O zasadach opodatkowania transakcji, których przedmiotem są rzeczy używane, mówią zarówno przepisy ustaw o podatkach dochodowych, jak i ustawy o VAT. Nie definiują jednak rzeczy używanych tak samo. W praktyce może prowadzić to do sytuacji, kiedy ten sam składnik majątkowy dla celów podatku dochodowego traktowany jest jako używany, dla celów VAT – już niekoniecznie.

[srodtytul]Definicja z ustawy o VAT...[/srodtytul]

Zgodnie z art. 43 ust. 2 ustawy o VAT towarami używanymi są:

- budynki i budowle lub ich części – jeżeli od końca roku, w którym zakończono budowę tych obiektów, minęło co najmniej pięć lat;

- pozostałe towary, z wyjątkiem gruntów – których okres używania przez podatnika dokonującego ich dostawy wyniósł co najmniej pół roku.

Zakwalifikowanie określonych rzeczy jako towaru używanego, na gruncie ustawy o VAT, skutkuje przede wszystkim tym, że ich dostawa może być zwolniona z VAT. Pamiętajmy jednak, że dodatkowym warunkiem zwolnienia z VAT jest także to, by przy nabyciu towaru podatnikowi nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego. Dodatkowe ograniczenie dotyczy budynków i budowli lub ich części. W tym wypadku zwolnienie z VAT, mimo upływu wymaganego czasu i braku prawa do odliczenia, nie wchodzi w grę, jeśli będą spełnione łącznie następujące warunki:

- podatnik poniósł nakłady na ich ulepszenie, które stanowiły co najmniej 30 proc. wartości początkowej,

- od nakładów tych miał prawo odliczyć podatek naliczony,

- użytkował budynki (budowle) i ich części krócej niż pięć lat.

[srodtytul]...i w podatku dochodowym[/srodtytul]

W ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych (updop) oraz w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych (updof) o używanych składnikach majątku mowa jest w przepisach dotyczących amortyzacji. W myśl art. 16j updop (oraz odpowiednio art. 22j updof) środki trwałe uznaje się za używane, jeśli podatnik:

- udowodni, że przed ich nabyciem były wykorzystywane co najmniej przez sześć miesięcy – przy rzeczach ruchomych, w tym środkach transportu,- wykaże, że przed ich nabyciem były wykorzystywane co najmniej przez 60 miesięcy – przy nieruchomościach.

Uznanie rzeczy za używany środek trwały pozwala zastosować indywidualną stawkę amortyzacyjną, a tym samym rozliczyć wartość środka trwałego w kosztach podatkowych znacznie szybciej niż przy zastosowaniu zasad ogólnych.

[wyimek]Dla celów PIT i CIT rzecz jest uważana za używaną, jeśli była wykorzystywana w działalności przez określony czas przed jej nabyciem. Dla celów VAT decyduje o tym czas, jaki upłynął od momentu jej nabycia[/wyimek]

[srodtytul]Decyduje wiek[/srodtytul]

Decydującym kryterium uznania rzeczy za używaną jest jej wiek. Wynika to zarówno z definicji zawartych w ustawach o podatkach dochodowych, jak i w ustawie o VAT. W podatkach dochodowych status rzeczy używanej uzależniony jest jednak od wieku, jaki upłynął przed jej nabyciem. Środek trwały będzie uważany za używany bez względu na to, czy wykorzystywał go przed nabyciem podatnik, czy też inne osoby (np. poprzedni właściciel czy korzystający z rzeczy w ramach umowy najmu). Ważne jest tylko to, by w dniu zakupu składnik majątku miał określony wiek.

Inaczej jest w ustawie o VAT. Jej przepisy mówią, że bez znaczenia pozostaje okres, jaki upłynął do dnia nabycia rzeczy ruchomej. Istotny jest natomiast okres używania rzeczy przez podatnika, który ją sprzedaje, liczony od dnia nabycia do dnia zbycia. Przy budynkach (budowlach) lub ich częściach decyduje wiek liczony od dnia zakończenia budowy, a nie – jak w podatkach dochodowych – okres ich faktycznego wykorzystywania. W VAT faktyczne wykorzystywanie budynku nie jest okolicznością pozwalającą na uznanie go za używany.

