Jeden wspólny rachunek alternatywą dla pożyczek w grupie kapitałowej

Pożyczki wiążą się bowiem z obciążeniami z tytułu PCC czy poborem podatku u źródła. Trzeba też uważać na ograniczenia w zaliczaniu odsetek do kosztów (związane z tzw. cienką kapitalizacją; szerzej na ten temat pisaliśmy w artykule [link=http://www.rp.pl/artykul/228869.html]"Pożyczka od udziałowca: kilka sposobów na zaliczenie odsetek do kosztów"[/link]). Przy umowie cash poolingu można uniknąć tych problemów.

[srodtytul]Napisz dobrze umowę [/srodtytul]

Aby uniknąć skutków podatkowych, takich jak przy udzielaniu pożyczek w obrębie grupy kapitałowej, należy odpowiednio skonstruować umowę z pool leaderem, np. wyspecjalizowanym bankiem posiadającym rozwiniętą międzynarodową sieć oddziałów, względnie wyspecjalizowanym podmiotem wchodzącym w skład grupy pełniącym funkcję tzw. treasury center.

Umowa nie powinna zawierać skonkretyzowanego zobowiązania do przeniesienia określonej ilości środków pieniężnych na rzecz konkretnego podmiotu. Pool leader ma świadczyć zróżnicowane i dostosowywane do potrzeb uczestnika usługi finansowe polegające na zarządzaniu jego funduszami.

Umowa powinna określać zasady oprocentowania salda globalnego (często wyższe od rynkowego ze względu na efekt skali) czy też zasady podziału odsetek naliczonych od salda rachunku głównego na poszczególnych uczestników.

[srodtytul]Bez cienkiej kapitalizacji…[/srodtytul]

W kontekście podatkowym, zwłaszcza cienkiej kapitalizacji, bezpieczniejszym rozwiązaniem wydaje się wybranie na pool leadera niezależnego banku. Jeżeli jest nim podmiot niepowiązany ze spółkami będącymi uczestnikami cash poolingu, to do wypłacanych odsetek nie będą miały zastosowania ograniczenia w zaliczaniu odsetek do kosztów uzyskania przychodów wynikające z przepisów o cienkiej kapitalizacji (np.[b] interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 31 października 2008 r., IPPB3/423-1231/ 08-2/MŚ, interpretacja Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie z 15 kwietnia 2005 r., 1471/ DPD1/423/II/05/AS[/b]).

[ramka][b]Przykład[/b]

W celu poprawy zarządzania płynnością finansową spółki należące do międzynarodowej grupy kapitałowej zawarły umowę cash poolingu z niezależnym bankiem. Ujemne salda na rachunkach bankowych jednych spółek są pokrywane dodatnimi saldami innych spółek za pośrednictwem głównego rachunku bankowego w ten sposób, że na koniec dnia następuje transfer środków pieniężnych z rachunku bankowego tego uczestnika, który wykazuje dodatnie saldo. Na początku każdego kolejnego dnia roboczego są dokonywane automatyczne transfery zwrotne. Jeżeli w uzgodnionym okresie rozliczeniowym saldo na głównym rachunku jest ujemne, to bank jako podmiot finansujący deficyt naliczy odsetki, które zostaną proporcjonalnie podzielone na poszczególne spółki. Zapłacone odsetki nie będą podlegały restrykcjom cienkiej kapitalizacji.[/ramka]

[srodtytul]...oraz PCC i VAT[/srodtytul]

Organy podatkowe prezentują coraz powszechniej pogląd, zgodnie z którym umowa cash poolingu nie jest obciążona PCC jako niewymieniona w ustawowym katalogu czynności podlegających opodatkowaniu. Zdaniem fiskusa czynności tego rodzaju nie można zakwalifikować jako umowy pożyczki, ponieważ uczestnik cash poolingu posiadający wolne środki nie wie, czy zostaną one wykorzystane, w jakiej wysokości i przez którego uczestnika. Tym samym nie jest skonkretyzowana druga strona transakcji, jak też jej przedmiot, ponieważ źródłem, z którego zostanie zasilony rachunek o saldzie debetowym, jest rachunek główny (zbiorczy), na którym gromadzone są wolne środki wszystkich posiadających je uczestników cash poolingu.

Tak wynika np. z [b]interpretacji Izby Skarbowej w Katowicach z 5 maja 2008 r. (IBPB2/436-28/08/ HS/KAN-1168/02/08), Izby Skar- bowej w Bydgoszczy z 16 października 2007 r. (ITPB1/436-12/07/AW) oraz Izby Skarbowej w Warszawie z 28 paź- dziernika 2008 r. (IPPB2/436-293/08-2/MZ) i z 22 listopada 2007 r. (IPPB2/436-93/ 07-2/SP).[/b]

Również udzielanie przez bank kredytów uczestnikom cash poolingu nie będzie opodatkowane PCC. Jest to bowiem świadczenie usług pośrednictwa finansowego zwolnione z VAT (art. 43 ust. 1 pkt 1 w związku z poz. 3 załącznika nr 4 do ustawy o VAT). Tymczasem PCC nie podlegają czynności cywilnoprawne, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu ich dokonania jest opodatkowana VAT lub jest z niego zwolniona (art. 2 pkt 4 ustawy o PCC).

[i]Autorzy są doradcami podatkowymi w Roedl, Jamroży, Majchrowicz-Bączyk, Smagowicz-Tokarz Kancelaria Prawna sp.k.[/i]

[ramka][b]Zmniejszenie kosztów kredytów, zwiększenie przychodów z odsetek[/b]

Cash pooling polega w uproszczeniu na koncentracji środków pieniężnych z rachunków poszczególnych spółek na wspólnym rachunku grupy i zarządzaniu zgromadzoną w ten sposób kwotą. Celem jest optymalizacja finansów grupy kapitałowej poprzez minimalizację kosztów kredytowania działalności spółek wchodzących w jej skład, a równocześnie zwiększenie przychodów odsetkowych.

W zależności od konstrukcji umowy można wyróżnić dwa zasadnicze modele:

- notional cash pooling, nie ma tu fizycznego transferu środków pieniężnych pomiędzy rachunkami bankowymi spółek będących stronami umowy (wdrażany najczęściej w sytuacji, gdy rachunki wszystkich uczestników są prowadzone w oddziałach tego samego banku);

- zero-balancing cash pooling, w ramach którego występuje fizyczny transfer środków pieniężnych pomiędzy rachunkami spółek w celu pokrycia ujemnych sald środków pieniężnych i uniknięcia tym samym odsetek od bieżącego zadłużenia. Zwykle nadwyżki środków z rachunków uczestników z dodatnim saldem są przekazywane na koniec każdego dnia na rachunek główny, a następnie deficyty z rachunków o ujemnych saldach pokrywane są z nadwyżek ulokowanych na rachunku głównym. [/ramka]