- Jestem właścicielem firmy, prowadzę wyłącznie działalność opodatkowaną. Zleciłem firmie zewnętrznej zorganizowanie szkolenia dla moich kontrahentów. Od firmy tej otrzymałem fakturę, na której wyodrębnione są pozycje dotyczące noclegu oraz wyżywienia. Czy mogę w całości odliczyć VAT z otrzymanej faktury? – pyta czytelnik.

Prawo do odliczenia przysługuje podatnikom VAT w zakresie w jakim nabywane przez nich towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych (zob. art. 86 ust. 1 ustawy o VAT). Dla istnienia prawa do odliczenia podatku naliczonego nie jest przy tym konieczny bezpośredni związek między zakupami a wykonywanymi przez podatnika czynnościami opodatkowanymi. Może to być również związek pośredni, jeżeli zakupy związane są z działalnością opodatkowaną podatnika (zob. przykładowo wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 29 marca 2011 r., I FSK 571/10). Powoduje to, między innymi, że do odliczania VAT uprawniają zakupy usług organizacji szkoleń, jeżeli nabywane są w związku z prowadzoną przez podatników działalnością opodatkowaną.

Kiedy można uwzględnić w całości

Dotyczy to także sytuacji, gdy koszt kompleksowej usługi organizacji szkolenia obejmuje również noclegi czy wyżywienie uczestników. W takich przypadkach podatek naliczony z faktury za organizację szkolenia może podlegać odliczeniu w całości, mimo że na podstawie art. 88 ust. 1 pkt 4 ustaw o VAT nie istnieje możliwość odliczania VAT z faktur za usługi noclegowe lub gastronomiczne. Potwierdzają to organy podatkowe w udzielanych wyjaśnieniach, czego przykładem może być interpretacja Izby Skarbowej w Łodzi z 20 września 2013 r. (IPTPP1/443-600/13-2/AK), interpretacja Izby Skarbowej w Poznaniu z 13 maja 2014 r. (ILPP5/443-81/14-5/PG) czy interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 7 listopada 2016 r. (1462-IPPP3.4512.698.2016.1.PC). Jak czytamy w ostatniej z tych interpretacji, „w świetle powołanego art. 88 ust. 1 pkt 4 ustawy, podatek naliczony z tytułu nabycia usług noclegowych i gastronomicznych – co do zasady – nie podlega odliczeniu. Powyższe ograniczenie nie ma jednak zastosowania w sytuacji, gdy przedmiotem zakupu jest kompleksowa usługa organizacji szkolenia/konferencji, czyli co do istoty jedna usługa, na którą składają się poszczególne elementy, w tym usługi gastronomiczne i noclegowe. Mając powyższe na uwadze stwierdzić należy, że wnioskodawca ma prawo do odliczenia kwoty VAT wykazanej na fakturze za zakup kompleksowej usługi organizacji konferencji / szkolenia, o ile – jak wskazał zainteresowany – nabycie tych usług służy do wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT".

Ważny jest sposób wykazania

Problem pojawia się, jeżeli usługi gastronomiczne lub noclegowe zostaną na fakturze dokumentującej usługę organizacji szkolenia wykazane odrębnie. Sugeruje to bowiem, że usługi gastronomiczne lub noclegowe nie stanowią elementu kompleksowych usług organizacji szkoleń, lecz są odrębnie świadczone nabywcom tych usług (na podstawie art. 8 ust. 2a ustawy o VAT, który stanowi, że gdy podatnik, działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług, przyjmuje się, że ten podatnik sam otrzymał i wyświadczył te usługi), a w konsekwencji nie istnieje możliwość odliczenia podatku naliczonego w tym zakresie (ze względu na brzmienie art. 88 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT).

Zdarzenie nieprawidłowo udokumentowane

W grę wchodzi również uznanie, że w takich przypadkach faktury nieprawidłowo dokumentują zdarzenie gospodarcze, a w konsekwencji w części przypadającej na usługi gastronomiczne lub noclegowe nie stanowią podstawy do odliczenia podatku naliczonego. Z takiego właśnie powodu prawa do odliczenia odmówiła Izba Skarbowa w Poznaniu w interpretacji z 13 maja 2014 r. (ILPP5/443-81/14-5/PG). Czytamy w niej, że „z opisu sprawy wynika, że zdarzają się sporadyczne sytuacje, gdy usługa dokumentowana jest fakturą, na której wskazywane są oddzielne pozycje – np. oprócz usługi konferencyjnej opodatkowanej stawką 23 proc., wskazywana jest oddzielnie usługa gastronomiczna opodatkowana stawką 8 proc. Wystawiona w ten sposób faktura, która w oddzielnych pozycjach zawiera usługę konferencyjną i usługę gastronomiczną, nie dokumentuje w prawidłowy sposób zdarzenia gospodarczego, skoro z umowy zawartej pomiędzy stronami wynika, że usługodawca jest zobowiązany do świadczenia jednej usługi organizacji szkolenia/konferencji/spotkania. W konsekwencji, wnioskodawcy nie będzie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wynikającego z faktury dokumentującej zakup odrębnej usługi gastronomicznej – zgodnie z art. 88 ust. 1 pkt 4 ustawy".

Na własne ryzyko

Powoduje to, że w przedstawionej sytuacji odliczenie całości podatku z otrzymanej faktury będzie bardzo ryzykowne. Istnieje bowiem duże prawdopodobieństwo, że w razie kontroli organy podatkowe zakwestionują uprawnienie do takiego odliczenia. Doradzałbym w związku z tym, aby:

1. zaniechał Pan pełnego odliczenia z przedmiotowej faktury (tj. zrezygnował z odliczenia w części dotyczącej noclegu i wyżywienia),

2. zażądał od sprzedawcy skorygowania faktury (zakładając, że w istocie nabył Pan usługę kompleksową, której zasadniczy charakter nadawała usługa organizacji szkolenia, natomiast noclegi i wyżywienie stanowiły jedynie elementy pomocnicze) i

3. odliczył VAT w pozostałej części dopiero po otrzymaniu faktury korygującej (bez wykazanych w odrębnych pozycjach usługi hotelowej i gastronomicznej).

Autor jest doradcą podatkowym