VAT: w budownictwie wolno stosować preferencyjną 8-proc. stawkę

Powierzchnia nie może być większa niż 300 m2

- Spółka planuje sprzedaż budynku mieszkalnego jednorodzinnego (1110 PKOB), którego powierzchnia użytkowa nie przekracza 300 m2. Wraz z budynkiem zostanie sprzedany grunt, na którym budynek jest posadowiony. Czy sprzedaż tego budynku może korzystać z preferencyjnej 8-proc. stawki VAT?

Tak. Z przedstawionego opisu wynika, że przeznaczony do sprzedaży budynek spełnia definicję obiektu objętego społecznym programem mieszkaniowym, o którym mowa w art. 41 ust. 12 w związku z art. 2 pkt 12 ustawy o VAT. Oznacza to, że sprzedaż tego obiektu będzie opodatkowana preferencyjną 8-proc. stawką VAT. Tą samą stawką podatku będzie opodatkowana sprzedaż gruntu, na którym budynek ten jest posadowiony, stosownie do art. 29a ust. 8 ustawy o VAT (por. interpretację Izby Skarbowej w Katowicach z 23 lutego 2015 r., IBPP2/443-1146/14/JJ).

Trzeba wyodrębnić instalacje zewnętrzne

- W ramach prowadzonej działalności gospodarczej spółka wykonuje instalacje gazu płynnego z wykorzystaniem zewnętrznych zbiorników magazynowych. Przyłącze gazowe wykonuje się od zbiornika zlokalizowanego na zewnątrz budynku (na posesji inwestora) do budynku mieszkalnego i kończy skrzynką gazową oraz zaworem odcinającym (na zewnętrznej ścianie budynku). Spółka zamierza wykonywać również instalacje wewnątrz budynku. Od zaworu odcinającego zlokalizowanego w skrzynce gazowej prowadzona będzie instalacja wewnątrz budynku do odbiorników (kocioł CO, kuchnia gazowa). Wykonywane prace ingerują w elementy konstrukcyjne budynku, wykonuje się bowiem przejście przez ściany zewnętrzne i wewnętrzne oraz montuje w ścianach uchwyty mocujące oraz przewody gazowe. Instalacje gazu płynnego wykonywane są zarówno w budynkach nowo budowanych, przed oddaniem ich do użytku, jak również w budynkach już istniejących i zamieszkałych. Usługa ma charakter kompleksowy. Czy do tej kompleksowej usługi można zastosować preferencyjną 8-proc. stawkę VAT?

Nie. Organy podatkowe przyjmują, że czynności polegające na wykonaniu instalacji gazowej, w przypadku gdy będą wykonywane w ramach budowy, remontu, modernizacji, termomodernizacji lub przebudowy budynku mieszkalnego – domu jednorodzinnego o powierzchni do 300 m2, tj. w obiekcie budowlanym (lub jego części) zaliczonym do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym, będą podlegały opodatkowaniu preferencyjną 8-proc. stawką VAT. Natomiast czynności związane z wykonaniem tej instalacji poza budynkiem nie będą mogły korzystać z 8-proc. stawki VAT i będą podlegały podstawowej 23-proc. stawce podatku (por. interpretacje Izby Skarbowej w Warszawie z 21 października 2015 r., IPPP2/4512-859/15-2/MJ i z 2 lipca 2015 r., IPPP2/443-324/15-2/DG oraz interpretację ministra finansów z 2 lipca 2014 r., PT8/033/276/894/TKE/13/RD60622).

Nie jest zatem możliwe zastosowanie jednolitej 8-proc. stawki VAT do całości tej usługi.

