Fiskus stawia sobie za cel walkę z wyłudzeniami z VAT. Do tej pory nie szło to najlepiej. Nagle skuteczność aparatu skarbowego wzrośnie, bo okazuje się, że za wyłudzenia VAT karane są firmy, które dochowały procedura staranności, a oszust jest bezpieczny. Jak to możliwe?
Wyłudzenia VAT to ogromny problem. Budżet państwa traci na tym miliardy złotych. Sama kontrola skarbowa przyznaje, że w proceder ten wplątywane są firmy działające leganie. Wiele zależy od postawy tej firmy. Zadaniem przedsiębiorcy jest weryfikacja kontrahenta i zachowanie należytej staranności w tej weryfikacji.
W praktyce dzieje się często tak, że wina leży po stronie wcześniejszego podmiotu, czyli dostawcy kontrahenta. Prawnicy przyznają, że firma nie ma możliwości weryfikacji tego, kto był wcześniej. A nawet jeśli poprosi o te dane tej osoby, to kontrahent ich nie ujawni, bo zostałby pominięty w transakcji. Jest to tajemnica zawodowa. Firm musiałaby mieć uprawnienia śledcze.
Dlaczego zatem skarbówka karze tego, który działał legalnie?
Zwykle jest tak, że skarbówka idzie po kolei do wszystkich, którzy brali udział w transakcji. Najpierw kwestionuje coś, co było na poziomie najniższym, np. podmiot, który miał problem z płynnością finansową.
Skarbówka nalicza VAT od tego samego towaru i stąd powstają te milionowe kwoty do zapłaty, które rzekomo podatnicy są winni fiskusowi.
Jakie branże są najbardziej narażone na kontrole i kto nie może czuć się bezpiecznie?
Nikt się nie może czuć bezpiecznie. Ministerstwo finansów publikuje zalecenia kontrolne dla kontroli skarbowej. Co roku są to mniej więcej te same branże. Jednak z moich rozmów z prawnikami i przedsiębiorcami wynika, że wyobraźnia oszustów nie zna granic. Ostatnio jest to branża tekstylna i spożywcza. Przestępcy przerzucają się na inne branże żeby nie wzbudzić podejrzeń.
Kto najczęściej oszukuje? Duże czy mniejsze firmy?
Z danych wynika, że oszukują zarówno często duże, wyspecjalizowane podmioty z kontrahentami z zagranicy, jak i małe firmy, które kupują fikcyjne faktury.
Czy są szanse a zabezpieczenie się w wypadku kontroli fiskusa, który uważa, że nie dochowaliśmy staranności przy weryfikacji kontrahenta?
Firmy przedstawiają zdjęcia, filmy, świadków. Często skarbówka uważa wtedy, że skoro firma miała tak szczegółowe procedury, to coś planowała nieuczciwego i szukała alibi. Nadmierne procedury w takim wypadku mogą nam zaszkodzić.
Co trzeba zrobić, by nie mieć problemów z Urzędem Skarbowym? Trzeba zmienić przepisy?
Na pewno potrzebne są działania wielotorowe. Z jednej strony kontrolne, z drugiej strony zmiany w przepisach. Najnowszy raport Najwyższej Izby Kontroli zaleca większą współpracę kontroli skarbowej z policją, prokuraturą.
Być może będą zmiany w samej ustawie o VAT. Specjaliści podpowiadają rozszerzenie tzw. mechanizmu odwrotnego obciążenia VAT. W Niemczech daje to dobre efekty.
Niedługo wchodzą w życie przepisy o jednolitym pliku kontrolnym. Pozwala on sprawdzić urzędowi skarbowemu na bieżąco rozliczenia i transakcje firmy. Na razie zmiany będą dotyczyć dużych firm. Powszechniej będzie to działać za dwa lata.
Czy firmy sądzą się z fiskusem w takiej sytuacji bezradności?
Często firmy nie mają nawet pieniędzy na opłaty sądowe. Przedsiębiorcy jednak szukają sprawiedliwości.
Prawnicy mówią ze firmom trudno jest uzyskać korzystny wyrok mimo dowodów. Często sądy przyznają urzędowi skarbowemu rację. Inne jest orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Wynika z niego, że należyta staranność, to sprawdzenie kontrahenta.
jest b. przychylne przedsiębiorcom, które twierdzom, że przedsiębiorca nie może sprawdzać swoich kontrahentów. I tak przedsiębiorca nie jest w stanie zrobić nic więcej. Cała nadzieja w sądach, które będą stosować orzecznictwo ETS-u w większym zakresie.
