Od 1 stycznia 2009 r. zaczęły obowiązywać uproszczone zasady opodatkowania drobnych umów-zleceń i o dzieło. Miały one ułatwić życie płatnikom. Efekt jest jednak zupełnie inny – najczęściej komplikują one tylko rozliczenia. Poza tym traci na tym zleceniobiorca, bo oddaje fiskusowi wyższe kwoty niż w sytuacji, gdy umowa opodatkowana jest na zasadach ogólnych.

[srodtytul]Kontrowersyjne ułatwienie[/srodtytul]

Przepisem, który sprawia tyle kłopotów jest art. 30 ust. 1 pkt 5a ustawy o PIT. Zgodnie z nim od niewielkich przychodów z umów-zleceń i o dzieło oraz innych, o których mowa w art. 13 pkt 2 lub 5 – 9 ustawy o PIT pobiera się zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 18 proc. przychodu.

Zasadę tę stosuje się, jeżeli suma należności określonych w umowie lub w umowach zawartych z osobą niebędącą pracownikiem płatnika z tego samego tytułu nie przekracza miesięcznie od tego samego płatnika 200 zł. Ustęp 3 tego przepisu precyzuje, że podatek ten oblicza się bez uwzględniania kosztów uzyskania przychodów.

W praktyce okazuje się, że zryczałtowany podatek od zleceń i umów o dzieło zwykle nie jest korzystny ani dla płatników, ani dla podatników. Obowiązki sprawozdawcze firm są bowiem tylko nieco ograniczone, a ułatwienia dotyczą tylko sytuacji, gdy wszystkie umowy z danym zleceniobiorcą były opodatkowane ryczałtem.

Gdy się okaże, że w jednym z miesięcy zarobił on ponad 200 zł, to art. 30 ust. 1 pkt 5a ustawy i PIT tylko komplikuje rozliczenia. Zleceniobiorca i tak musi bowiem otrzymać PIT-11 i fakt, że będzie on dotyczył tylko części umów, nie jest dla firmy żadnym ułatwieniem.

Na zryczałtowanym podatku tracą też zleceniobiorcy. To dlatego, że pobierając PIT, płatnik nie uwzględnia kosztów uzyskania przychodów ani składki na ubezpieczenie zdrowotne. Ponadto od takiego przychodu nie można odliczyć wydatków z tytułu używania Internetu, a podatku nie można pomniejszyć o ulgę rodzinną.

[srodtytul]Problemy ze składkami ZUS[/srodtytul]

Zleceniobiorcy i wykonawcy dzieł opodatkowani ryczałtem mają problemy ze składkami na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Płatnicy nie uwzględniają ich bowiem przy poborze zaliczek.

Ministerstwo Finansów potwierdza jednak, że mogą je odliczyć sami podatnicy, o ile osiągają inne dochody opodatkowane według skali, według 19-proc. stawki liniowej lub ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.

[wyimek][b]18 proc.[/b] wynosi zryczałtowany podatek od drobnych umów-zleceń i o dzieło. Jest on obliczany od przychodu (bez uwzględniania kosztów uzyskania przychodów)[/wyimek]

Przepisy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie wyłączają bowiem możliwości odliczenia składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, których podstawą wymiaru są należności (świadczenia) podlegające opodatkowaniu w sposób zryczałtowany.

W takiej sytuacji składki należy wykazać w zeznaniu PIT-37, PIT-36, PIT36L albo PIT-28. Problemem jest fakt, że [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=80474]ustawa o PIT[/link] nakazuje ustalenie wysokości składek na podstawie dokumentów stwierdzających ich poniesienie. Tymczasem przepisy podatkowe nie zobowiązują płatników do przekazywania podatnikom żadnej informacji o wysokości pobranych składek.

Ministerstwo Finansów wyjaśnia, że można je odliczyć np. na podstawie zaświadczenia wystawionego przez płatnika. Wydaje się, że podstawą mogą być także zaświadczenia RMUA. Wówczas trzeba jednak pamiętać, że ustawa o PIT pozwala odliczyć tylko część składki zdrowotnej, czyli 7,75 proc. podstawy jej obliczenia.

[srodtytul]Stawka godzinowa[/srodtytul]

Sposób sformułowania art. 30 ust. 1 pkt 5a ustawy o PIT powoduje, że płatnicy często mają wątpliwości, czy powinni pobrać podatek w formie ryczałtu, czy też na zasadach ogólnych. Świadczą o tym liczne wnioski o interpretacje. Najwięcej z nich dotyczy sytuacji, gdy z umowy- -zlecenia wynika jedynie stawka godzinowa i dopiero po zakończeniu miesiąca można stwierdzić, czy wypłata będzie wyższa niż 200 zł.

Problemem tym zajmowała się m.in.[b] Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacji z 3 lutego 2010 r. (IPPB2/415-699/09-2/AS). [/b]

Z pytaniem zwróciła się spółka, która zawiera umowy-zlecenia z osobami, które nie są jej pracownikami. Nie określają one konkretnej kwoty wynagrodzenia przysługującego miesięcznie wykonawcy, a jedynie stawkę za godzinę pracy lub za metr uszytej tkaniny. Ostateczna wysokość wynagrodzenia zleceniobiorcy jest więc znana dopiero po zakończeniu miesiąca i sporządzeniu zestawienia wykonanej pracy.

