej daniny przy użyczeniu [/srodtytul]

Kolejna ważna zmiana dotyczy użyczenia nieruchomości. Dotychczas takie umowy były opodatkowane na bardzo niekorzystnych zasadach. To dlatego, że przychód musiały wykazywać nie tylko osoby, które używały jej bez wynagrodzenia, ale także właściciele domu lub działki. Po zmianach umowa użyczenia nie zwiększa już podatku właściciela nieruchomości.

[srodtytul]Podarowana żywność [/srodtytul]

Od 1 stycznia zaczęły obowiązywać bardzo korzystne rozwiązania dla firm, które przekazują produkty spożywcze organizacji pożytku publicznego. Ich wartość może zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów. Dotychczas darczyńcy w takiej sytuacji mogli jedynie skorzystać z odliczenia darowizn od podstawy opodatkowania. Z tym związane są jednak poważne ograniczenia. Przede wszystkim w ten sposób można odliczyć nie więcej niż 10 proc. dochodu.

[srodtytul]Kredyty waloryzowane w walutach obcych[/srodtytul]

Z Nowym Rokiem zaczęły także obowiązywać nowe zasady rozliczania kredytów denominowanych w walutach obcych. Dotychczas zmiany kursów walut nie wpływały ani na koszty, ani na przychody firmy. Teraz to się zmieniło.

Zgodnie z nowymi przepisami podstawę opodatkowania pożyczkobiorcy zwiększy różnica między kwotą otrzymanej pożyczki (kredytu) a kwotą zwróconego kapitału. Jeśli natomiast firma spłaci kapitał w wyższej wysokości, niż wynosiła pożyczka, to nadpłaconą kwotę zaliczy do kosztów. Biorąc pod uwagę ostatni wzrost kursów walut, większość firm powinna zyskać na nowych rozwiązaniach.

[srodtytul]Inne zasady zaliczania wynagrodzeń [/srodtytul]

Od 1 stycznia zasady zaliczania do kosztów wynagrodzeń oraz zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego wypłacanych przez zakład pracy są dużo bardziej skomplikowane. Ustawodawca wprowadził dwie zasady.

Pierwszą stosują firmy, które terminowo wypłacają te kwoty (uwzględniając przepisy prawa pracy, umowy lub inne stosunki prawne łączące strony). W takiej sytuacji są to koszty podatkowe w miesiącu, za który kwoty te są należne.

Inaczej należy rozliczać wynagrodzenia i zasiłki wypłacone z opóźnieniem. Wtedy obowiązuje zasada kasowa. Oznacza to, że odpowiednie kwoty stają się kosztem dopiero w momencie zapłaty. Nowe zasady są bardziej skomplikowane, ale korzystniejsze dla pracodawców.

[srodtytul]W razie sprzedaży nieruchomości[/srodtytul]

Ostatnia nowelizacja ustawy o VAT weszła w życie 1 grudnia 2008 r. Część nowych regulacji obowiązuje jednak dopiero od 1 stycznia 2009 r. Chodzi m.in. o nowe zasady opodatkowania sprzedaży nieruchomości. Zgodnie z nimi sprzedaż budynków co do zasady jest zwolniona od VAT. Dotychczas regułą było natomiast opodatkowanie tych transakcji (z wyjątkami dotyczącymi budynków używanych i mieszkalnych).

Ustawodawca musiał zmienić stare przepisy, ponieważ były one sprzeczne z prawem wspólnotowym. Warto jednak zauważyć, że strony transakcji będą mogły dobrowolnie ją opodatkować. Należy się spodziewać, że firmy dość często skorzystają z tego prawa. Gdy nabywca ma prawo do odliczenia, to VAT jest podatkiem neutralnym: kupujący może odliczyć dokładnie tę samą kwotę, jaka zwiększa podatek należny sprzedającego. Zastosowanie zwolnienia wiąże się natomiast z wydatkami. Konieczne jest zapłacenie 2 proc. podatku od czynności cywilnoprawnych. Ponadto w wielu wypadkach sprzedający będzie musiał skorygować część swojego odliczenia VAT dokonanego przy nabyciu zbywanej nieruchomości.

[ramka][b]VAT co kwartał[/b]

Od 1 stycznia wszystkie firmy mogą przejść na kwartalne rozliczanie VAT. W tym celu muszą o zamiarze takiego rozliczania podatku zawiadomić urząd skarbowy. Trzeba to zrobić do 25. dnia drugiego miesiąca kwartału, za który składana będzie pierwsza kwartalna deklaracja. Firmy, które się zdecydują na zmianę od 1 stycznia, muszą więc dopełnić tego obowiązku do 25 lutego.

To bardzo istotna zmiana. Dotychczas tylko mali podatnicy mogli się rozliczać co kwartał. [/ramka]