Zdecydowana większość małych firm rozlicza się na podstawie księgi przychodów i rozchodów. Na 31 grudnia muszą one sporządzić spis majątku. Obejmuje on: towary handlowe, materiały (surowce) podstawowe i pomocnicze, półwyroby, wyroby gotowe, braki i odpadki. Zgodnie z [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=170518]rozporządzeniem ministra finansów z 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (DzU nr 152, poz.1475 z późn. zm.)[/link] spis z natury należy sporządzać: 1 stycznia, na koniec każdego roku podatkowego oraz na dzień rozpoczęcia działalności w ciągu roku podatkowego (także w razie zmiany wspólnika, zmiany proporcji udziałów wspólników lub likwidacji działalności).

W razie zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego o likwidacji działalności spisem z natury należy objąć również wyposażenie.

Po sporządzeniu spisu podlega on wpisaniu do księgi. Obowiązek ten dotyczy również przedsiębiorców sporządzających go co miesiąc oraz gdy jego wykonanie zarządził naczelnik urzędu skarbowego.

[srodtytul]Dane do wykazu[/srodtytul]

Spis z natury powinien być sporządzony w sposób staranny i trwały. Musi on zawierać następujące dane:

- imię i nazwisko właściciela zakładu (nazwę firmy),

- datę sporządzenia spisu,

- numer kolejny pozycji arkusza spisu z natury,

- szczegółowe określenie towaru i innych składników podlegających spisowi,

- jednostkę miary,

- ilość stwierdzoną w czasie spisu,

- cenę w złotych i groszach za jednostkę miary,

- wartość wynikającą z przemnożenia ilości towaru przez jego cenę jednostkową,

- łączną wartość spisu z natury.

Dokument powinien być zakończony klauzulą „Spis zakończono na pozycji...”, a także podpisami osób wykonujących spis oraz podpisem właściciela zakładu (wspólników).

[srodtytul]Możliwe są uproszczenia[/srodtytul]

W niektórych sytuacjach sporządzenie tak szczegółowego remanentu byłoby bardzo uciążliwe. Z tego powodu autorzy przepisów umożliwili zastosowanie pewnych uproszczeń w księgarniach i antykwariatach księgarskich. Mogą one ujmować w jednej pozycji wydawnictwa o tej samej cenie, bez względu na nazwę i nazwisko autora. Wystarczy wprowadzić podział na: książki, broszury, albumy i inne.

Szczegółowe zasady wprowadzono także dla kantorów. Muszą one objąć spisem z natury niesprzedane wartości dewizowe. Lombardy mają obowiązek zinwentaryzować rzeczy zastawione pod udzielone pożyczki. Osoby prowadzące działy specjalne produkcji rolnej spisują natomiast niezużyte w toku produkcji materiały i surowce oraz ilość zwierząt według gatunków z podziałem na grupy.

[srodtytul]Zasady wyceny[/srodtytul]

Materiały i towary handlowe objęte spisem z natury należy wycenić według cen zakupu lub nabycia. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy są one niższe od cen rynkowych. Wtedy to one są podstawą ustalenia wartości majątku.

Półfabrykaty, wyroby gotowe i braki własnej produkcji wycenia się według kosztów wytworzenia. Odpady użytkowe, które w toku działalności utraciły swoją pierwotną wartość użytkową, wycenia się według wartości wynikającej z oszacowania uwzględniającego ich przydatność do dalszego użytkowania.

W razie przyjęcia wyceny towarów w kwocie niższej od ceny zakupu lub nabycia albo od kosztów wytworzenia (np. z powodu uszkodzenia, wyjścia z mody) należy przy poszczególnych pozycjach uwidocznić również jednostkową cenę zakupu (nabycia) lub koszt wytworzenia.

Przy działalności usługowej i budowlanej produkcję niezakończoną wycenia się według kosztów wytworzenia. Nie może to być wartość niższa od kosztów zużytych materiałów bezpośrednich.

Produkcję zwierzęcą objętą spisem z natury wycenia się według cen rynkowych z dnia sporządzenia spisu, z uwzględnieniem gatunku, grupy i wagi zwierząt.

Spis z natury niesprzedanych wartości dewizowych wycenia się według cen zakupu z dnia sporządzenia spisu, a w dniu kończącym rok podatkowy – według cen zakupu, jednak w wysokości nie wyższej niż kurs średni ogłaszany przez NBP w dniu kończącym rok podatkowy. Lombardy ustalają wartość rzeczy zastawionych według ich wartości rynkowej.

Na dzień likwidacji działalności podatnik dokonuje wyceny według cen zakupu.

Spis z natury musi być wpisany do księgi według poszczególnych rodzajów jego składników lub w jednej pozycji (sumie), jeżeli na podstawie spisu zostało sporządzone odrębne szczegółowe zestawienie poszczególnych jego składników. Zestawienie należy przechowywać łącznie z księgą.

[ramka][b]Uwaga [/b]

Podatnik powinien wycenić majątek w ciągu dwóch tygodni od zakończenia spisu z natury. Z obowiązkiem tym nie można więc zwlekać do momentu wypełnienia zeznania podatkowego.[/ramka]

[ramka][b]Jak ustalić podstawę opodatkowania[/b]

[b]Krok 1[/b]

Ustal sumę przychodów osiągniętych w 2008 r.

[b]Krok 2[/b]

Podsumuj wszystkie poniesione koszty

[b]Krok 3[/b]

Odejmij koszty od przychodów

[b]Krok 4[/b]

Ustal wartość remanentu końcowego na koniec 2008 r.

[b]Krok 5[/b]

Jeśli wartość remanentu końcowego jest wyższa od remanentu początkowego, różnica zwiększa dochód z działalności gospodarczej

[b]Krok 6[/b]

W sytuacji gdy wartość remanentu początkowego jest wyższa od remanentu końcowego, różnica zmniejsza dochód firmy

[b]Krok 7[/b]

Wpisz dochód z działalności do zeznania PIT-36 lub PIT-36L [/ramka]

[ramka][b]Trzeba pamiętać o towarach poza firmą[/b]

Spis z natury powinien obejmować również towary stanowiące własność podatnika znajdujące się poza zakładem. Należy również zinwentaryzować towary obce znajdujące się w zakładzie podatnika – nie podlegają one wycenie, wystarczy ustalić ich ilość i podać, czyją stanowią własność. [/ramka]

[ramka][b]Urząd skarbowy musi wiedzieć[/b]

O zamiarze sporządzenia spisu z natury w innym terminie niż na 1 stycznia, 31 grudnia oraz na dzień rozpoczęcia działalności gospodarczej podatnicy muszą zawiadomić w formie pisemnej właściwego naczelnika urzędu skarbowego. Trzeba tego dokonać co najmniej siedem dni przed terminem sporządzenia tego spisu. [/ramka]

[i]masz pytanie, wyślij e-mail do autora: k.pilat@rp.pl[/i]