Czy dopłacając pracownikowi do jego szkolenia, mamy potrącić podatek dochodowy?
- pyta czytelniczka DF.
Żeby odpowiedzieć na tak ogólne pytanie, musimy przede wszystkim wiedzieć, czy:
- pracownik dokształca się w formach szkolnych, czy pozaszkolnych,
- pracownik dokształca się na podstawie skierowania pracodawcy, czy bez tego skierowania. Dopiero znając odpowiedzi na te pytania, możemy przejść do kwestii podatkowych. Bo przepis podatkowy jest w tej mierze dość ogólny.
Wolna od podatku dochodowego jest wartość świadczeń przyznanych zgodnie z odrębnymi przepisami przez pracodawcę na podnoszenie kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego pracownika, z wyjątkiem wynagrodzeń otrzymywanych za czas urlopu szkoleniowego oraz za czas zwolnień z części dnia pracy, przysługujących pracownikom podejmującym naukę w szkołach lub podnoszącym kwalifikacje zawodowe w formach pozaszkolnych (art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w skrócie updof).Przepis podatkowy mówi o odrębnych przepisach. Chodzi tu o dwa rozporządzenia:
To pierwsze w dużej mierze zastąpiło drugie. Trzeba pamiętać, że rozporządzenie z1993 r. nadal obowiązuje, choć w formie szczątkowej (wiele jego przepisów zostało uchylonych i zastąpionych regulacjami w rozporządzeniu z2006 r.).
Z art. 21 ust. 1 pkt 90 updof wynika, że zwolnienie dotyczy świadczeń przyznanych pracownikom niezależnie od tego, czy dokształcają się w szkole, czy w formach pozaszkolnych. Można by więc powiedzieć, że forma nie ma znaczenia. Ale tak nie jest. Trzeba bowiem wiedzieć, co konkretnie kryje się pod tymi określeniami.
O formach szkolnych mówi rozporządzenie z12 października1993 r. w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych (DzU z 1993 r. nr 103, poz. 472 ze zm.). Z § 3 wynika, że kształcenie dorosłych w formach szkolnych odbywa się w szkołach:
- podstawowych,
- ponadpodstawowych i
- wyższych.
Natomiast co do form pozaszkolnych, to trzeba wiedzieć, że utracił już moc prawną § 8 rozporządzenia z 12 października 1993 r. Z przepisu tego wynikało, że formy pozaszkolne to:
- studia podyplomowe,
- kursy,
- seminaria.
Zgodnie z tym rozporządzeniem w miarę potrzeby mogły być również organizowane inne formy kształcenia pozaszkolnego, jak staże zawodowe, staże specjalizacyjne, praktyki zawodowe, samokształcenie kierowane.
Inaczej jest od 14 marca 2006 r. Zgodnie z§2 rozporządzenia z 3 lutego 2006 r. pozaszkolne formy kształcenia to dziś:
- kurs,
- kurs zawodowy,
- seminarium,
- praktyka zawodowa.
Zatem od 14 marca 2006 r. do pozaszkolnych form kształcenia nie zalicza się dziś:
- studiów podyplomowych
- staży (zawodowych, specjalizacyjnych),
- samokształcenia kierowanego,
- kursów o czasie trwania krótszym niż 30 godzin zajęć edukacyjnych, bo obecnie kurs to pozaszkolna forma kształcenia o czasie trwania nie krótszym niż 30 godzin zajęć edukacyjnych (§ 2 ust. 2 rozporządzenia z 3 lutego 2006 r.).
Jeśli pracodawca dopłaca pracownikowi:
- do tych form dokształcania, które są dziś uznawane za pozaszkolne (tzn. zgodnie z rozporządzeniem z 3 lutego 2006 r.), to świadczenia te są zwolnione od podatku dochodowego,
- do tych form dokształcania, które nie są dziś pozaszkolnymi formami kształcenia, to świadczenia te nie są wolne od podatku dochodowego.
Pracodawca pokrywa pracownikom koszty:
- kursów o czasie trwania krótszym niż 30 godzin zajęć edukacyjnych,
- egzaminu na uzyskanie certyfikatu z języka obcego.
Ponieważ wszystkie te formy nie są dziś uznawane za pozaszkolne formy kształcenia, więc dopłaty do nich są opodatkowane.
Ale na tym rzecz się nie kończy, ważne jest jeszcze to, o jakie konkretnie świadczenia chodzi.
Niektóre świadczenia pracownik podnoszący kwalifikacje zawodowe i wykształcenie ogólne czasami musi, a czasami tylko może otrzymać. Tu nadal stosujemy przepisy częściowo uchylonego rozporządzenia z 12 października 1993 r.
Pracownikowi, który dokształca się w szkole na podstawie skierowania, przysługuje (§ 4 rozporządzenia z 1993 r.):
- płatny urlop szkoleniowy,
- płatne zwolnienie z części dnia pracy.
Zakład pracy może też przyznać takiemu pracownikowi dodatkowe świadczenia, a w szczególności:
- zwrócić koszty przejazdu, zakwaterowania i wyżywienia na zasadach obowiązujących przy podróżach służbowych na obszarze kraju, jeśli nauka odbywa się w innej miejscowości niż miejsce zamieszkania i miejsce pracy pracownika,
- pokryć koszty podręczników i innych materiałów szkoleniowych,
- pokryć opłaty za naukę, pobierane przez szkołę,
- udzielić dodatkowego urlopu szkoleniowego.
