Prowadzę samodzielnie działalność gospodarczą. W lutym br. kupiłem na potrzeby prowadzonej działalności samochód osobowy. Ponieważ jestem we wspólności ustawowej z żoną, nabyty samochód wszedł do naszego majątku wspólnego. Jak powinienem ustalić wartość początkową nabytego pojazdu – środka trwałego? – pyta czytelnik.

Stosownie do art. 22a ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT amortyzacji podlegają środki trwałe, a więc stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania, m.in. środki transportu – o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy leasingu.

Podatnik może zatem zaliczyć do środków trwałych składniki majątku, których jest właścicielem lub współwłaścicielem, w tym wchodzące w skład majątku wspólnego małżonków. Jeżeli natomiast samochód byłby wyłączną własnością małżonka podatnika (należałby do jego majątku odrębnego), np. z uwagi na:

- jego nabycie przed zawarciem związku małżeńskiego (por. interpretację Izby Skarbowej w Poznaniu z 5 maja 2010 r., ILPB1/415-133/10-4/KŁ), czy też

- rozdzielność majątkową,

– to takiego pojazdu podatnik nie mógłby zaliczyć do środków trwałych, gdyż nie byłby jego współwłaścicielem.

Z kolei, gdyby dany pojazd wchodził do majątku odrębnego podatnika, to podatnik byłby jego wyłącznym właścicielem i również w tym przypadku mógłby go traktować jak środek trwały w prowadzonej przez siebie działalności.

Z przedstawionego w pytaniu stanu faktycznego wynika, że nabyty przez czytelnika samochód wszedł do majątku wspólnego jego i żony. Podatnik może więc zaliczyć to auto do środków trwałych.

Cena nabycia

W razie odpłatnego nabycia za wartość początkową środków trwałych uważa się cenę ich nabycia (zob. art. 22g ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT). Cena nabycia to kwota należna zbywcy, powiększona o koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej do używania. W szczególności do wartości początkowej środka trwałego dolicza się koszty transportu, załadunku i wyładunku, ubezpieczenia w drodze, montażu, instalacji i uruchomienia programów oraz systemów komputerowych, opłat notarialnych, skarbowych i innych, odsetek oraz prowizji. Oczywiście nie uwzględnia się w niej podatku od towarów i usług, z wyjątkiem przypadków, gdy zgodnie z odrębnymi przepisami podatek ten nie stanowi podatku naliczonego albo podatnikowi nie przysługuje prawo do jego odliczenia w rozumieniu ustawy o VAT. W przypadku importu cena nabycia obejmuje cło i podatek akcyzowy od importu składników majątku (art. 22g ust. 3 ustawy o PIT). Cenę nabycia koryguje się o różnice kursowe naliczone do dnia przekazania do używania środka trwałego (zob. art. 22g ust. 5 ustawy o PIT).

Jest to zasada ustalania wartości początkowej nabytych środków trwałych. Jeżeli jednak podatnik jest jedynie współwłaścicielem danego środka trwałego, to przepisy ustawy o PIT modyfikują sposób ustalenia wartości początkowej.

Nie zawsze proporcjonalnie

Gdy składnik majątku jest współwłasnością podatnika, to wartość początkową tego składnika ustala się w takiej proporcji jego wartości, w jakiej pozostaje udział podatnika we własności tego składnika majątku. Ale zasada ta nie ma zastosowania do składników majątku, które należą do wspólności majątkowej małżonków, chyba że małżonkowie wykorzystują składnik majątku w działalności gospodarczej prowadzonej odrębnie (art. 22g ust. 11 ustawy o PIT).

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że czytelnik prowadzi działalność gospodarczą. Nie wiadomo natomiast, czy żona czytelnika taką działalność prowadzi, a jeżeli tak, to czy wykorzystuje w niej nabyty pojazd. Należy zatem rozważyć trzy możliwe warianty.

Wariant I

Żona czytelnika nie prowadzi działalności gospodarczej

W tym wariancie czytelnik może przyjąć wartość początkową kupionego auta jako całą cenę nabycia ustaloną zgodnie z art. 22g ust. 1 pkt 1, ust. 3 i ust. 4 ustawy o PIT.

Przykład

Załóżmy, że wartość początkowa opisanego w pytaniu pojazdu, ustalona zgodnie z art. 22g ust. 1 pkt 1, ust. 3 i ust. 4 ustawy o PIT, wynosi 50 000 zł. Kwotę 50 000 zł czytelnik powinien przyjąć jako podstawę naliczania odpisów amortyzacyjnych od tego pojazdu.

Pogląd ten znajduje potwierdzenie w praktyce organów podatkowych (interpretacja Izby Skarbowej w Łodzi z 30 stycznia 2015 r., IPTPB1/ 415-623/14-2/MR).

Wariant II

Żona czytelnika prowadzi działalność gospodarczą, ale nie wykorzystuje w niej pojazdu nabytego z mężem

W takiej sytuacji czytelnik rozlicza odpisy amortyzacyjne od całej ceny nabycia, tj. w naszym przykładzie od kwoty 50 000 zł.

Wariant III

Żona czytelnika prowadzi działalność gospodarczą i wykorzystuje w niej pojazd nabyty z mężem

W tym wariancie czytelnik jako podstawę naliczania odpisów amortyzacyjnych powinien przyjąć połowę ustalonej ceny nabycia, tj. w naszym przykładzie 25 000 zł i od niej rozliczać odpisy amortyzacyjne. Na marginesie należy wskazać, że również żona ma prawo do zaliczenia tego pojazdu do środków trwałych swojej firmy i amortyzowania pojazdu od kwoty 25 000 zł.

Gdy jest rozdzielność

Gdyby przedmiotowy samochód stanowił co prawda przedmiot współwłasności czytelnika i jego żony, ale np. z uwagi na rozdzielność majątkową nie wchodził do majątku wspólnego, to czytelnik mógłby amortyzować pojazd jedynie od części ceny nabycia proporcjonalnie do udziału w prawie jego własności. I to niezależnie od tego, czy żona prowadziłaby działalność, w której ten pojazd byłby wykorzystywany.

Przykład

Załóżmy, że czytelnik ma z żoną rozdzielność majątkową, ale przedmiotowy samochód nabyli razem. Udziały we współwłasności samochodu weszły do majątku zarówno czytelnika, jak i jego żony (np. po połowie). W tym przypadku podatnik mógłby rozliczać odpisy amortyzacyjne wyłącznie od wartości początkowej tego składnika ustalonej w takiej proporcji jego wartości, w jakiej pozostaje udział podatnika we własności tego składnika majątku. Przy wartości samochodu wynoszącej 50 000 zł podatnik mógłby rozliczać odpisy od kwoty 25 000 zł (50 000 zł x 50 proc.).

Pogląd taki potwierdziła Izba Skarbowa w Bydgoszczy, wskazując w interpretacji z 3 czerwca 2014 r. (ITPB1/415-256/14/MP), że: „W niniejszej sprawie natomiast samochód osobowy został nabyty w ustroju rozdzielności majątkowej. Nie stanowi on wspólności majątkowej małżonków, lecz majątek osobisty każdego z nich w odpowiednim udziale. W związku z tym, wprowadzając taki składnik majątku do prowadzonej działalności gospodarczej, należy ustalić jego wartość początkową w takiej proporcji, w jakiej pozostaje udział każdego z małżonków we własności przedmiotowego samochodu. (...)".

Autor jest doradcą podatkowym

podstawa prawna: ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. DzU z 2012 r. poz. 361 ze zm.)

masz pytanie, wyślij e-mail, tygodnikpodatki@rp.pl