Spółka złożyła wniosek o interpretację prawa podatkowego. Przedstawiła następujący stan faktyczny: zawarła umowę ubezpieczenia ryzyka kupieckiego, na podstawie której w razie nieotrzymania należności wynikających z jej umów z kontrahentami otrzymuje odszkodowanie. Jednocześnie wyzbywa się prawa do późniejszej windykacji tych należności. Zdaniem spółki otrzymane odszkodowanie jest przychodem, natomiast wartość należności, za którą zostaje wypłacone odszkodowanie, jest kosztem uzyskania przychodów. Dyrektor izby skarbowej zgodził się ze spółką w kwestii przychodu. Odnosząc się do kosztów, wskazał, że są nimi tylko kwoty nieotrzymanych należności udokumentowanych zgodnie z art. 16 ust. 2 ustawy o CIT - m.in. postanowieniem o nieściągalności wydanym przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego lub odpowiednim postanowieniem sądu z zakresu prawa upadłościowego i naprawczego.
Spółka argumentowała, że po wyzbyciu się prawa do windykacji nie jest w stanie przedstawić stosownych dokumentów, a równoczesne uznanie odszkodowania za przychód i nieuznanie za koszt nieściągniętych należności powoduje obowiązek zapłaty większego podatku, niż gdyby należność została zapłacona przez kontrahenta.
Zaskarżyła do sądu decyzję tylko w części odnoszącej się do kosztów. WSA w Gliwicach podzielił pogląd dyrektora izby skarbowej i oddalił skargę.
Szkoda, że sąd rozpatrując tę sprawę, nie odniósł się do art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT. W myśl tego przepisu co do zasady straty z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności mogą być kosztami uzyskania przychodów, pod warunkiem że wierzytelność uprzednio została zarachowana jako przychód należny.
Przez odpłatne zbycie, o którym mowa w tym przepisie, należy rozumieć każde wyzbycie się wierzytelności w zamian za uzyskanie jakiegoś świadczenia.
Sąd mógłby więc rozważyć kwestię, czy uzyskane odszkodowanie, którego warunkiem koniecznym jest zrzeczenie się dochodzenia wierzytelności (domyślać się można, że roszczenia tego dochodzić będzie w przyszłości ubezpieczyciel), nie jest swego rodzaju wynagrodzeniem z tytułu zbycia wierzytelności. Jeśli tak, pozwalałoby to zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów kwoty wierzytelności uprzednio zarachowane jako przychód należny a zbyte odpłatnie na rzecz ubezpieczyciela.
Można by też w konsekwencji próbować podważyć twierdzenie, że omawiana wierzytelność nie może być zaliczona do kosztów podatkowych, ze względu na brak związku z uzyskanym odszkodowaniem. Gdy zrzeczenie się przez podatnika dochodzenia wierzytelności od swojego kontrahenta jest warunkiem niezbędnym uzyskania odszkodowania, uznać można, że generuje koszty związane bezpośrednio z uzyskanym odszkodowaniem.
Dodatkowego argumentu dostarcza doktryna i orzecznictwo, w którym prezentowane jest stanowisko, że koncepcja bezpośredniego związku przyczynowego kosztu i przychodu jest zbyt kategoryczna i nieuzasadniona treścią art. 15 ust. 1 ustawy o CIT.
