Jaki kurs przyjąć przy rozliczaniu różnic

Zdaniem Ministerstwa Finansów decyduje tu kurs z dnia poprzedzającego dzień wystawienia faktury.

Tak wynika ze stanowiska przedstawionego w ostatnim Biuletynie Skarbowym (nr 5/2007).

Przypomnijmy, że firmy mogą naliczać różnice kursowe na dwa sposoby – według zasad określonych w ustawie o CIT lub na podstawie przepisów o rachunkowości.

Jeśli zdecydują się na zasady podatkowe, muszą sięgnąć do art. 15a ustawy o CIT. Wynika z niego, że dodatnie różnice kursowe (czyli ekonomicznie korzystne dla podatnika) zwiększają przychody, a ujemne (niekorzystne) – koszty. Jak je liczyć? Mówi o tym art. 15a ust. 2 i 3 ustawy o CIT. Dodatnie różnice kursowe powstają m.in. wtedy, jeżeli wartość poniesionego kosztu wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez NBP jest wyższa od wartości tego kosztu w dniu zapłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia. Na podobnych zasadach powstają ujemne różnice kursowe, np. wtedy, gdy koszt poniesiony jest niższy od kosztu w dniu zapłaty.

Jaki kurs przyjąć przy wyliczaniu kosztu poniesionego? Podstawowa zasada jest taka – koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu. Tak mówi art. 15 ust. 1 ustawy o CIT. Ustawodawca wyjaśnia też, jak rozumieć pojęcie „koszt poniesiony” brany pod uwagę przy wyliczaniu różnic kursowych. To koszt wynikający z otrzymanej faktury (rachunku) albo innego dowodu, jeśli jej nie mamy (art. 15a ust. 7 ustawy o CIT). Zdaniem Ministerstwa Finansów oznacza to, że „przy przeliczeniu waluty obcej na złote należy przyjmować kurs średni NBP z dnia poprzedzającego dzień wystawienia faktury, a nie dzień otrzymania faktury lub ujęcia (zaksięgowania) kosztu”.

W innym piśmie (również zamieszczonym w Biuletynie Skarbowym nr 5/2007) Ministerstwo Finansów odniosło się do rozliczenia różnic kursowych przy amortyzacji. Zdaniem resortu jeżeli podatnik wybierze ustalanie różnic kursowych według podatkowych reguł, powinien naliczać wyłącznie zrealizowane różnice kursowe, które korygują cenę nabycia lub koszt wytworzenia środka trwałego.

Katarzyna Tomala, doradca podatkowy w Meritum Doradcy Podatkowi sp. z o.o.

Ustawa o CIT mówi, że dzień poniesienia kosztu to dzień, na który ujęto go w księgach na podstawie faktury. Nie określa jednak, w którym momencie koszt powinniśmy ująć w księgach. W praktyce stosowane są różne rozwiązania – najwięcej firm księguje koszty na dzień wystawienia faktury, ale niektóre robią to też na dzień jej otrzymania albo dzień zapłaty. Wszystko zależy od przyjętych w przedsiębiorstwie rozwiązań, czyli od jego polityki rachunkowości. I w tym kontekście stanowisko Ministerstwa Finansów jest restrykcyjne, narzuca bowiem sposób księgowania, przyjmując, że właściwe jest tylko ujęcie kosztu na dzień wystawienia faktury. W takim wypadku faktycznie przy rozliczaniu różnic kursowych musimy wziąć pod uwagę kurs z dnia poprzedzającego dzień wystawienia faktury. Ale ani z ustawy o CIT, ani z ustawy o rachunkowości nie wynika, że jest to jedyne możliwe rozwiązanie. Dlatego pismo resortu potwierdza tylko stanowisko firm, które faktycznie ujmują koszty na dzień wystawienia faktury. Podatnicy ujmujący w swoich księgach koszty na inny dzień niż dzień wystawienia faktury (i w konsekwencji przyjmując inny kurs waluty, niż zalecany w stanowisku MF) narażają się na zarzut naruszenia przepisów podatkowych.

Wątpliwości budzi też pismo Ministerstwa Finansów o rozliczaniu różnic kursowych przy zakupie środka trwałego. Art. 16g ust. 5 ustawy o CIT mówi wyraźnie, że cenę nabycia oraz koszt wytworzenia koryguje się o różnice kursowe naliczone do dnia przekazania go do używania. Ministerstwo pod pojęciem różnic naliczonych rozumie wyłącznie różnice kursowe, o których mowa w art. 15a, a więc zrealizowane. Przypomnijmy, że przed 1 stycznia 2007 r. pojęcie różnic kursowych z art. 16g ust. 5 interpretowano gramatycznie i określano tym mianem różnice naliczone w sensie bilansowym, nie zaś wyłącznie zrealizowane. Art. 15a nie wprowadził w tym zakresie nowego systemu ustalania różnic kursowych podatkowych, a jedynie uporządkował regulacje rozproszone w przepisach i wyeliminował lukę w zakresie uregulowania skutków podatkowych szczególnych zdarzeń (m.in. pożyczki, potrącenia). Natomiast art. 16g ust. 5 ustawy o CIT nie zmienił się, w związku z czym jego nowa interpretacja przedstawiona przez Ministerstwo Finansów może budzić kontrowersje.