Jest on wykazywany w zeznaniu rocznym PIT-36 (lub PIT-36L, jeśli opłacamy podatek liniowy). Wyliczamy od niego podatek i porównujemy z miesięcznymi (lub kwartalnymi) zaliczkami. Wychodzi nam kwota do zapłaty albo nadpłata.

[srodtytul]Sumujemy przychody... [/srodtytul]

Na koniec roku musimy na oddzielnej stronie księgi sporządzić zestawienie roczne. Czyli wpisać do poszczególnych kolumn kwoty z każdego miesiąca i dodać je. Chyba że na bieżąco sumujemy kwoty z poszczególnych miesięcy. Wtedy po ostatnim miesiącu wyliczamy roczne przychody i koszty ich uzyskania.

Przypomnijmy, że firmowy przychód wykazujemy w dniu wydania rzeczy lub wykonania usługi. Nie może to być jednak później niż w momencie wystawienia faktury albo uregulowania należności. W przypadku tzw. usług ciągłych przychód trzeba wykazać w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego, który określa umowa lub faktura. Musi to jednak nastąpić przynajmniej raz w roku. To rozwiązanie stosuje się także do dostawy energii elektrycznej, cieplnej oraz gazu przewodowego. W pozostałych przypadkach datą powstania przychodu będzie dzień otrzymania zapłaty.

Oprócz przychodów z podstawowej działalności w księdze wykazujemy także tzw. pozostałe, np. ze sprzedaży firmowego majątku, odsetki od środków na rachunkach związanych z działalnością, nieodpłatne świadczenia.

[srodtytul]...i naliczamy koszty [/srodtytul]

Do kosztów uzyskania przychodów można zaliczyć wydatki związane z działalnością, oprócz tych, które są wymienione w art. 23 ust. 1 ustawy o PIT. Przedsiębiorcy, którzy rozliczają się za pomocą księgi przychodów i rozchodów, mają do wyboru dwie metody ich księgowania. Mogą to robić tak jak w księgach rachunkowych (bezpośrednie wiążą z przychodem, pośrednie odliczają w momencie poniesienia) albo stosować metodę uproszczoną. Ten drugi sposób polega na rozliczaniu wszystkich kosztów w momencie poniesienia i stosuje go większość przedsiębiorców.

Kiedy koszt jest poniesiony? Przyjmuje się, że u przedsiębiorców prowadzących księgę przychodów i rozchodów jest to dzień wystawienia faktury (rachunku) lub innego dowodu stanowiącego podstawę księgowania. Tak wynika z art. 22 ust. 6b ustawy o PIT. Potwierdzają to też organy podatkowe. Jak czytamy w [b]interpretacji Izby Skarbowej w Katowicach z 5 maja 2008 r. (IBPB1/415-118/08/KB/KAN-1272/02/ 08)[/b]: „definicja momentu poniesienia kosztu zawarta w art. 22 ust. 6b dotyczy wszystkich podatników prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów niezależnie od przyjętej metody ewidencjonowania zdarzeń gospodarczych”.

[srodtytul]Spóźnione faktury[/srodtytul]

Problemy z rozliczeniem wydatków możemy mieć wtedy, gdy dostaniemy faktury kosztowe już po zamknięciu księgi. Czy trzeba robić korektę, czy też można je rozliczyć w następnym roku? Wydaje się, że prawidłowe jest pierwsze rozwiązanie, chociaż przedstawiciele fiskusa często akceptują odliczanie kosztów dopiero w momencie otrzymania spóźnionej faktury >patrz ramka niżej z opinią eksperta.

[srodtytul]Spisz wszystkie towary...[/srodtytul]

Na koniec roku musimy zrobić remanent. Potrzebny jest bowiem przy wyliczaniu dochodu. Co musi się znaleźć w remanencie, określa szczegółowo rozporządzenie ministra finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (dalej rozporządzenie MF). Powinien zawierać co najmniej:

- imię i nazwisko właściciela zakładu (nazwę firmy),

- datę sporządzenia,

- numer kolejny pozycji arkusza,

- szczegółowe określenie towaru i innych składników spisu,

- jednostkę miary,

- ilość stwierdzoną w czasie spisu,

- cenę za jednostkę miary,

- ogólną wartość wynikającą z pomnożenia ilości towaru przez cenę jednostkową.

Oczywiście osoby sporządzające remanent powinny go podpisać. Na końcu trzeba umieścić klauzulę „Spis z natury zakończono na pozycji.... Łączna wartość wynosi...”.

[srodtytul]...wpisz remanent do księgi...[/srodtytul]

W remanencie wykazujemy towary handlowe, materiały (surowce) podstawowe i pomocnicze, półwyroby, wyroby gotowe, braki i odpady. Trzeba też do niego wpisać towary stanowiące własność podatnika znajdujące się w dniu sporządzenia spisu poza zakładem oraz obce, które są w jego firmie.

Wartość spisu z natury wpisujemy do księgi:

- w formie szczegółowego wykazu poszczególnych składników,

- kwotą zbiorczą w jednej pozycji – jeżeli na podstawie spisu zrobiliśmy odrębne, szczegółowe zestawienie poszczególnych jego składników. Zestawienie to trzeba przechowywać razem z księgą.