[ramka][b]Przykład 1[/b]

Spółka z o.o. (podatnik VAT) 15 października 2006 r. kupiła od osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej czteroletni samochód osobowy. Zapłaciła 15 tys. zł (potwierdza to umowa sprzedaży). Zaliczyła samochód do środków trwałych (zamierzała wykorzystywać go ponad rok w prowadzonej działalności). Odpisy amortyzacyjne zaliczała do kosztów uzyskania przychodów. W lutym 2007 r. postanowiła jednak sprzedać samochód (za 24,4 tys. zł brutto). Sprzedaż ta będzie opodatkowana VAT. Na fakturze trzeba zatem wyszczególnić kwotę netto (20 tys. zł) oraz VAT (4,4 tys. zł).

Przy rozliczeniu podatku dochodowego spółka uznała samochód za używany środek trwały i stosowała indywidualną stawkę amortyzacyjną. Dla celów VAT nie można jednak uznać go za używany, bo spółka użytkowała go krócej niż sześć miesięcy. Nie będzie zatem można zastosować zwolnienia, a to oznacza, że transakcja będzie opodatkowana 22-proc. stawką VAT.[/ramka]

[ramka][b]Przykład 2[/b]

Spółka z o.o. (podatnik VAT) 15 lipca 2007 r. kupiła budynek, którego budowę zakończono 15 stycznia 2000 r. Wcześniej budynek był wykorzystywany do celów mieszkalnych (przez trzy lata). Przez pozostały okres nikt w nim nie mieszkał, nie wynajmował go ani nie prowadził w nim działalności gospodarczej. Po dwóch latach spółka budynek sprzeda. W podatku dochodowym nie potraktuje go jako używany. Nie zastosuje zatem indywidualnej stawki amortyzacyjnej, bo budynek nie był wykorzystywany przez 60 miesięcy, przed dniem nabycia. Cechy używanego budynek spełnia natomiast w VAT. Od daty jego wybudowania minęło bowiem pięć lat. Przy jego sprzedaży podatnik może zatem zastosować zwolnienie z VAT.[/ramka]

[srodtytul]Grunty niezabudowane[/srodtytul]

Warto pamiętać, że niezabudowany grunt nie może korzystać ze statusu towaru używanego. Jeśli jednak na gruncie jest usytuowany budynek, który spełnia warunki do uznania go za używany, to na podstawie art. 29 ust. 5 ustawy o VAT także grunt, na którym taki budynek jest posadowiony, korzysta ze zwolnienia z VAT.

[srodtytul]Nowe środki transportu[/srodtytul]

Ustawa o VAT wprowadza pojęcie nowego środka transportu. Zgodnie z art. 2 pkt 10 ustawy o VAT są nim m.in. samochody, jeśli:

- nie przejechały więcej niż 6000 kilometrów lub

- od momentu dopuszczenia ich do użytku upłynęło nie więcej niż sześć miesięcy.

W praktyce może to prowadzić do sytuacji, kiedy w podatku dochodowym samochód będzie rzeczą używaną, natomiast w VAT będzie nowym środkiem transportu. A to nie pozostaje bez wpływu na rozliczenia podatkowe.

[ramka][b]Przykład 3[/b]

Polska spółka z o.o. kupiła od osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej, zamieszkałej w Niemczech, samochód osobowy o wartości 12 tys. euro. Samochód, przed dniem sprzedaży, był wykorzystywany przez obywatela Niemiec przez osiem miesięcy, liczba przejechanych kilometrów wyniosła 5,5 tys. Dla celów podatku dochodowego kupiony samochód będzie uznany za środek trwały. Dzięki temu spółka będzie mogła zastosować indywidualną, podwyższoną stawkę amortyzacyjną. Okres amortyzacji nie będzie jednak mógł być krótszy niż 28 miesięcy. Dla celów VAT natomiast kupiony samochód będzie traktowany jako nowy środek transportu. W efekcie spółka będzie musiała rozliczyć transakcję zakupu jako wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów.[/ramka]

[i]Autor jest doradcą podatkowym[/i]