Zdarza się, że dla przedsiębiorstwa korzystniejszym rozwiązaniem jest utrata wadium i rezygnacja z zawarcia umowy niż jej wykonanie. Może się np. zdarzyć, że ze względu na zmianę kursów walut wykonanie kontraktu będzie prowadzić do znacznych strat. W takiej sytuacji kwotę wadium można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów. Konieczne jest jednak udokumentowanie takiej decyzji i wykazanie, że była uzasadniona. Trzeba więc dokonać obliczeń, ile firma by straciła, wykonując kontrakt, a jakie koszty ponosi, rezygnując z umowy. Jeśli wynika z nich, że utrata wadium jest bardziej opłacalna, to nie ma przeszkód, aby zaliczyć jego wartość do kosztów podatkowych. Można do nich zaliczyć także inne koszty związane z przetargiem (przygotowania oferty, skompletowania dokumentów, zakupu specyfikacji).
[srodtytul]Wydatki na odwołanie [/srodtytul]
Firma, która uważa, że niesłusznie przegrała przetarg, może złożyć odwołanie. Związane są z tym pewne wydatki.[b] Interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 1 października 2008 r. (nr IBPB1/415-520/08/TK)[/b] potwierdza, że można je zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów nawet jeśli nie wpłynie to na rozstrzygnięcie. Spółka, która zwróciła się z pytaniem, dokonuje dostaw towarów w ramach kontraktów zawieranych na podstawie ustawy – Prawo zamówień publicznych. Jeden z takich przetargów wnioskodawca przegrał ze względu na to, że jego zdaniem został on przeprowadzony z uchybieniem przepisów. Złożył więc odwołanie do Krajowej Izby Odwoławczej przy prezesie Urzędu Zamówień Publicznych. Ta je oddaliła, obciążając firmę kosztami postępowania. Spółka poniosła też wydatki na rzecz kancelarii prawnej, która sporządzała protest i odwołanie.
Izba skarbowa zgodziła się, że wszystkie te kwoty zostały poniesione w celu zachowania źródła przychodów. Spory sądowe oraz arbitrażowe są bowiem normalnym elementem rzeczywistości gospodarczej. Nie ma więc powodu, aby koszty z nimi związane nie zmniejszały podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym. Charakter tych wydatków uwarunkowany był bowiem prowadzoną działalnością gospodarczą – zostały one poniesione dla ochrony interesów spółki i niewątpliwie wiążą się z całokształtem jej działalności.
[srodtytul]Wpłata wadium nie podlega VAT[/srodtytul]
Liczne wnioski o interpretację pokazują, że organizatorzy przetargów mają wątpliwości w zakresie rozliczania VAT od kwot wpłaconych jako wadium. Z odpowiedzi jednoznacznie wynika, że sama wpłata nie podlega temu podatkowi. To dlatego, że co do zasady jest ona zwracana. Nie jest więc kwotą należną z tytułu sprzedaży, która jest podstawą opodatkowania VAT.
Powstaje jednak pytanie, czy charakter wadium zmienia się w momencie rozstrzygnięcia przetargu dotyczącego sprzedaży określonych rzeczy. Wtedy już przecież wiadomo, które wadium zostanie zaliczone na poczet ceny. Problemem tym zajmowała się m.in [b]Izba Skarbowa w Bydgoszczy w interpretacji z 8 października 2008 r. (nr ITPP1/443-626/08/MN)[/b]. Przetarg dotyczył sprzedaży gruntu. Urząd gminy, który go organizował, zamierzał wystawiać fakturę dopiero po podpisaniu aktu notarialnego. Izba uznała takie stanowisko za nieprawidłowe. Zauważyła, że gdy przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi wpłacono część należności (np. przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę), obowiązek podatkowy w tej części powstaje z chwilą jej otrzymania. W momencie wygrania przetargu wadium staje się więc częściową zapłatą na poczet dostawy licytowanego gruntu.
Po stronie sprzedawcy (gminy) obowiązek podatkowy powstaje na zasadach określonych w art. 19 ust. 11 ustawy o VAT. Fakturę należy wystawić nie później niż siódmego dnia od dnia, w którym rozstrzygnięto przetarg.
[srodtytul]Fiskus ma wątpliwości[/srodtytul]
Można jednak spotkać się także z innym stanowiskiem fiskusa. Przykładem jest odpowiedź [b]Izby Skarbowej w Warszawie z 20 listopada 2007 r. (IP-PP2-443-275/07-3/AZ)[/b]. Pytanie także dotyczyło sprzedaży gruntu. Z interpretacji wynika jednak, że fakturę należy wystawić dopiero po podpisaniu aktu notarialnego. Izba wskazała, że warunki przetargu, wskazując możliwość zaliczenia wadium na poczet ceny, zwykle nie określają, w którym momencie takie zaliczenie następuje. Należy więc uznać, że zaliczenie kwoty wadium na poczet ceny następuje dopiero w momencie zawarcia umowy będącej przedmiotem przetargu, np. umowy sprzedaży. W związku z tym obowiązek podatkowy w zakresie VAT powstanie na zasadach ogólnych. W odpowiedzi uznano więc, że wadium nie staje się zaliczką również w przypadku, gdy po wygraniu przetargu i zawarciu umowy przekształci się w kaucję gwarantującą wykonanie umowy przez oferenta.
Większość interpretacji wskazuje jednak na konieczność wystawienia faktury na kwotę wadium, gdy znany jest już zwycięzca przetargu. Powoduje to, że w sytuacji, gdy nie dojdzie
do podpisania umowy, należy wystawić fakturę korygującą. Przepadek wadium nie podlega bowiem VAT. Nie jest to wynagrodzenie, ale odszkodowanie za poniesione przez organizatora przetargu ewentualne koszty. Potwierdza to odpowiedź[b] Izby Skarbowej w Poznaniu z 3 października 2008 r. (nr ILPP1/443-678/08-3/HW)[/b].
[ramka][b]Przykład[/b]
Spółka wygrała zorganizowany przez gminę przetarg na budowę sali gimnastycznej. Po analizie sytuacji na rynku odmówiła jednak podpisania kontraktu. To dlatego, że od momentu złożenia oferty do dnia podpisania umowy znacznie wzrosły ceny materiałów budowlanych oraz wynagrodzenie pracowników z tej branży.W takiej sytuacji utracone wadium może zostać zaliczone do kosztów. Firma musi jednak pamiętać, aby na dowód swojej decyzji przedstawić konkretne obliczenia, a nie tylko ogólne stwierdzenie, że wykonanie umowy się nie opłaca.[/ramka]
[ramka][b]Przykład[/b]
Firma wygrała przetarg. Do zawarcia umowy jednak nie doszło, ponieważ w wyniku niedopatrzenia pracownika zwycięzca nie dostarczył jednego z wymaganych zaświadczeń. W takiej sytuacji utracone wadium nie może zostać zaliczone do kosztów. Tego typu strata nie jest podyktowana racjonalnymi względami, lecz stanowi efekt zaniedbań podatnika. Z wyroków sądów wynika natomiast, że koszty związane z działalnością gospodarczą jednostki muszą być wynikiem racjonalnego działania.[/ramka]
