Wtedy niezamortyzowana część środków trwałych jest kosztem uzyskania przychodów.
Zdarzają się sytuacje, gdy ze względów ekonomicznych przedsiębiorca zmuszony jest do zmiany technologii produkcji. Spowodowane to może być większą opłacalnością produkcji przy zastosowaniu nowych rozwiązań, troską o wizerunek firmy dbającej o środowisko naturalne czy też chęcią umocnienia pozycji rynkowej oraz zaspokojenia gustów klientów poprzez wprowadzanie nowych, innowacyjnych produktów lub zmianę ich parametrów. Firmy, które zaprzestając produkcji jednego z wyrobów, wprowadzają nową technologię i kupują nowe maszyny, stają jednak przed problemem likwidacji nie w pełni zamortyzowanych, dotychczas używanych maszyn. Czy nieumorzona część wartości początkowej środka trwałego może w takiej sytuacji być kosztem podatkowym?
Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej ustawa o CIT) nie uważa się za koszty uzyskania przychodów strat powstałych w wyniku likwidacji nie w pełni umorzonych środków trwałych, jeżeli środki te utraciły przydatność gospodarczą na skutek zmiany rodzaju działalności.
Oznacza to, że każda likwidacja następująca w wyniku innych przyczyn niż zmiana rodzaju działalności pozwala na zaliczenie niezamortyzowanej części wartości początkowej środka trwałego do kosztów.
Potwierdzają to interpretacje organów podatkowych. Przykładowo w interpretacji Pierwszego Wielkopolskiego Urzędu Skarbowego w Poznaniu z 14 sierpnia 2007 r. (ZD/4061-180/07) stwierdzono: „do kosztów uzyskania przychodów zaliczyć można straty powstałe w wyniku likwidacji nie w pełni umorzonych środków trwałych, jeśli likwidacja ta spowodowana jest jakąkolwiek inną przyczyną niż zmiana rodzaju działalności gospodarczej”. Podobnie wypowiedział się Drugi Mazowiecki Urząd Skarbowy w Warszawie w interpretacji z 30 sierpnia 2007 r. (1472/ROP1/423-291/07/ KM).Warto też przypomnieć nadal aktualny wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 30 marca 1995 r. (SA/Łd 1688/ 94), w którym czytamy: „art. 16 ust. 1 pkt 6 ustawy o CIT zawiera określenie przypadku, w którym straty powstałe w wyniku likwidacji nie w pełni umorzonych środków trwałych nie są uważane za koszty uzyskania przychodów. Przepis ten dotyczy likwidacji środków trwałych bezpośrednio związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą osoby prawnej i stanowi on pewien wyjątek od ogólnej zasady, że likwidacja nie w pełni umorzonych tego rodzaju środków trwałych stanowi koszt uzyskania w wysokości niezamortyzowanej wartości tych środków”.
Jak należy rozumieć jednak zmianę rodzaju działalności, w szczególności czy jest nią np. zmiana technologii? Podpowiedzi można szukać w wykładni historycznej art. 16 ust. 1 pkt 6 ustawy o CIT, bowiem do końca 2000 r. kosztem uzyskania przychodów nie były straty powstałe w wyniku likwidacji nie w pełni umorzonych środków trwałych, jeżeli środki te utraciły przydatność gospodarczą na skutek zmiany rodzaju działalności lub metody jej prowadzenia. Skreślenie wyrażenia „metody jej prowadzenia” można zatem odczytywać w obecnym stanie prawnym jako dopuszczenie możliwości zaliczenia straty w środkach trwałych związanej ze zmianą metody prowadzenia działalności do kosztów podatkowych.
Jak zmianę rodzaju działalności rozumieją organy podatkowe? Twierdzą, że nie dochodzi do niej, jeżeli zasadniczo nie zmienia się rodzaj produkowanych wyrobów czy świadczonych usług. Tak wypowiedział się Trzeci Mazowiecki Urząd Skarbowy w Radomiu w interpretacji z 5 stycznia 2006 r. (1473/389/WD/ 423/118/05/JL), w której czytamy: „Zaprzestanie więc produkcji chemikaliów sklasyfikowanej w PKD pod symbolem 24.14 jest zaprzestaniem jednego z rodzajów działalności w dziale 24, a nie zmianą rodzaju działalności. W ocenie organu podatkowego likwidacja środków trwałych, zgodnie z sytuacją przedstawioną w piśmie spółki, dotyczyła zakończenia wytwarzania jednego rodzaju produkowanych wyrobów (produkcji chemikaliów) z uwagi na nieopłacalność ekonomiczną i nie wpłynęła ona na zmianę podstawowego rodzaju działalności gospodarczej. Likwidacja środków trwałych w takim wypadku nie jest efektem zmiany rodzaju działalności w rozumieniu art. 16 ust. 1 pkt 6 ustawy o CIT”.
Podsumowując, jeżeli likwidacja maszyn następuje z innych przyczyn niż zmiana rodzaju działalności gospodarczej, w tym m.in. na skutek zmiany technologii, i jest uzasadniona ekonomicznie, to niezamortyzowaną część wartości początkowej maszyn można zaliczyć do kosztów podatkowych.
Magdalena Mucha-Prymas jest menedżerem w Dziale Doradztwa Podatkowego Ernst & Young, oddział w Katowicach
Edyta Karkoszka jest konsultantem w Dziale Doradztwa Podatkowego Ernst & Young, oddział w Katowicach
