Tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 21 grudnia 2017 r. (III SA/Wa 754/17).
Spółka kapitałowa planuje połączenie ze spółką osobową. Ma to nastąpić w trybie art. 492 § 1 pkt 1 kodeksu spółek handlowych, tj. przez przeniesienie całego majątku przejmowanej spółki osobowej na spółkę przejmującą, w zamian za udziały w jej podwyższonym kapitale zakładowym wydane wspólnikom spółki przejmowanej. Co istotne, w momencie połączenie spółka kapitałowa nie będzie wspólnikiem w spółce osobowej. Zdaniem wnioskodawcy w tym przypadku znajdzie zastosowanie art. 12 ust. 4 pkt 4 ustawy o CIT, a na podstawie art. 12 ust. 4 pkt 11 tej ustawy ewentualna nadwyżka wartości majątku spółki przejmowanej ponad wartość nominalną udziałów przyznanych jej wspólnikom, odniesiona na kapitał zapasowy spółki przejmującej, nie stanowi dla niej przychodu. Spółka kapitałowa postanowiła jednak wystąpić w tej sprawie z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej.
Organ podatkowy w interpretacji z 7 października 2016 r. (IBPB-1-3/4510-605/16-1/TS) uznał stanowisko spółki za nieprawidłowe. Swój pogląd organ uzasadnił tym, że w tym przypadku podwyższenie kapitału zakładowego wnioskodawcy ma nastąpić przez przejęcie majątku spółki osobowej, a to nie stanowi aportu do spółki kapitałowej. Z tego właśnie powodu wskazane przez spółkę kapitałową wyłączenia nie mogą być zastosowanie w planowanym połączeniu. Co za tym idzie, w związku z przeprowadzoną transakcją po stronie wnioskodawcy powstanie przychód podatkowy.
WSA w Warszawie postanowił o uchyleniu interpretacji. Sąd w lakonicznym uzasadnieniu do wyroku stwierdził, że w tej sprawie w całości podziela stanowisko zajęte przez NSA w wyroku II FSK 1732/14. Wskazano w nim, że przeniesienie całego majątku przejmowanej spółki osobowej na spółkę przejmującą w zamian za udziały w podwyższonym kapitale zakładowym spółki przejmującej wydane wspólnikom spółki osobowej jest neutralne podatkowo z punktu widzenia podatku dochodowego od osób prawnych. Ponadto sąd wskazał, że taki pogląd jest mocno utrwalony w orzecznictwie sądów administracyjnych i podał jako przykładowe wyroki WSA w Poznaniu z 22 listopada 2017 r. (I SA/Po 187/17) i z 27 października 2017 r. (I SA/Po 85/17), wyrok WSA w Bydgoszczy z 6 czerwca 2017 r. (I SA/Bd 198/17) oraz wyrok WSA w Krakowie z 26 kwietnia 2017 r. (I SA/Kr 99/17). Na koniec warszawski WSA dodał, że jego wyrok wpisuje się w tę właśnie linię orzeczniczą.
—Tomasz Wiącek, współpracownik zespołu zarządzania wiedzą podatkową firmy Deloitte
Komentarz eksperta
Agnieszka Jędryszek, konsultantka w dziale Doradztwa Podatkowego Deloitte
Ostatnimi czasy regulacje podatkowe stają się coraz bardziej kazuistyczne. Niemniej, spór dotyczący stanu faktycznego komentowanej sprawy jednoznacznie wskazuje na dalsze występowanie luk regulacyjnych dla transakcji prawnych występujących w obrocie. Ze względu na brak regulacji, podatnicy są zmuszeni do uzyskiwania wyjaśnień w formie interpretacji indywidualnych prawa podatkowego. Taka interpretacja stała się też kanwą niniejszej sprawy.
Podatnik wystąpił z wnioskiem o uzyskanie interpretacji potwierdzającej konsekwencje podatkowe połączenia spółki osobowej ze spółką kapitałową. Połączenie miało nastąpić w trybie art. 492 § 1 pkt 1 kodeksu spółek handlowych, tj. przez przeniesienie całego majątku spółki osobowej (przejmowanej) na spółkę kapitałową (przejmującą) w zamian za udziały w podwyższonym kapitale zakładowym spółki przejmującej wydane wspólnikom spółki osobowej. Warto zauważyć, że spółka przejmująca nie była wspólnikiem w spółce osobowej.
Organ podatkowy był zdania, że taka transakcja powinna skutkować opodatkowaniem dla spółki kapitałowej. Podwyższenie kapitału zakładowego, w tym z zastosowaniem agio, następuje bowiem przez przejęcie majątku spółki przejmowanej, co nie jest równoznaczne z wniesieniem aportu do spółki przejmującej.
Sąd administracyjny zakwestionował jednak wykładnię organu, a jego wyrok wpisuje się w dotychczasową korzystną dla podatników linię orzeczniczą sądów administracyjnych, zgodnie z którą połączenie się spółki kapitałowej ze spółką osobową jest neutralne na gruncie CIT dla spółki kapitałowej.
Obecnie można już nawet uznać, że wykształciła się w miarę jednolita linia orzecznicza w tym zakresie. Podstawą takiego podejścia jest przede wszystkim wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 28 lipca 2016 r. (II FSK 1732/14), w którym sąd jednoznacznie wskazał na neutralność podatkową takiego połączenia. Zdaniem sądów, z podatkowego punktu widzenia, proces łączenia spółki kapitałowej ze spółką osobową należy rozpatrywać w kontekście objęcia udziałów przez wspólników spółki osobowej w zamian za wkład niepieniężny wniesiony do spółki kapitałowej. Tym samym, opisywane zdarzenie odpowiada przypadkowi wniesienia aportu (wkładu niepieniężnego) do spółki kapitałowej w zamian za wydane udziały, natomiast z punktu widzenia przepisów kodeksu spółek handlowych jest to proces połączenia. Tym bardziej nieracjonalne wydaje się odmienne traktowanie obydwu zdarzeń w perspektywie skutków podatkowych.
Istotną kwestią jest to, że spółka przejmująca uzyskuje niepieniężne wartości majątkowe przeznaczone na podwyższenie kapitału własnego, w zamian za które wydaje udziały w swoim kapitale zakładowym. W takim przypadku wzrasta wartość pasywów ze względu na powiększenie kapitałów własnych, co finalnie nie powoduje powstania przychodu po stronie spółki kapitałowej. Warto poczekać na pisemne uzasadnienie komentowanego wyroku, aby przekonać się, co było dla WSA przeważającym argumentem w analizowanej sprawie.
Należy zwrócić uwagę, że przy połączeniach spółek kapitałowych i osobowych występują również inne aspekty budzące istotne wątpliwości interpretacyjne, np. co do tego jakie konsekwencje podatkowe powstają, gdy spółka kapitałowa jest faktycznie (pośrednio i bezpośrednio) wyłącznym wspólnikiem spółki osobowej. Istnieją argumenty za uznaniem, że również tego typu transakcja powinna być neutralna podatkowo, tak jak ma to miejsce przy połączeniu spółek kapitałowych. Należy mieć nadzieję, że omawiana kwestia doczeka się kompleksowej regulacji prawnej uwzględniającej orzecznictwo i ekonomiczny charakter transakcji.