Ulga na zakup kasy: kiedy skorzysta następca

Przedsiębiorcy, którzy chcą ograniczyć odpowiedzialność majątkiem osobistym za zobowiązania, coraz częściej korzystają z możliwości jakie na podstawie art. 551 § 5 daje im kodeks spółek handlowych w zakresie przekształcenia działalności gospodarczej w jednoosobową spółkę kapitałową (z reguły w spółkę z o.o.). Zasadą jest, że nowa spółka jest kontynuatorem dotychczas prowadzonej jednoosobowej działalności gospodarczej, to znaczy, że przysługują jej wszystkie prawa i obowiązki przedsiębiorcy przekształconego.

Czytaj także: Ulga na zakup kasy fiskalnej dla jednoosobowej spółki kapitałowej

Nie wszystko jest oczywiste

Na gruncie prawa podatkowego występuje jednak spór miedzy podatnikami a skarbówką w zakresie prawa do skorzystania z ulgi na zakup nowych kas rejestrujących. Organy podatkowe odmawiają podmiotom powstałym w wyniku przekształcenia prawa do odliczenia zakupu nowych kas fiskalnych. Twierdzą bowiem, że podmioty te „wchodzą" w ukształtowaną prawnie sytuację przedsiębiorcy w zakresie istniejącego obowiązku prowadzenia ewidencji obrotu i podatku.

Prawo do ponownego skorzystania przez nowo powstałą spółkę z o.o. z prawa do odliczenia od podatku należnego kwoty wydatkowanej na zakup kas rejestrujących potwierdza jednak wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 2 marca 2018 r. (I FSK 726/16). NSA jednoznacznie stwierdził, że w wyniku przekształcenia przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną w jednoosobową spółkę kapitałową, spółka ta nie przejmuje (kontynuuje) obowiązku prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących.

Jakie prawa ma nowy podmiot

Takie samo stanowisko zajął Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach w wyroku z 14 czerwca 2018 r. (I SA/Ke 432/16), uznając za uzasadnioną skargę podatnika na decyzję organu podatkowego.

Spór w sprawie dotyczył kwestii, czy podatnik, jakim jest spółka powstała w wyniku przekształcenia przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną, posiada w zakresie podatku od towarów i usług uprawnienie do odliczenia od podatku należnego kwoty wydatkowanej na zakup kas rejestrujących, skoro przedsiębiorca przed przekształceniem skorzystał z tego uprawnienia. Organ uznał, że gdy przedsiębiorca przed przekształceniem skorzystał z ulgi, spółka powstała na skutek przekształcenia jako jego następca prawny nie nabywa ponownie prawa do ulgi, gdyż nie jest podatnikiem, który rozpoczyna ewidencjonowanie obrotu zgodnie z art. 111 ust. 4 ustawy o VAT. Organ powołał się przy tym na rozszerzającą wykładnię art. 112b ordynacji podatkowej (dalej: o.p.) stanowiącego o odpowiedzialności spółki jako osoby trzeciej za zaległości podatkowe osoby fizycznej powstałe w okresie, kiedy prowadziła ona przekształcone przedsiębiorstwo.

Sukcesja nie jest pełna

W świetle art. 93a § 4 o.p., w wyniku przekształcenia przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną w jednoosobową spółkę kapitałową nie następuje pełna sukcesja podatkowa, gdyż nie obejmuje ona zobowiązań, a jedynie prawa. Ustawodawca nie zdecydował się na uznanie spółki za sukcesora na takich samych zasadach, jak w przypadku innych podmiotów prawa handlowego, o których mowa w art. 93a § 1, 2 oraz 3 o.p., co do których przyjął sukcesję zupełną. Jako błędną należy zatem uznać wykładnię art. 112b o.p. przeprowadzoną przez organy podatkowe, a polegającą na przyjęciu, że przepis ten rozszerza zakres sukcesji wynikającej z literalnego brzmienia art. 93a § 4 o.p.

Nowy podmiot, którym jest spółka powstała z przekształcenia, nie kontynuuje ewidencjonowania, gdyż nie wstępuje w obowiązki dotychczasowego podmiotu, a niewątpliwie prowadzenie ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących stanowi obowiązek. Brak jest zatem podstaw prawnych dla odmowy przyznania spółce ulgi przy zakupie kas, gdyż jest ona podatnikiem, który rozpoczyna ewidencjonowanie zgodnie z art. 111 ust. 4 ustawy o VAT.

Przykład:

Jednoosobowa spółka z o.o. powstała z przekształcenia przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną, który odliczył kwotę wydatkowaną na zakup kas rejestrujących, może skorzystać z prawa do odliczenia przy zakupie kas. W takim przypadku nie dochodzi bowiem do sukcesji uniwersalnej, a zatem do przejęcia praw i obowiązków przejmowanego podmiotu.

Inaczej przy przejęciu osób prawnych

Odmiennie kształtuje się sytuacja podatkowa osób prawych powstałych w wyniku przekształcenia, połączenia czy przejęcia spółek osobowych lub kapitałowych. Zgodnie z art. 93 § 1 i 2 o.p. podmiot będący sukcesorem wstępuje we wszelkie przewidziane w przepisach prawa podatkowego prawa i obowiązki poprzednika. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 23 listopada 2017 r. (I FSK 279/16) stwierdził, że w takim przypadku dochodzi do sukcesji uniwersalnej zarówno praw, jak i obowiązków przejmowanej spółki, w tym do przejęcia istniejącego już obowiązku prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących. Następca prawny nie ma zatem podstawy prawnej do odliczenia od podatku kwoty wydatkowanej na zakup kas rejestrujących, ponieważ nie jest podatnikiem, który rozpoczyna ewidencjonowanie zgodnie z art. 111 ust. 4 ustawy o VAT.

Przykład:

Spółka z o.o., która przejęła spółkę komandytową, wstępuje w ogół praw i obowiązków przejmowanego podmiotu. W związku z tym nie ma podstaw do odliczenia od podatku kwoty wydatkowanej na zakup kas fiskalnych.

Autor jest radcą prawnym, konsultantem podatkowym w ECDDP Sp. z o.o.

www.ecdpgroup.pl

podstawa prawna: art. 111 ust. 4 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. DzU z 2017 r. poz. 1221 ze zm.)

podstawa prawna: art. 93a § 4 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 800 ze zm.)