Prace wewnątrz czy na terenie

- Spółka wykonuje roboty budowlane. Otrzymała zlecenie na wykonanie prac ziemnych związanych z budową budynku mieszkalnego wielorodzinnego. Usługi obejmują m.in. wykonanie wykopu, zabezpieczenie wykopu, budowę przyłącza kanalizacji sanitarnej, budowę przyłącza kanalizacji deszczowej, budowę przyłącza elektroenergetycznego Sn do projektowanej stacji transformatorowej, budowę przyłącza CO, budowę przyłącza wodociągowego, przebudowę sieci kanalizacji sanitarnej oraz przebudowę/remont ulicy), w tym także prace poza bryłą budynku. Jaką stawkę VAT spółka powinna zastosować do tych usług?

W świetle praktyki organów podatkowych spółka powinna:

- do prac ziemnych związanych z wykonywaniem niezbędnej infrastruktury technicznej w zakresie niewykraczającym poza bryłę budynku zastosować 8-proc. stawkę VAT;

- do prac ziemnych związanych z wykonywaniem przez wykonawcę niezbędnej infrastruktury technicznej w zakresie wykraczającym poza bryłę budynku zastosować 23 proc. (por. interpretację Izby Skarbowej w Katowicach z 20 października 2015 r., IBPP2/4512-731/15/ICz oraz interpretację Izby Skarbowej w Poznaniu z 10 lutego 2015 r., ILPP1/443-1040/14-5/AI).

Spółka wykorzystuje własne materiały

Spółka świadczy kompleksową usługę budowlaną polegającą na:

- wyprodukowaniu na indywidualne zamówienie klienta określonej w m3 masy betonowej w węźle betoniarskim z materiałów (cement, kruszywo, woda) spółki,

- transporcie tak wyprodukowanej masy betonowej gruszkami lub pompogruszkami na budowę wskazaną przez klienta,

- wypompowaniu betonu za pomocą rynien lub specjalistycznej pompy do podawania masy betonowej,

- wypompowaniu (wylaniu masy betonowej) do ław lub szalunków albo stropów, stropodachów, itd. przygotowanych przez klienta,

- wibrowaniu (zagęszczaniu) wypompowanej masy betonowej przy pomocy wibratora przez pracowników) spółki, tak aby beton został zalany równomiernie bez pęcherzy powietrza,

- wygładzeniu wylanego i zawibrowanego betonu przez pracowników spółki przy pomocy pac, tak aby beton po wylaniu był równy i gładki.

Usługi te będą wykonywane w bryle budynku zaliczanego do obiektów budownictwa mieszkaniowego objętych programem budownictwa społecznego. Cena sprzedaży kompleksowych usług budowlanych na podstawie zawartej umowy o roboty budowlane będzie obejmować łącznie koszt całkowity towaru i usługi, gdyż przedmiotem sprzedaży jest dostawa betonu wraz z wpompowaniem, wylewaniem, rozprowadzeniem, i nie można wyłączyć z niej poszczególnych elementów kosztów do odrębnej sprzedaży. Na fakturze ww. transakcja będzie ujmowana pod jedną pozycją jako kompleksowe świadczenie usługi o wartości łącznej – dostawa betonu wraz z usługą jego wpompowania, wylania i rozprowadzenia. Czy wyprodukowanie betonu, dostarczenie go na budowę oraz wykorzystanie go do zabetonowania elementów budynku objętego społecznym programem mieszkaniowym jest traktowane jako sprzedaż towaru opodatkowana stawką 23 proc., czy może być uznane jako świadczenie usługi i opodatkowane stawką 8 proc.?

Organy podatkowe twierdzą, że podatnik świadczący usługi betonowania za pomocą specjalistycznego samochodu (gruszki do betonu lub pompogruszki), którym dostarcza zamówiony beton oraz wykonuje jego wylewanie/pompowanie, gdy w cenę sprzedaży podatnik wlicza koszt masy betonowej, dostawy betonu na budowę, wylanie lub podanie przy użyciu pompy do betonu w elementy konstrukcyjne powstającego budynku, świadczy kompleksową usługę, która obejmuje wyprodukowanie, dostawę i wylewanie/pompowanie betonu (por. interpretację Izby Skarbowej w Poznaniu z 20 sierpnia 2015 r., ILPP2/4512-1-411/15-2/SJ oraz interpretację Izby Skarbowej w Katowicach z 5 sierpnia 2015 r., IBPP2/4512-447/15/AB).

