- Pracuję w księgowości i mam problem ze zrozumieniem zasad ulgi podatkowej przy wspólnym rozliczaniu z małżonkiem na podstawie złożonego przez pracownika oświadczenia.

Przykład 1: Pracownik oświadczył, że jego dochody nie przekroczą 1 progu, a żona nie osiąga dochodu.

Przykład 2: Pracownik oświadczył, że jego dochody przekroczą 1 próg i żona osiąga dochód mieszczący się w pierwszym progu skali podatkowej.

Jaka powinna być stosowana kwota zmniejszająca zaliczki co miesiąc w obu tych przypadkach?

– pyta czytelnik.

Zasady ustalania wysokości zaliczek na podatek dochodowy od dochodów ze stosunku pracy określają przepisy art. 32 ustawy o PIT. Wynika z nich m.in., że jeżeli podatnik złoży płatnikowi oświadczenie, że za dany rok zamierza opodatkować dochody łącznie z małżonkiem (względnie jako osoba samotnie wychowująca dziecko), a za rok podatkowy przewidywane, określone w oświadczeniu (wzór tego oświadczenia nie został określony, a więc może ono zostać złożone w formie dowolnego pisma):

1) dochody podatnika nie przekroczą górnej granicy pierwszego przedziału skali, a małżonek (względnie dziecko) nie uzyskuje żadnych dochodów z wyjątkiem renty rodzinnej – zaliczki za wszystkie miesiące roku podatkowego wynoszą 18 proc. dochodu uzyskanego w danym miesiącu i są dodatkowo pomniejszane za każdy miesiąc o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, o której mowa w art. 27 ust. 1b pkt 1 ustawy o PIT,

2) dochody podatnika przekroczą górną granicę pierwszego przedziału skali, a małżonek (względnie dziecko) nie uzyskuje żadnych dochodów z wyjątkiem renty rodzinnej lub dochody małżonka mieszczą się w niższym przedziale skali – zaliczki za wszystkie miesiące roku podatkowego wynoszą 18 proc. dochodu uzyskanego w danym miesiącu (także za miesiące po przekroczeniu przez dochód podatnika górnej granicy pierwszego przedziału skali).

Co wynika z przepisów

Jak widać, tylko w przypadku pierwszej ze wskazanych sytuacji przy obliczaniu zaliczek uwzględniana jest kwota zmniejszająca podatek. Różnica pomiędzy wskazanymi przykładami polega zatem na tym, że tylko w przypadku złożenia oświadczenia, o którym mowa w pierwszym z nich, miesięczna zaliczka pomniejszana jest o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, tj. o 46,33 zł. W przypadku złożenia przez pracownika drugiego ze wskazanych oświadczeń kwoty zmniejszającej podatek, co do zasady, nie należy uwzględniać.

Warto dodać, że oświadczenia, o których mowa, mogą być przez pracowników składane w dowolnym momencie roku. Są one uwzględniane począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zostało złożone oświadczenie (zob. art. 32 ust. 1b ustawy o PIT).

Przykład:

W czerwcu 2017 r. pracownik złożył pracodawcy oświadczenie, że jego dochody w 2017 r. nie przekroczą górnej granicy pierwszego przedziału skali, a małżonek nie uzyskuje żadnych dochodów z wyjątkiem renty rodzinnej. W takim przypadku kwotę zmniejszającą podatek na podstawie art. 32 ust. 1a pkt 1 ustawy o PIT pracodawca po raz pierwszy powinien uwzględnić przy obliczaniu zaliczki za maj 2017 r.

Formularz PIT-2

Należy jednak zauważyć, że zaliczkę obliczoną w sposób określony m.in. w art. 32 ust. 1a ustawy o PIT pomniejsza się o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, o której mowa w art. 27 ust. 1b pkt 1 ustawy o PIT, jeżeli pracownik przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia w roku podatkowym złoży zakładowi pracy oświadczenie PIT-2 (chyba że stan faktyczny wynikający z oświadczenia złożonego w latach poprzednich nie zmienił się; wówczas nowego oświadczenia PIT-2 nie trzeba składać – zob. art. 32 ust. 3a ustawy o PIT), w którym stwierdzi, że:

1) nie otrzymuje emerytury lub renty za pośrednictwem płatnika;

2) nie osiąga dochodów z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną;

3) nie osiąga dochodów, od których jest obowiązany opłacać zaliczki na podstawie art. 44 ust. 3 ustawy o PIT

4) nie otrzymuje świadczeń pieniężnych wypłacanych z Funduszu Pracy lub z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych;

5) ten zakład pracy jest właściwy do stosowania tego zmniejszenia.

Może się w związku z tym zdarzyć, że pracownik złoży dwa oświadczenia, tj. jedno z oświadczeń wskazanych na wstępie oraz oświadczenie PIT-2. W takim przypadku różnica pomiędzy wskazanymi przykładami polega na tym, że w przypadku pierwszego z nich kwota zmniejszająca podatek w wysokości 46,33 zł uwzględniana jest przy obliczaniu zaliczki miesięcznej dwukrotnie (tj. w podwójnej wysokości, czyli w kwocie 92,66 zł), natomiast w przypadku drugiego z nich – tylko raz.

Przykład:

Pracownik A przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia w 2017 r. złożył oświadczenie PIT-2, natomiast w kwietniu 2017 r. złożył oświadczenie, że jego dochody w 2017 r. nie przekroczą górnej granicy pierwszego przedziału skali, a jego małżonek nie uzyskuje żadnych dochodów z wyjątkiem renty rodzinnej. W takim przypadku pracodawca powinien przy obliczaniu zaliczek za miesiące od stycznia do kwietnia 2017 r. uwzględniać kwotę zmniejszającą podatek w pojedynczej wysokości (tj. w kwocie 42,33 zł), natomiast od maja 2017 r. – w podwójnej wysokości (tj. w kwocie 92,66 zł).

Przykład:

Pracownik B przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia w 2017 r. złożył oświadczenie PIT-2, natomiast w kwietniu 2017 r. złożył oświadczenie, że jego dochody w 2017 r. przekroczą górną granicę pierwszego przedziału skali, a małżonek nie uzyskuje żadnych dochodów z wyjątkiem renty rodzinnej lub dochody małżonka mieszczą się w niższym przedziale skali. W takim przypadku przy obliczaniu zaliczek za miesiące od stycznia do kwietnia 2017 r. pracodawca nie powinien uwzględniać kwoty zmniejszającej podatek, natomiast od maja 2017 r. powinien uwzględniać kwotę zmniejszającą podatek w pojedynczej wysokości (tj. w kwocie 42,33 zł).

W styczniu weszły w życie zmiany

Na zakończenie dodać warto, że od 1 stycznia 2017 r. do art. 32 ustawy o PIT został dodany ust. 1e. Stanowi on, że jeżeli podatnik złoży płatnikowi oświadczenie (wzór tego oświadczenia również nie został określony, a więc może ono zostać złożone w formie dowolnego pisma), że za dany rok jego dochody przekroczą kwotę stanowiącą górną granicę pierwszego przedziału skali, to płatnik pobiera zaliczki począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zostało złożone oświadczenie, bez pomniejszania o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek. Złożenie takiego oświadczenia stanowi de facto sposób na usunięcie skutków złożenia oświadczeń, o których była mowa wcześniej.

Autor jest doradcą podatkowym

podstawa prawna: art. 32 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 2032 ze zm.)