W praktyce zdarza się, że klient zwraca przedsiębiorcy wydatki poniesione na nabycie środków trwałych.

Może tak być np. wtedy, gdy producent specjalistycznych wyrobów (wytwarzanych tylko na potrzeby konkretnego odbiorcy) musi ponieść określone inwestycje w celu uruchomienia produkcji i uzgodni ze swoim klientem, że sfinansuje zakup wymaganych środków trwałych.

Przy czym podmiot dokonujący zwrotu wydatków (finansujący inwestycję) nie nabywa jednocześnie praw do środków trwałych.

[srodtytul]Nie ma przychodu...[/srodtytul]

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=3EC0892953EAF58605FEE453B6E7CBF6?id=115893]ustawy o CIT[/link] wszelkie otrzymane przez podatnika pieniądze lub wartości pieniężne stanowią, co do zasady, przychód dla celów podatkowych.

Oznacza to, że otrzymanie od kontrahenta pieniędzy, stanowiące zwrot wydatków uprzednio poniesionych przez podatnika, wiąże się zasadniczo z koniecznością rozpoznania przychodu.

Należy jednak podkreślić, że powyższą zasadę ogólną stosuje się z zastrzeżeniem art. 12 ust. 4 ustawy o CIT, który określa, co nie jest uznawane za przychód dla celów podatkowych.

Jako jeden z wyjątków wymienia zwrócone wydatki niezaliczone do kosztów uzyskania przychodów (art. 12 ust. 4 pkt 6a ustawy o CIT).

[srodtytul]...bo nie było kosztów [/srodtytul]

W rezultacie otrzymane pieniądze, jeśli są związane ze zwrotem wydatków niezaliczonych uprzednio do kosztów, nie stanowią przychodu dla celów podatkowych.

W omawianej sytuacji zastosowanie ma art. 16 ust. 1 pkt 1 lit. b) ustawy o CIT, który wyłącza z kosztów uzyskania przychodów m.in. wydatki na nabycie środków trwałych.

Jak wiadomo, wyłączenie to wynika z tego, że w przypadku środków trwałych, co do zasady, kosztami uzyskania przychodów są odpisy amortyzacyjne dokonywane od ich wartości początkowej.

Ponieważ wydatki poniesione przez przedsiębiorcę na nabycie środków trwałych nie stanowią kosztów podatkowych, kwota, jaką otrzyma w ramach ich zwrotu, nie jest przychodem.

Ewentualny przychód stanowiłaby natomiast różnica wynikająca z nadwyżki otrzymanych środków nad wartością poniesionych wydatków. Datą powstania takiego przychodu, zgodnie z art. 12 ust. 3e ustawy o CIT, byłby dzień otrzymania środków pieniężnych (otrzymania zwrotu wydatków) przez podatnika.

[srodtytul]Nie odliczymy odpisów [/srodtytul]

Finansowanie inwestycji przez kontrahenta będzie miało jednak wpływ na odpisy amortyzacyjne dokonywane przez przedsiębiorcę.

Jak mówi bowiem art. 16 ust. 1 pkt 48 ustawy o CIT, odpisów z tytułu zużycia środków trwałych dokonywanych od tej części ich wartości, która odpowiada poniesionym wydatkom na nabycie środków trwałych zwróconym podatnikowi w jakiejkolwiek formie, nie uznaje się za koszty uzyskania przychodów.

Oznacza to, że odpisy amortyzacyjne od środka trwałego nie będą dla firmy kosztem, jeśli kwota otrzymanego zwrotu będzie równa lub większa od jego wartości początkowej.

Potencjalne koszty pojawiłyby się w sytuacji, gdyby podatnik otrzymał jedynie częściowy zwrot wydatków (mniejszy od wartości początkowej środka trwałego), np. jeśli inwestycja byłaby współfinansowana (a nie finansowana w całości) przez kontrahenta.

[srodtytul]Nie ma dostawy...[/srodtytul]

W pewnym uproszczeniu opodatkowaniu VAT podlegają zasadniczo dwa rodzaje transakcji: odpłatna dostawa towarów (w tym jej szczególne formy, takie jak eksport czy wewnątrzwspólnotowe nabycie) oraz odpłatne świadczenie usług.

W konsekwencji jeśli dana transakcja nie stanowi ani odpłatnej dostawy towarów, ani odpłatnego świadczenia usług, wówczas nie podlega opodatkowaniu.

W praktyce gospodarczej takie sytuacje zdarzają się dość rzadko. Jako przykład można tu wymienić chociażby wypłatę odszkodowania. Tego rodzaju transakcja (wyłączona z zakresu opodatkowania VAT) pojawi się także w omawianej sytuacji.

Zgodnie z definicją zawartą w art. 7 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=172827 ]ustawy o VAT[/link] przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel.

Jeśli zatem, zgodnie z zawartymi ustaleniami, podatnik nie przenosi na rzecz finansującego inwestycję żadnych praw do środków trwałych (w szczególności prawa do rozporządzania nimi jak właściciel), wówczas transakcja nie stanowi odpłatnej dostawy towarów.

[srodtytul]...nie ma też usługi[/srodtytul]

Stosownie do definicji w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów.

Jak widać, zakres pojęcia świadczenia usług zdefiniowany został maksymalnie szeroko i zdaje się obejmować wszystko, co nie jest dostawą towarów. Zakres ten ma jednak swoje granice, a kluczem do ich rozpoznania jest słowo „świadczenie”.