Gdy usługa betonowania jest wykonywana w obiekcie zaliczanym do budownictwa społecznego określonego w art. 41 ust. 12a i 12b ustawy o VAT, to spółka będzie mogła zastosować do niej preferencyjną stawkę 8 proc. VAT. Potwierdziły to m.in. Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacji z 25 września 2015 r., IPPP2/4512-767/15-2/MAO; Izba Skarbowa w Łodzi w interpretacji z 18 maja 2015 r., IPTPP1/4512-186/15-2/RG oraz Izba Skarbowa w Katowicach z 18 czerwca 2014 r., IBPP2/443-270/14/RSz).

Dla zastosowania 8-proc. stawki VAT dla przedmiotowych usług betonowania bez znaczenia pozostaje to, czy czynności te wykonywane są dla klientów indywidualnych, czy na zlecenie innej firmy. Istotne jest, aby roboty te były związane z obiektami budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym i wykonywane w ramach czynności, o których mowa w art. 41 ust. 12 ustawy o VAT (por. interpretację Izby Skarbowej w Poznaniu z 13 marca 2015 r., ILPP1/443-1149/14-4/JSK oraz interpretację Izby Skarbowej w Katowicach z 7 października 2014 r., IBPP2/443-655/14/JJ).

Uwaga! W przypadku budownictwa nieobjętego społecznym programem mieszkaniowym (tj. budynków mieszkalnych jednorodzinnych, których powierzchnia użytkowa przekracza 300 m2 oraz lokali mieszkalnych, których powierzchnia użytkowa przekracza 150 m2), preferencyjną stawkę VAT w wysokości 8 proc. stosuje się, zgodnie z art. 41 ust. 12c ustawy o VAT, tylko do części podstawy opodatkowania odpowiadającej udziałowi powierzchni użytkowej kwalifikującej te obiekty do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym w całkowitej powierzchni użytkowej. Natomiast w pozostałej części, nieobjętej stawką preferencyjną, zastosowanie znajdzie podstawowa stawka podatku w wysokości 23 proc. (interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 6 listopada 2015 r., IBPP2/4512-736/15/RSz; interpretacja Izby Skarbowej w Poznaniu z 23 lipca 2015 r., ILPP1/4512-1-265/15-6/AS).

Gdy przedmiotem dostawy jest sprzedaż masy betonowej, wtedy właściwą stawką VAT jest stawka 23 proc. (interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 8 lipca 2014 r., IBPP2/443-325/14/BW).

Również w przypadku, gdyby usługa betonowania dotyczyła budynków użytkowych, to właściwa byłaby 23-proc. stawka VAT. Na przykładzie kompleksowej usługi betonowania dotyczącej budowy, przebudowy lub remontu kurników i obór pogląd taki potwierdziła Izba Skarbowa w Bydgoszczy w interpretacji z 12 listopada 2014 r. (ITPP1/443-992/14/EK).

Czasem trzeba liczyć proporcję

- Spółka wykonuje świadczenie kompleksowe polegające na usłudze demontażu, legalizacji oraz montażu ciepłomierzy znajdujących się na klatkach schodowych budynków mieszkalnych wielorodzinnych oraz w pomieszczeniach węzłów cieplnych zlokalizowanych w piwnicach budynków mieszkalnych wielorodzinnych wraz z niezbędnymi materiałami do jego wykonania. Świadczenie to jest wykonywanew ramach jednej oferty lub umowy obejmującej wykonanie usługi wraz z dostawą materiałów i urządzeń do jej wykonywania, w związku z czym należy je traktować jako kompleksowe świadczenie, bez rozbijania na jego poszczególne elementy. Usługi dotyczące demontażu, remontu, legalizacji oraz montażu ciepłomierzy są wykonywane w ramach remontu w obiektach budownictwa mieszkaniowego objętego społecznym programem mieszkaniowym. Usługa realizowana jest w lokalach mieszkalnych o powierzchni użytkowej powyżej 150 m2 i budynkach mieszkalnych o powierzchni użytkowej powyżej 300 m2. Czy spółka ma prawo zastosować do całości świadczonych usług stawkę 8 proc. VAT?

