Obowiązek podatkowy: wznowienie umowy leasingu oznacza zawarcie nowego kontraktu - wyrok NSA

Tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 15 grudnia 2016 r. (I FSK 258/15).

Spółka prowadzi działalność w zakresie oddawania towarów w odpłatne użytkowanie na podstawie umów leasingu. W następstwie uchybienia wyznaczonym terminom płatności opłaty leasingowej przez leasingobiorcę, spółka może wypowiedzieć umowę ze skutkiem natychmiastowym. W niektórych sytuacjach leasingobiorca pozostający w posiadaniu przedmiotu leasingu i użytkujący go przekazuje wpłaty na rachunek spółki, odwołując się do rozwiązanej umowy. W wyniku poczynionych uzgodnień, leasingodawca cofnie niektóre oświadczenia woli i postanowi o kontynuowaniu umowy sprzed jej wypowiedzenia. Spółka zapytała organ podatkowy, czy w okresie po rozwiązaniu umowy, a przed jej wznowieniem, będzie ona świadczyć usługi leasingu. Zdaniem spółki, we wskazanym okresie nie powstanie po jej stronie obowiązek podatkowy w VAT.

Organ podatkowy w interpretacji ILPP1/443-814/13-5/MK stwierdził, że obowiązek podatkowy wynikający ze świadczenia usługi leasingu za okres od rozwiązania umowy do jej wznowienia nie powstaje po wznowieniu umowy, lecz wynika z pierwotnie zawartej umowy.

WSA w wyroku z 30 października 2014 r. (I SA/Po 363/14) oddalił skargę na interpretację. Sąd uznał, że w przypadku odwołania oświadczenia o rozwiązaniu umowy następuje kontynuacja pierwotnego stosunku prawnego. Zatem okres między rozwiązaniem umowy a jej wznowieniem należy oceniać na podstawie obowiązków wynikających z pierwotnie zawartej umowy.

NSA uchylił wyrok I instancji oraz interpretację organu podatkowego. Sąd stwierdził, że w okresie pomiędzy rozwiązaniem umowy a jej wznowieniem nie istniało świadczenie usługi leasingu. Sytuację należy interpretować jako zawarcie nowej umowy. Kwestia rozpoznania obowiązku prawnego nie może być oceniana retrospektywnie, czyli poprzez zdarzenia, które nastąpiły w okresie późniejszym. Podatnik musi być zobowiązany do rozpoznania tego obowiązku w danym stanie faktycznym i w określonym czasie.

—Katarzyna Wadycka, współpracowniczka zespołu zarządzania wiedzą podatkową firmy Deloitte

Komentarz eksperta

Mateusz Trojanowski, konsultant w dziale Doradztwa Podatkowego Deloitte

Komentowany wyrok należy uznać za korzystny dla podatników w zakresie, w jakim zwraca uwagę na konieczność zapewnienia stabilności otoczenia prawnopodatkowego podmiotów prowadzących działalność gospodarczą.

Jak zauważył Naczelny Sąd Administracyjny, kwestia prawidłowego rozpoznania obowiązku podatkowego nie może być oceniana poprzez pryzmat zdarzeń, które nastąpią w okresie późniejszym. Podatnik musi mieć możliwość, a jednocześnie być zobowiązany, rozpoznać obowiązek podatkowy w danym stanie faktycznym i w określonym czasie, a próby nakładania na podatników obowiązku przewidywania czy określona umowa zostanie wznowiona powodowałoby, że możliwość skutecznej realizacji takiego obowiązku przez podatników byłaby, co najmniej, wątpliwa.

Jedną z kluczowych kwestii dla rozpatrywanej sprawy, co podkreślił w ustnym uzasadnieniu NSA, było określenie czy między rozwiązaniem umowy leasingu a nawiązaniem ponownego stosunku prawnego była świadczona umowa leasingu. Skład orzekający uznał, że takie świadczenie nie miało miejsca, a tym samym, że obowiązek podatkowy z tytułu płatności uiszczanych przez korzystającego powinien powstać z datą wystawienia faktury, nie później jednak, niż z upływem terminu płatności określonego w nowym harmonogramie opłat leasingowych.

Bazując jedynie na ustnym uzasadnieniu wyroku, argumentację NSA można uznać za spójną i logiczną. W przeciwnym razie mogłoby dojść do dwojakiej kwalifikacji prawno-podatkowej opłat otrzymywanych przez spółkę – w okresie przed wznowieniem umowy leasingu spółka zmuszona byłaby do traktowania otrzymywanych opłat jako płatności odszkodowawczych, natomiast po ziszczeniu się niepewnego zdarzenia przyszłego, jakim jest wznowienie umowy leasingu, spółka musiałaby skorygować swoje rozliczenia podatkowe i przyjąć, że płatności otrzymane w okresie bezumownego korzystania z przedmiotu pierwotnej umowy leasingu były jednak związane ze świadczeniem w tym okresie usługi leasingu.

Należy jednocześnie zauważyć, że pomimo korzystnego dla podatników wyroku NSA w zakresie rozliczeń VAT, w przypadku wznawiania umów leasingu, podatnicy powinni pamiętać o konieczności przeprowadzenia każdorazowo dokładnej analizy stanu faktycznego oraz zapisów umownych w celu określenia, czy rzeczywiście dochodzi do zawarcia nowej umowy leasingu. Wydaje się bowiem, że odrębną kwestią mogłyby być sytuacje, w których strony umowy od początku zakładałyby jedynie „zawieszenie" świadczenia usługi leasingu, bądź usługa leasingu byłaby świadczona, pomimo złożenia jej wypowiedzenia. Natomiast podatnicy planujący zawieranie podobnych transakcji mogą rozważyć wystąpienie z wnioskiem o wydanie indywidualnej interpretacji prawa podatkowego, przywołując argumentację NSA. Muszą jednak pamiętać o szczegółowym opisaniu stanu faktycznego oraz specyfice prawnej planowanych transakcji.