Spór w sprawie dotyczył zobowiązania fundacji w CIT za 2009 r. i odsetek od zaliczek na ten podatek. Zdaniem fiskusa podatniczka bezpodstawnie domagała się rozliczenia dochodu ze stratą wynikającą z działalności statutowej. Urzędnicy stwierdzili bowiem, że strata w działalności statutowej – zwolnionej od opodatkowania na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT – nie jest stratą podatkową, ale bilansową (ekonomiczną).
Fundacja nie zgadzała się z taką wykładnią przepisów. W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu zarzuciła fiskusowi naruszenie konstytucyjnej zasady zaufania polegającej na różnym rozumieniu tych samych zwrotów ustawowych i określenie zobowiązania podatkowego, a także błędne uznanie, że wydatki na cele niestatutowe odpowiadają wartości dochodu podlegającego opodatkowaniu. Nie można tego wyprowadzić z zapisów ustawy i nie spełnia wymogu kompletności, precyzji i jednoznaczności.
Ta argumentacja nie przekonała wrocławskiego WSA. Jego zdaniem fiskus zasadnie uznał, że strata, którą skarżąca zamierza rozliczyć z uzyskanym dochodem, dotyczy tego samego źródła przychodów, których nie można uwzględniać przy ustalaniu dochodu będącego podsta- wą opodatkowania, podobnie jak i kosztów ich uzyskania. W konsekwencji zrealizowane z tytułu prowadzenia statutowej działalności przychody i koszty nie mają znaczenia przy ustalaniu straty. Sąd podkreślił, że poza zainteresowaniem ustawodawcy podatkowego pozostają te przychody, z których dochody są zwolnione od opodatkowania lub nie podlegają opodatkowaniu. To samo odnosi się do kosztów. Nie biorą one udziału w rozliczeniach objętych materią podatkową na mocy spornych przepisów.
Tak samo uznał Naczelny Sąd Administracyjny. Odwołując się do orzecznictwa, nie miał wątpliwości, że w art. 7 ust. 5 ustawy o CIT chodzi o stratę w rozumieniu prawa podatkowego, ponieważ tylko o taką można obniżyć dochód, a nie o stratę w sensie ekonomicznym. A za taką uznaje się stratę poniesioną w okresie zwolnienia podatkowego. Stratą, która może być odliczona w latach następnych, będzie jedynie ta poniesiona na działalności innej niż statutowa, podlegająca opodatkowaniu. Natomiast strata poniesiona na działalności zwolnionej jest stratą w znaczeniu ekonomicznym, a nie stratą w rozumieniu prawa podatkowego.
W ocenie NSA taka konstatacja wynika wprost z treści spornych przepisów. Zarówno przychody, jak i koszty wpływające na dochód podatnika (przeznaczony na cele statutowe) pozostają neutralne podatkowo, ponieważ tworzą dochód zwolniony z opodatkowania. Konsekwentnie przy ustalaniu straty nie uwzględnia się również powyższych przychodów i kosztów ich uzyskania.
Przyjęcie odmiennego stanowiska prowadziłoby do sytuacji, w której skarżący, uzyskując dochód na działalności statutowej, korzystałby ze zwolnienia od opodatkowania. Natomiast uzyskując stratę na działalności zwolnionej, eliminowałby lub obniżał dochód z działalności opodatkowanej, co byłoby sprzeczne z intencją ustawodawcy.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 14 kwietnia 2016 r. (II FSK 597/14).
Komentarz eksperta
Marta Ignasiak, doradca podatkowy w FKA Furtek Komosa Aleksandrowicz
Omawiany wyrok dotyczy dwóch kwestii istotnych dla podatników z trzeciego sektora – sposobu wyliczenia dochodu w przypadku prowadzenia działalności wyłączonej lub zwolnionej z opodatkowania (np. działalności statutowej fundacji i stowarzyszeń) oraz zakresu przeznaczenia dochodu na cele statutowe w rozumieniu art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT.
Należy się zgodzić z opinią sądu, że strata poniesiona na działalności zwolnionej nie powinna wpływać na wysokość podatku wyliczonego z działalności opodatkowanej. Przede wszystkim okoliczność, że wolne od podatku są jedynie niektóre „dochody" fundacji, nie oznacza, że niektóre jej „straty" można uwzględnić w podstawie opodatkowania. Na potrzeby podatkowe wylicza się przecież pojedynczy dochód lub stratę i w tym wyliczeniu uwzględnia się określone przychody i koszty lub wyłącza inne, m.in. gdy dochody z danego źródła są wolne od podatku (por. art. 7 ust. 3 pkt 1 oraz ust. 4 ustawy o CIT). Księgowa „strata" z działalności statutowej powinna być zatem rozumiana jedynie jako suma określonych przychodów i kosztów ich uzyskania, i jako taka – zgodnie z powyższymi przepisami – nie może wpłynąć na wysokość całkowitego dochodu do opodatkowania lub całkowitej straty osiągniętej przez fundację.
Sąd nie odniósł się szerzej do tej kwestii przekazania dochodu na cele statutowe. Pośrednio przyjął jednak, że zapłata odsetek od należności budżetowych i poniesienie innych wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów nie uprawniają do zastosowania zwolnienia z art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy. W efekcie równowartość takich wydatków należy uznać za przychód do opodatkowania przy jednoczesnym zakazie rozpoznania kosztu w tej wartości.