Do usługi demontażu, remontu, legalizacji oraz montażu ciepłomierzy znajdujących się na klatkach schodowych budynków mieszkalnych wielorodzinnych oraz w pomieszczeniach węzłów cieplnych zlokalizowanych w piwnicach budynków mieszkalnych wielorodzinnych należy stosować 8-proc. stawkę VAT.

Jeśli świadczone usługi będą wykonywane w lokalach mieszkalnych o powierzchni użytkowej powyżej 150 m2 i budynkach mieszkalnych o powierzchni użytkowej powyżej 300 m2, to 8-proc. stawka VAT będzie właściwa tylko do części podstawy opodatkowania odpowiadającej udziałowi powierzchni użytkowej kwalifikującej do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym w całkowitej powierzchni użytkowej. Do pozostałej części podstawy opodatkowania należy zastosować 23 proc. VAT. Natomiast w budynku z lokalami użytkowymi usługę powinno się opodatkować 8-proc. stawką VAT dla lokali mieszkalnych oraz stawką 23 proc. dla lokali użytkowych.

Pogląd taki podzielają organy podatkowe, np. Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 10 września 2014 r. (IBPP2/443-511/14/RSz).

Kompleksowe docieplanie

- Spółka zamierza poszerzyć swoją działalność o usługi polegające na docieplaniu, tynkowaniu i wykańczaniu wnętrz w budynkach mieszkalnych, lokalach mieszkalnych i pozostałych budynkach.

Umowy zawierane z inwestorami na te usługi będą obejmowały materiał dostarczony przez wykonawcę oraz robociznę. Udział w cenie usługi zużytych materiałów będzie zróżnicowany. Kalkulowane wynagrodzenie dotyczące konkretnej usługi będzie uwzględniało koszt materiałów, jednak każde zlecenie będzie miało indywidualny charakter. Szacuje się, że wartość materiałów w cenie całej usługi kompleksowej raczej nie przekroczy 40 proc. Faktury będą wystawiane na kompleksową usługę docieplania, tynkowania lub wykańczania wnętrz, na fakturze będzie jedna pozycja dotycząca tej usługi (nie będzie odrębnej pozycji na materiały). Jaką stawką VAT spółka powinna objąć te usługi?

W przypadku kompleksowej usługi obejmującej materiał i robociznę dla ocieplania, tynkowania i wykończenia wnętrz, wykonywanej w ramach czynności wymienionych w art. 41 ust. 12 ustawy o VAT w obiektach budowlanych lub ich częściach, zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym w rozumieniu przepisów ustawy o VAT, zastosowanie znajdzie stawka VAT w wysokości 8 proc., z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z art. 41 ust. 12b ustawy o VAT, tj. limitów powierzchni.

Natomiast w przypadku kompleksowej usługi obejmującej materiał i robociznę dla ocieplania, tynkowania i wykończenia wnętrz w pozostałych budynkach, które nie mieszczą się w ramach budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym w rozumieniu przepisów ustawy o VAT, zastosowanie znajdzie 23-proc. stawka podatku (por. interpretację Izby Skarbowej w Katowicach z 28 sierpnia 2015 r., IBPP2/4512-518/15/JJ oraz interpretacja Izby Skarbowej w Łodzi z 19 maja 2014 r., IPTPP1/443-115/14-6/MG).

Marcin Szymankiewicz, doradca podatkowy