Spis z natury na koniec roku jest jednocześnie spisem z natury na początek roku następnego. Jeżeli firma nie ma składników majątku objętych remanentem, jego wartość jest zerowa.

Szczegółowe zasady sporządzania spisu oraz wyceny jego składników określa rozporządzenie MF.

[srodtytul]...i oblicz dochód [/srodtytul]

Aby obliczyć dochód, musimy od przychodu odjąć koszty. Uwzględniamy też tu wartość remanentu. O tym, jak to dokładnie zrobić, mówi art. 44 ust. 2 oraz art. 24 ust. 2 ustawy o PIT. Tak więc dochód to różnica pomiędzy przychodem a kosztami jego uzyskania:

- powiększona o różnicę między wartością remanentu końcowego i początkowego – jeżeli wartość remanentu końcowego jest wyższa niż początkowego, lub

- pomniejszona o różnicę pomiędzy wartością remanentu początkowego a końcowego – jeżeli wartość remanentu początkowego jest wyższa.

Jak czytamy w interpretacji [b]Izby Skarbowej w Warszawie z 8 lipca 2008 r. (IPPB1/415-389/ 08-4/AJ)[/b]: „u podatników prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów niesprzedane towary poprzez różnice remanentowe powiększają kwotę dochodu podlegającego opodatkowaniu za dany rok podatkowy”.

[ramka] [b]Przychód minus koszty [/b]

Informacje o tym, jak wyliczyć dochód, znajdziemy też w ust. 21 – 23 objaśnień stanowiących załącznik do rozporządzenia ministra finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów.

Trzeba więc:

- ustalić przychód z całego roku (kol. 9),

- obliczyć koszty uzyskania przychodów według następujących reguł:

– określić wartość spisu z natury na początek roku podatkowego,

– dodać wydatki na zakup towarów handlowych i materiałów (kol. 10),

– dodać koszty uboczne zakupu (kol. 11),

– odjąć wartość spisu z natury na koniec roku podatkowego,

– dodać kwotę zsumowanych innych wydatków (kol. 14),

- obliczyć dochód, czyli od przychodu odjąć koszty jego uzyskania.

[b]Przykład [/b]

Pan Nowak prowadzi firmę handlową. W 2008 r.

– uzyskał przychód w wysokości 80 000 zł,

– kupił towary za 50 000 zł,

– koszty uboczne zakupu wyniosły 2000 zł,

– pozostałe wydatki, które są kosztem uzyskania przychodu wyniosły 20 000 zł,

– remanent początkowy na 1 stycznia 2008 r. to 5000 zł,

– remanent końcowy na 31 grudnia 2008 r. to 7000 zł.

Obliczenie dochodu:

1. Przychód 80 000 zł

2. Koszty uzyskania przychodu 50 000 zł + 2000 zł + 20 000 zł = 72 000 zł

3. Dochód 80 000 zł – 72 000 zł = 8000 zł

4. Dochód powiększony o różnicę remanentów końcowego i początkowego 8000 zł + (7000 zł – 5000 zł) = 10 000 zł[/ramka]

[ramka] [b]Komentuje Beata Hudziak, doradca podatkowy, partner w Grant Thornton Frąckowiak sp. z o.o.[/b]

Przedsiębiorcy mogą prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów według metody memoriałowej lub uproszczonej. Przy metodzie uproszczonej uznaje się powszechnie, że wydatek jest kosztem podatkowym w dacie wystawienia faktury. Z tą też datą przedsiębiorca powinien ująć wydatek w podatkowej księdze przychodów i rozchodów. Zgodnie z pkt 3 „Objaśnień do podatkowej księgi przychodów i rozchodów” (załącznik do rozporządzenia ministra finansów) w kolumnie 2 należy wpisywać dzień miesiąca wynikający z dokumentu stanowiącego podstawę wpisu (datę poniesienia wydatku, otrzymania towaru lub uzyskania przychodu albo datę zestawienia sprzedaży).

Skoro więc za moment poniesienia wydatku uznaje się dzień wystawienia faktury, to przedsiębiorca otrzymujący fakturę zakupu z datą wystawienia w poprzednim roku powinien skorygować swoje rozliczenia. Przepisy nie przewidują bowiem, że podatnik może ujmować fakturę zakupu w wybranym przez siebie okresie rozliczeniowym innym niż ten, w którym została wystawiona.

Organy podatkowe prezentują jednak w tej sprawie bardziej liberalne stanowisko. Przykładowo w [b]interpretacji z 16 maja 2008 r. (IBPB1/415-387/08/WRz/KAN-1672/02/07)[/b] Izba Skarbowa w Katowicach wyjaśniła: „w kolumnie 2 księgi wpisać należy datę wystawienia faktury, gdyż to ona odzwierciedla, dokumentuje zdarzenie gospodarcze, którego dotyczy (...). Natomiast w kolumnie 16 podatkowej księgi przychodów i rozchodów »Uwagi« należy umieścić informację zawierającą wyjaśnienie dokonania zapisu z opóźnieniem”.

Na podstawie tej interpretacji można sądzić, że organy podatkowe dopuszczają ujęcie faktury zakupu w innym okresie rozliczeniowym niż ten, którego dotyczy. Przy czym konieczne jest wówczas wskazanie w księdze przyczyn opóźnienia zapisu. [/ramka]