Zdaniem wnioskodawcy, jeśli suma miesięcznych należności nie przekracza kwoty 200 zł, to powinien pobrać zryczałtowany podatek dochodowy.

Izba skarbowa nie zgodziła się z tym stanowiskiem. Wskazała, że aby art. 30 ust. 1 pkt 5a ustawy o PIT mógł być zastosowany, muszą być spełnione łącznie dwa warunki. Po pierwsze suma należności określonych w umowie lub w umowach zawartych z osobą niebędącą pracownikiem płatnika, z tego samego tytułu nie może przekroczyć kwoty 200 zł. Po drugie należność ta musi być określona w okresach miesięcznych.

Z treści przepisu wyraźnie wynika, że chodzi o kwoty określone w umowie, a nie wypłacone.

Oznacza to, że jeśli z umowy nie wynika wprost określona kwota należności za dany miesiąc, a zawiera ona tylko sposób jej wyliczenia, to nie stosuje się do niej art. 30 ust. 1 pkt 5a ustawy o PIT.

[srodtytul]Trzeba dodać różne profity[/srodtytul]

Aby zastosować podatek w formie ryczałtu, płatnik musi dodać miesięczne należności z tego samego tytułu i sprawdzić, czy ich suma nie przekracza 200 zł. Tu pojawia się pytanie: czy umowy-zlecenia należy liczyć razem z umowami o dzieło?

Problemem tym zajmowała się [b]Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacji z 18 grudnia 2009 r. (IPPB2/415-605/09-4/MK).[/b]

Czytamy w niej, że umowy-zlecenia i umowy o dzieło są tym samym źródłem przychodów. Jest to bowiem działalność wykonywana osobiście. Do limitu należy więc traktować je łącznie.

[srodtytul]Prawa majątkowe na zasadach ogólnych[/srodtytul]

Warto pamiętać, że przepisów o podatku w formie ryczałtu nie stosuje się do przychodów z praw majątkowych, o których jest mowa w art. 18 ustawy o PIT. Chodzi przede wszystkim o przychody z: praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów, praw do projektów wynalazczych, praw do topografii układów scalonych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych (w tym również z odpłatnego zbycia tych praw).

Potwierdza to m.in. odpowiedź [b]Izby Skarbowej w Warszawie z 18 grudnia 2009 r. (IPPB2/415-605/09-3/MK).[/b]

Zgodziła się ona, że w sytuacji gdy w umowach zapisano, iż:

- wykonanie dzieła podlega prawu autorskiemu

- wykonawca upoważnia zamawiającego do korzystania bez ograniczeń z dzieła własnego autorstwa w ramach wynagrodzenia określonego w umowie

- praca wykonywana przez stronę tej umowy jest twórcza, tzn. niepowtarzalna, ma indywidualny charakter oraz spełnia przesłanki utworu określone w [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B2FBE4F099255E177A9DED2E87D5E90B?id=181883]ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych[/link]

- strona umowy jest twórcą bądź artystą wykonawcą w rozumieniu tej ustawy – to wynagrodzenie będzie przychodem z praw majątkowych, o których mowa w art. 18 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Oznacza to, że do umowy o dzieło z przeniesieniem praw majątkowych zawsze stosuje się ogólne zasady poboru zaliczek (nawet gdy wynagrodzenie nie przekracza 200 zł).

[ramka][b]Uwaga[/b]

Płatnicy wykazują należny zryczałtowany podatek dochodowy, o którym mowa w art. 30 ust. 1 pkt 5a ustawy o PIT w deklaracji PIT-8AR (część C, wiersz 13, poz. 163 – 174)[/ramka]

[ramka][b]Do jakich przychodów stosuje się ryczałt[/b]

Zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 5a ustawy o PIT ryczałt stosowany jest m.in. do przychodów:

- z osobiście wykonywanej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, trenerskiej, oświatowej i publicystycznej, w tym z tytułu udziału w konkursach z dziedziny nauki, kultury i sztuki oraz dziennikarstwa, jak również przychody z uprawiania sportu, stypendia sportowe przyznawane na podstawie odrębnych przepisów oraz przychody sędziów z tytułu prowadzenia zawodów sportowych,

- otrzymywanych przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich, bez względu na sposób powoływania tych osób, nie wyłączając odszkodowania za utracony zarobek,

- osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym,

- z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej,

- otrzymywanych przez osoby, niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych,

- z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwanych wyłącznie od:

a) osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej,

b) właściciela (posiadacza) nieruchomości, w której lokale są wynajmowane, lub działającego w jego imieniu zarządcy albo administratora – jeżeli podatnik wykonuje te usługi wyłącznie na potrzeby związane z tą nieruchomością,

– z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej.[/ramka]