Natomiast pracownikowi, który dokształca się w szkole bez skierowania, pracodawca może (§ 5 rozporządzenia z 1993 r.):
- udzielić bezpłatnego urlopu i zwolnienia z części dnia pracy bez zachowania prawa do wynagrodzenia,
- zwrócić koszty przejazdu, zakwaterowania i wyżywienia na zasadach obowiązujących przy podróżach służbowych na obszarze kraju, jeśli nauka odbywa się w innej miejscowości niż miejsce zamieszkania i miejsce pracy pracownika,
- pokryć koszty podręczników i innych materiałów szkoleniowych,
- pokryć opłaty za naukę, pobierane przez szkołę.
Niezależnie od tego, czy pracownik dokształca się w szkole na podstawie skierowania z zakładu pracy, czy bez niego, zwolnione od podatku są:
- zwrot kosztów przejazdu, zakwaterowania i wyżywienia na zasadach obowiązujących przy podróżach służbowych na obszarze kraju, jeśli nauka odbywa się w innej miejscowości niż miejsce zamieszkania i miejsce pracy pracownika,
- pokrycie kosztów podręczników i innych materiałów szkoleniowych,
- pokrycie opłat za naukę, pobieranych przez szkołę. Nie jest wolne od podatku wynagrodzenie za czas urlopu szkoleniowego oraz za czas zwolnień z części dnia pracy, bo te art. 21 ust. 1 pkt 90 updof wyraźnie wyłącza ze zwolnienia.
Potwierdza to pismo Urzędu Skarbowego w Staszowie z 19 lipca2006 r. (nr PD/415-13/06).
Jeśli pracownik podnosi kwalifikacje w formach pozaszkolnych, na podstawie skierowania zakładu pracy, to przysługuje mu (§ 9 ust. 1 rozporządzenia z 1993 r.):
- zwrot kosztów uczestnictwa, w tym kosztów zakwaterowania, wyżywienia i przejazdu,
- płatny urlop szkoleniowy na udział w obowiązkowych zajęciach,
- płatne zwolnienie z części dnia pracy.
Natomiast pracownikowi podejmującemu naukę w formach pozaszkolnych bez skierowania może być udzielony tylko urlop bezpłatny i zwolnienie z części dnia pracy bez zachowania prawa do wynagrodzenia (§ 11 rozporządzenia z 1993 r.).
Zwolniony od podatku jest tylko zwrot kosztów uczestnictwa w formach pozaszkolnych, w których pracownik uczestniczy na podstawie skierowania zakładu pracy (w tym zwrot kosztów zakwaterowania, wyżywienia i przejazdu). Natomiast nie są wolne od podatku świadczenia przyznane pracownikowi dokształcającemu się w formach pozaszkolnych bez skierowania. Dlaczego? Bo w świetle obowiązujących przepisów może być mu udzielony tylko urlop bezpłatny i zwolnienie z części dnia pracy bez zachowania prawa do wynagrodzenia. Wszelkie inne świadczenia nie byłyby - jak mówi art. 21 ust. 1 pkt 90 updof - przyznane zgodnie z odrębnymi przepisami.
Potwierdza to również Urząd Skarbowy w Staszowie w piśmie z 19 lipca 2006 r. (nr PD/415-13/06).
Na pewno dziś nie ma już ich na liście form pozaszkolnych. Czyżby oznaczało to, że dofinansowanie do nich jest opodatkowane? Moim zdaniem wszystko zależy od tego, kto je organizuje. Jak informuje Ewa Kafarska, rzeczniczka prasowa Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, studia podyplomowe mogą prowadzić:
- wszystkie jednostki mające status uczelni wyższej,
- placówki naukowe Państwowej Akademii Nauk,
- wszystkie jednostki badawczo-rozwojowe (tzw. OBR).
Moim zdaniem, jeśli studia podyplomowe są prowadzone przez uczelnię wyższą, to wprawdzie nie są one już wymienione na liście pozaszkolnych form dokształcania, ale są nadal formą szkolną. Skoro tak, to dofinansowanie do studiów podyplomowych jest zwolnione od podatku, tak jak dofinansowanie do każdej innej szkolnej formy dokształcania.
Problem jest ze studiami podyplomowymi prowadzonymi przez placówki naukowe PAN i OBR. Jeśli istotnie uznać, że podmioty te nie mają statusu szkoły wyższej, to kształcenie się w nich nie będzie ani szkolną, ani pozaszkolną formą dokształcania. A to oznaczałoby, że dofinansowanie do studiów podyplomowych w tych jednostkach nie jest zwolnione od podatku. Tak właśnie interpretują to: Drugi Urząd Skarbowy w Kielcach (pismo z 19 września 2006 r., nr OG-005/123/2006/PD II/415-56/06) i Urząd Skarbowy w Staszowie (pismo z 19 lipca 2006 r., nr PD/41513/06). Trzeba jednak podkreślić, że urzędy te w ogóle nie zajęły się dociekaniem, kto te studia prowadzi.