Elementem niezbędnym do zaistnienia świadczenia usług jest wykonanie konkretnej czynności na rzecz danego podmiotu w zamian za otrzymane wynagrodzenie. W konsekwencji aby czynność podlegała opodatkowaniu, musi istnieć związek między wykonaną usługą i wynagrodzeniem za nią (świadczenie wzajemne).

Brak związku między świadczeniem i wynagrodzeniem, a tym bardziej brak świadczenia w ogóle (istnienie jedynie środków pieniężnych przekazanych danemu podmiotowi) oznacza brak opodatkowania.

W omawianym stanie faktycznym otrzymane przez podatnika pieniądze (zwrot wydatków poniesionych na nabycie środków trwałych) nie stanowią wynagrodzenia za wykonanie przez niego konkretnej usługi na rzecz podmiotu dokonującego zwrotu.

Przekazanie funduszy jest elementem niezbędnym do uruchomienia inwestycji, dzięki której podatnik będzie mógł w przyszłości wykonywać określone świadczenia na rzecz finansującego, za które będzie otrzymywać odrębne wynagrodzenie. W rezultacie definicja odpłatnego świadczenia usług nie jest w tym wypadku spełniona.

Reasumując, ponieważ omawianego zdarzenia nie można uznać za odpłatną dostawę towarów ani za odpłatne świadczenie usług, otrzymane przez spółkę pieniądze (zwrot poniesionych wydatków) nie podlegają opodatkowaniu VAT.

[srodtytul]Można odliczyć VAT [/srodtytul]

Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, przedsiębiorcy przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego.

Przepis ten jest wyrazem jednej z fundamentalnych zasad systemu podatku VAT, tzw. zasady neutralności, która pozwala podatnikowi na uniknięcie konieczności poniesienia ciężaru podatku i przesunięciu tego obowiązku na ostatecznego konsumenta danego towaru lub usługi.

W związku z powyższym, o ile firma będzie wykorzystywać środki trwałe (z tytułu zakupu których otrzymała zwrot poniesionych wydatków) do wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, np. do wytwarzania produktów, które będą sprzedawane, wówczas przysługuje jej prawo do odliczenia VAT naliczonego przy ich nabyciu.

Warto w tym miejscu przypomnieć, że 1 grudnia 2008 r. została zniesiona regulacja ograniczająca prawo do odliczenia VAT od nabywanych towarów, jeżeli wydatki na ich nabycie nie mogłyby być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

W omawianej sytuacji wydatki na nabycie środków trwałych oraz dokonywane odpisy amortyzacyjne nie stanowią kosztów uzyskania przychodów, ale w rezultacie nie ma to wpływu na prawo do odliczenia VAT.

[ramka][b]Fiskus akceptuje korzystne skutki podatkowe[/b]

Zwrot wydatków na nabycie środka trwałego nie wiąże się z obowiązkiem rozpoznania przychodu, przy jednoczesnym braku możliwości zaliczenia do kosztów odpisów amortyzacyjnych.

Nie powoduje też obowiązku rozliczenia należnego VAT, natomiast podatnikowi w dalszym ciągu przysługuje prawo do odliczenia VAT naliczonego.

Organy podatkowe potwierdzają to stanowisko. [b]Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 16 września 2008 r. (IBPB3/423-504/08/MS)[/b] stwierdziła: „w związku z realizowaną inwestycją spółka poniosła wydatki, których nie zaliczyła do kosztów uzyskania przychodów ze względu na fakt, że składają się one na koszt wytworzenia środków trwałych, a zatem powiększają ich wartość początkową i podlegają wyłączeniu z kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 1 lit. b) ustawy o CIT.

Jednocześnie na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 48 ustawy o CIT odpisy amortyzacyjne od wytworzonych środków trwałych nie będą zaliczone do kosztów podatkowych w tej części, w jakiej odpowiadają wydatkom na wytworzenie środków trwałych zwróconym spółce przez wykonawcę.

W konsekwencji powyższego wypełniona zostanie hipoteza przepisów art. 12 ust. 4 pkt 6a oraz art. 16 ust.1 pkt 48 ustawy o CIT”.

Podobne stanowisko znajdziemy w[b] interpretacji z 10 grudnia 2009 r. (ILPB3/423-787/09-5/ŁM) wydanej przez Izbę Skarbową w Poznaniu[/b].

Jeśli chodzi o VAT, to w[b] interpretacji Izby Skarbowej w Warszawie z 30 maja 2008 r. (IPPP1/443-489/08-2/IG)[/b] czytamy: „Przekazanie współproducentowi środków na dalszą realizację współprodukcji nie jest dostawą towarów ani świadczeniem usług w rozumieniu ustawy o VAT.

Przekazywane środki pieniężne nie wiążą się z jakąkolwiek czynnością podlegającą opodatkowaniu. Ich przekazanie wynika z zawartej umowy dotyczącej realizacji wspólnego przedsięwzięcia i wiąże się z pokryciem kosztów tej realizacji”.

Podobnie było w [b]interpretacji z 11 grudnia 2009 r. (ILPP2/443-1226/09-5/EN) wydanej przez Izbę Skarbową w Poznaniu.[/b][/ramka]

[i]Autor jest doradcą podatkowym, właścicielem kancelarii doradztwa podatkowego TuboTax[/i]